معناي ارتقاي سه پله‌اي حجم اقتصاد ايران در دوران تحريم چيست
تاریخ انتشار : 1397/05/22
صندوق بين‌المللي پول گزارشي منتشر کرده که بر اساس آن ايران تا سه سال ديگر از نظر توليد ناخالص داخلي، به پانزدهمين اقتصاد دنيا تبديل مي‌شود. هرچند به زعم عامه مردم باتوجه به شرايط اقتصادي کنوني ايران رسيدن به اين مهم سخت‌باور است، اما واقعا داستان از چه قرار است؟
**تفاوت توليد ناخالص داخلي با درآمد سرانه
صندوق بين‌المللي پول هر ساله رتبه کشورها در اقتصاد جهاني را منتشر کرده و در کنار آن بر اساس روند رشد اقتصادي آن کشور، براي سال‌هاي بعد پيش بيني ارائه مي‌کند. اين رتبه‌بندي بر اساس توليد ناخالص داخلي انجام مي‌شود. به اين صورت که در توليد ناخالص داخلي قيمت کل کالاها و خدماتي که طي يک سال در داخل کشور توليد مي شود را در بر مي گيرد، بدون آنکه در نظر بگيرد جمعيتي که بر سر اين سفره نشسته اند چه تعدادند و اصطلاحاً درآمد سرانه آنها از چه قراري است.
**رتبه 15 ايران از کجا آمد
بنابراين براي ايران پيش بيني مي شود که به دليل کثرت جمعيت، وسعت زياد، بازار بزرگ و صادرات از يک سو و به خاطر ضعف در کارايي و بهره وري عوامل توليد از سوي ديگر، و .... فعلاً و عموماً جايگاهي بين 15 تا 20 را در ميان کشورهاي دنيا داشته باشد. از همين رو دستيابي به جايگاه پانزدهم در اقتصاد جهاني بر اساس توليد ناخالص داخلي دور از ذهن نبوده است . با اين حال مقايسه کشورها تنها با توجه به توليد ناخالص داخلي نمي‌تواند تمام واقعيت اقتصادي آنها را نشان دهد زيرا فاکتورهاي ديگري مانند جمعيت، بهره وري، دانش و ... بر ثروتمند بودن يا نبودن مردم يک کشور تاثيرگذار است.
نکته مهم در اين گزارش آن است که ايران با صعود سه پله‌اي در رتبه‌بندي صندوق بين‌المللي پول از کشورهايي مانند عربستان و اسپانيا و کانادا پيشي مي‌گيرد و مجموع توليدات و درآمد کشورمان بيش از اين کشورها خواهد بود؛ عربستاني که به خاطر ورود به جنگ قدرت داخلي و جنگ هاي مستقيم و نيابتي خارجي وضعيت اقتصادي مناسبي نخواهد داشت و اسپانياي رو به انحطاطي که در مجموعه اروپا ضعيف ترين عملکردهاي اقتصادي را داشته است.
در واقع اين آمار نشان مي دهد ايران در سه سال آينده، با فرض ثبات ساير شرايط موثر، سرمايه گذاري و تراز تجاري به مراتب بالاتري را تجربه خواهد کرد.
**خروج از برجام ترامپ چه تاثيري داشت
بر اساس اين پيش‌بيني، ايران در سه سال آينده بايد زيرساخت‌هاي توليدي را بيش از عربستان گسترش دهد، آمارها در سال‌هاي گذشته نيز نشان‌دهنده آن است که اين روند آغاز شده و تا سال 2021 ايران مي‌تواند به اين مهم دست يابد. در اين مورد جذب سرمايه خارجي اهميت دارد. اگرچه آمريکا به صورت يک جانبه از برجام خارج شده، اما حمايت ساير کشورها از اروپا گرفته تا چين و روسيه سبب شد نگراني‌ها از آينده اقتصاد ايران تا حدود قابل توجهي کم شود. از همين رو ايران مي‌تواند حتي از حيث سرمايه‌گذاري خارجي با اطمينان بيشتري برنامه‌ريزي‌هاي آينده را انجام دهد.
با توجه به اهداف سند چشم انداز 1404 قرار بوده ايران به مقام نخست اقتصادي در منطقه دست پيدا کند، اگر بتواند اين مهم را به انجام برساند، عربستان در رتبه‌اي بعد از ايران قرار مي‌گيرد که موضوع توليد ناخالص داخلي نويد بخش آن خواهد بود.
**دست کوتاه عربستان
عربستان بر اساس پيش‌بيني صندوق بين‌المللي در حالي جايگاه خود را در اين رتبه بندي از دست مي‌دهد و به رتبه هفدهم مي‌رسد که وليعهد اين کشور اخيراً همواره بر ادعاي اصلاحات اقتصادي در اين کشور تاکيد کرده است. پيش‌بيني صندوق بين المللي پول مي‌تواند از اين موضوع حکايت کند که عربستان نتوانسته با اتخاذ سياستهاي سازگار اقتصادي و اجتماعي و سياسي و بين المللي انتظارات مورد ادعايش را در مسير اصلاحات اقتصادي خود برآورده سازد. در اين ارتباط به تعويق انداختن عرضه سهام آرامکو(شرکت ملي نفت عربستان سعودي) به عنوان يکي از باارزش‌ترين شرکت‌هاي جهان، اين سيگنال را به جهان مخابره مي‌کند که اقتصاد عربستان با مشکلات عديده اي روبرو شده است.
در مجموع مي‌توان بر اين نکته تاکيد کرد که براي ايران با توجه به جمعيت و وسعت و تنوع در اقتصاد، صعود سه پله‌اي در رتبه‌بندي صندوق بين‌المللي پول کار چندان سخت و دور از دسترسي نبوده و نخواهد بود و در سال 2021 مي‌توان اين کشور را بزرگترين اقتصاد در بين کشورهاي حاشيه خليج فارس دانست. به اميد روزي که مولفه هايي همچون بهبود بهروه وري عوامل توليد اعم از نيروي کار و سرمايه، با کمک هرچه دانش بنيادتر شدن توليدات اقتصادي ايران، شاهد پيشرفتهاي بيشتري در اين زمينه باشيم. بي ترديد اين پيشرفتها در عملکرد توليد ناخالص داخلي ايران مي تواند خود را در درآمد سرانه ايرانيان نيز نشان دهد، مشروط به آنکه تنظيمات نهادي لازم براي توزيع عادلانه کيک اقتصادي ايران نيز به مرور فراهم گردد.
گزارش از حوري قاسمي
*اداره کل اخبار چند رسانه اي* ايرناپلاس*
