ايران، برنده مسابقه توليد در بزرگ ترين ميدان گازي جهان

تاریخ انتشار : 1397/12/11

تهران- ايرنا- پارس جنوبي از نمادهاي توسعه صنعتي در دوران پس از پيروزي انقلاب اسلامي است که با شتاب گيري توسعه آن در دولت هاي يازدهم و دوازدهم و افزايش توليد، علاوه بر جبران عقب ماندگي هاي گذشته به پيشي گرفتن از قطر در برداشت از اين ميدان عظيم گازي منجر شد.

به گزارش خبرنگار اقتصادي ايرنا، يکي از نگراني ها و انتقادهاي کارشناسان در سال هاي گذشته برداشت حداکثري قطر از ميدان گازي مشترک پارس جنوبي و عقب ماندن ايران در اين زمينه بود.
تا پيش از استقرار دولت يازدهم، سوال و مطالبه اصلي اين بود که بايد چه کرد تا عقب ماندگي توليد نسبت به قطر را جبران کنيم اما اکنون سوال اين است که با توجه به توليد حداکثري و جلو زدن ايران از قطر، با اين حجم عظيم توليد در پارس جنوبي چه بايد کرد. 
آيا بايد گاز برداشت شده از پارس جنوبي را به مصرف داخلي برسانيم يا صادر کنيم؟

** رقابت قطر و ايران در توليد از پارس جنوبي
ميدان گازي پارس جنوبي (يا گنبد شمالي در بخش قطري)، بزرگ ترين ميدان گازي مستقل جهان است که با داشتن 34.2 تريليون مترمکعب گاز استحصال پذير، حدود ١٩درصد از کل ذخاير گازي جهان را در خود جاي داده است.
اين ميدان گازي در عمق بيش از سه هزار متري از بستر خليج فارس و در محوطه اي به وسعت ٩ هزار و ٧٠٠ کيلومتر مربع واقع شده است. 
حدود سه هزار و ٧٠٠ کيلومتر مربع از اين ميدان مشترک، در آب هاي سرزميني ايران و حدود 6 هزار کيلومتر مربع از آن در آب هاي قطر قرار دارد.
از جمله دغدغه هاي ايران در سال هاي گذشته، توليد حداکثري قطر از پارس جنوبي و از دست رفتن فرصت برداشت از اين ميدان مشترک توسط ايران بود.
با توجه به اينکه به دليل شرايط فيزيکي، امکان مهاجرت گاز اين ميدان مشترک به کشور قطر وجود دارد، کارشناسان نسبت به لزوم توسعه هرچه سريع تر بخش ايراني اين ميدان تاکيد کرده بودند.
ايران توسعه فازهاي پارس جنوبي را همزمان با قطر آغاز کرد و ميزان توليد 2 کشور از سال 1381 تا سال 1386 فاصله زيادي نداشت اما به تدريج قطري ها پيشي گرفتند؛ به طوري که اين کشور در سال 92 دو برابر ايران از پارس جنوبي گاز برداشت مي کرد.

** فرصت سوزي دولت نهم و دهم در پارس جنوبي
در گذشته، طرح هاي توسعه فازهاي اين ميدان در ايران طبق برنامه پيش نمي رفت و کاستي هايي ديده مي شد که بيشتر در کمبود منابع مالي و سوءمديريت ريشه داشت.
مهمترين اقدام دولت نهم و دهم به نام توسعه پارس جنوبي، کلنگ زني همزمان چندين فاز پارس جنوبي بود که به فازهاي 35 ماهه معروف است. 
آن دوران بدون توجه به ظرفيت و توان داخلي و محدوديت هاي بودجه، در خرداد سال 89 کلنگ اجراي فازهاي 13،14،19،20،21،22،23 و 24 موسوم به فازهاي 35 ماهه به زمين زده شد.
اگرچه اين تصميم با هدف توسعه سريع فازهاي پارس جنوبي صورت گرفت اما به علت غير کاشناسي بودن به زيان ايران تمام شد و با پراکنده کردن منابع فني و مالي، تاخير طولاني در تکميل پروژه ها را رقم زد و کشورمان نسبت به قطر عقب افتاد. 
در زمان امضاي پر سروصداي قرارداد فازهاي 35 ماهه برخي کارشناسان صنعت نفت هشدار دادند راه اندازي اين فازها اقدامي احساسي و شعاري است و با ظرفيت ها و واقعيت هاي صنعت نفت همخواني ندارد.
طبق قرارداد بايد در خرداد ماه سال 92 توليد زودهنگام از اين هشت فاز آغاز مي شد اما اين مساله در تاريخ اعلام شده محقق نشد.
نگاهي به وضعيت پيشرفت اين فازها نشان مي دهد اين فازها در مهلت تعيين شده (خرداد 92) فقط 50 تا 60 درصد پيشرفت داشتند.

** اولويت بندي فازهاي پارس جنوبي در دولت يازدهم
از نخستين اقدامات وزارت نفت در دولت يازدهم، ساماندهي وضعيت توسعه پارس جنوبي بود. بنابراين فازهاي در دست ساخت پارس جنوبي اولويت بندي شد.
پس از استقرار دولت يازدهم وزير نفت اعلام کرد تکميل فازهاي ١٢، ١٥، ١٦، ١٧ و ١٨ ميدان مشترک پارس جنوبي در اولويت قرار دارد.
بيژن زنگنه اعلام کرد: بايد نخست تکليف پروژه هاي قديمي را روشن کنيم و مطمئن شويم به موقع مي آيند و بعد روي فازهاي ٣٥ ماهه تمرکز کنيم. نمي گويم آنها را تعطيل کنيم اما اکنون تمرکز بر پنج فاز قديمي پارس جنوبي است.
بدين ترتيب ابتدا فازهاي ١٢، ١٥، ١٦، ١٧ و ١٨ که توسعه بيشتري داشتند تکميل شدند تا اينکه تقريبا همه فازهاي پارس جنوبي راه اندازي شد يا در مدار توسعه قرار گرفت.
تنها فازي که هنوز عمليات فيزيکي توسعه آن آغاز نشده، فاز 11 است که به علت مشکلات مربوط به تحريم در روند اجراي قرارداد مربوط به توسعه آن مشکلاتي رخ داد اما با برنامه ريزي انجام شده، اين فاز توسط کنسرسيومي متشکل از شرکت هاي چيني و ايراني توسعه مي يابد.
جديدترين فازهايي که اکنون در نوبت بهره برداري قرار دارد، فازهاي 13، 22 و 24 است و رييس جمهوري در روزهاي آتي به طور رسمي اين فازها را افتتاح مي کند.

** پيشي گرفتن ايران در توليد گاز نسبت به قطر
با اقدام دولت يازدهم و بهره برداري از طرح هاي جديد، برداشت گاز ايران از ميدان مشترک پارس جنوبي پس از 12 سال و در پايان سال 1395 با قطر برابر شد.
اما اين پايان کار نبود و با راه اندازي فازهاي جديد، ميزان توليد گاز از پارس جنوبي همچنان افزايش يافت تا اينکه ايران توانست از قطر پيشي بگيرد و بدين ترتيب بخشي از عقب ماندگي سال هاي گذشته را جبران کند.
توليد گاز از ١٠ فاز نخست پارس جنوبي در سال 1392 نزديک به 285 ميليون مترمکعب بود اما اکنون ميزان توليد از روزانه 600 ميليون مترمکعب فراتر رفته که علاوه بر رفع نياز داخل، باعث پيشي گرفتن از قطر در برداشت از اين ميدان نيز شده است.

** سرمايه گذاري 80 ميليارد دلاري براي توسعه پارس جنوبي
پارس جنوبي به عنوان بزرگ ترين مرکز صنعتي کشور به شمار مي رود که تاکنون 80 ميليارد دلار براي توسعه فازهاي مختلف آن در بخش دريا و خشکي سرمايه گذاري شده است.
با وجود اين سرمايه گذاري هنگفت، ميزان درآمد آن براي کشور بسيار بالاتر از هزينه هاي صرف شده است؛ به طوري که با احتساب قيمت هاي کنوني نفت و گاز، از زمان راه اندازي در اوايل دهه هشتاد تاکنون حدود 250 ميليارد دلار درآمد از اين ميدان کسب شده است.