پيوستن به موج انقلاب صنعتي چهارم در ايران چه مشکلاتي دارد؟
تاریخ انتشار : 1401/04/29
دنياي‌اقتصاد : انقلاب صنعتي چهارم به سرعت در حال درنورديدن مرزهاي توليد صنعتي در جهان است و کشور پيشنهادهايي براي اتصال به زنجيره‌‌‌هاي جهاني توليد و تجارت دارد اما اين اتصال به‌سادگي رخ نخواهد داد؛ چرا که پر کردن فاصله پيش‌‌‌آمده ناشي از کمبود سرمايه‌گذاري و قطع روابط جهاني صنعت ايران با جهان به سادگي ممکن نيست. اينجاست که بايد پرسيد مهم‌ترين ملزومات پيوستن به انقلاب صنعتي چهارم چيست؟ ايران که هم‌‌‌اينک عمده توليداتش را با تکنولوژي‌‌‌هاي نسل اول و دوم صنعت مي‌‌‌سازد، اخيرا پيشنهادهايي از بازوي صنعتي سازمان ملل براي پيوستن به انقلاب صنعتي چهارم دريافت کرده که چهار محور کلي دارد. اين پيشنهادها نيز محور بحث و تبادل نظر روساي کميسيون‌‌‌ها بوده است. طبق آنچه وب‌سايت خبري اتاق بازرگاني ايران اعلام کرده، فرصت‌‌‌هاي همکاري با سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (UNIDO) شامل ارتقا در زنجيره ارزش ملي، منطقه‌‌‌اي و جهان، توسعه تکنولوژي با تاکيد بر انقلاب چهارم صنعتي، توسعه رسته‌‌‌اي اقتصاد پرارزش و بهبود فضاي کسب و کار با استفاده از فناوري‌‌‌هاي جديد بوده است.
در اين باره نگاه و نظر روساي کميسيون‌‌‌هاي تخصصي اتاق بازرگاني ايران متفاوت است. با اين‌حال حاضران اعلام کردند که چنين تحولي به تغيير ساختاري توليد کشور نياز دارد. دو پيش‌‌‌نياز اين تحول ساختاري هم تجارت آزاد و برخورداري از نيروي انساني توانمند است که بتواند خود را با تحولات صنعت نسل‌چهار هماهنگ کند. البته به‌جز تجارت آزاد و تربيت نيروهاي توانمند براي هماهنگ شدن با تحولات جديد، سرمايه‌گذاري انبوه هم احتمالا ديگر کاتاليزور انتقال ايران به عصر چهار صنعت است؛ وضعيتي که اگر به اتصال ايران به زنجيره منطقه‌‌‌اي و جهاني توليد ختم شود، کشور را قادر به نقش‌آفريني بيشتر در صحنه اقتصاد بين‌الملل خواهد کرد. البته رسيدن به استانداردهاي توليد طبق آخرين تحولات انقلاب رباتيک نيازمند رفع تحريم و روابط آزاد با جهان است. عليرضا کلاهي رئيس کميسيون صنايع، خسرو فروغان رئيس کميسيون بازرگاني داخلي و اتاق بازرگاني ايران و اميرعابدي، رئيس کميسيون توسعه صادرات از مهم‌ترين افرادي بودند که بر اهميت توجه به مانع تحريم براي انتقال از نسل‌‌‌هاي يک و دو صنعت ايران به نسل چهار اشاره کردند.
از آنجا که کانون توجه يونيدو به عنوان بازوي صنعتي سازمان ملل همراه کردن با مسير جهاني تحول توليد به نسل‌چهار است، رفع تحريم را بايد مانع بزرگ همکاري دو طرف در اين مسير دانست. فناوري‌‌‌هاي نسل‌چهار صنعت که شامل دامنه وسيعي از تکنولوژي‌‌‌هاي مبتني بر داده هستند، به شکل ديجيتال و از طريق اتصال طيف وسيعي از نوآوري‌‌‌ها شکل گرفته، امکان تحول در دقت، کيفيت، ايمني و ابعاد توليد را صنايع مي‌دهند. چاپگرهاي سه‌بعدي، فناوري‌‌‌هاي مبتني بر ابرداده‌‌‌ها، دوربين‌‌‌ها، ليدارها و رادارهاي نظارت هوشمند، واقعيت‌افزوده و ابداعات آن، تکنولوژي رباتيک و تحولات ناشي از يادگيري ماشيني و هوش مصنوعي به عنوان کانون‌‌‌هاي تحول توليد در نسل‌چهار صنعت، شکل و شمايل ديگري از صنعتگري را به فعالان اقتصادي در کشورهاي مختلف تحميل خواهند کرد. در اين بين ايران به عنوان کشوري که کمتر توليدکننده محصولات با فناوري بالا و پيچيدگي قابل‌توجه است، فاصله بسياري از مسير کنوني نسل‌چهار صنعت دارد.
همکاري با يونيدو مي‌‌‌تواند در مسير انتقال ايران به توليد رباتيک و ديجيتال، تسهيلگر قابل اعتماد باشد.در ابتداي اين نشست، حسين سلاح‌‌‌ورزي، نايب‌‌‌رئيس اتاق ايران گفت: در ارديبهشت‌‌‌ماه امسال نشستي با نماينده يونيدو يا سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (The United Nations Industrial Development Organization) برگزار شد. در اين نشست به همکاري يونيدو و بخش خصوصي براي توسعه صنعتي کشور و توسعه SMEها (کسب و کارهاي کوچک و متوسط) تاکيد شد. نماينده يونيدو تمايل دارد براي افزايش حضور بخش خصوصي ايران در زنجيره ارزش منطقه‌‌‌اي و جهاني با اتاق ايران همکاري کند. اما هنوز جمع‌‌‌بندي کامل نظرات روساي کميسيون‌‌‌ها، اعضاي هيات نمايندگان، هيات‌رئيسه و تشکل‌هاي تخصصي اخذ نشده و براي تصميم نهايي بايد به جمع‌‌‌بندي کامل برسيم.
بعد از آن عليرضا کلاهي‌‌‌صمدي، رئيس کميسيون صنايع اتاق ايران گفت: اگرچه قرارگرفتن در زنجيره ارزش جهاني در دوره تحريم بلندپروازانه است؛ اما بايد از تجارب جهاني در دوره انقلاب چهارم صنعتي استفاده کنيم. بايد اين ظرفيت‌‌‌ها خوب فعال شوند و ما هم بايد از کارشناسان براي انجام کار اصولي استفاده کنيم. حتي اگر لازم است در اين حوزه فراخواني در سراسر کشور باشد تا مدير پروژه قوي و مسلط به موضوع براي اين حوزه انتخاب شود.بعد از آن فرشيد شکرخدايي، رئيس کميسيون توسعه پايدار، محيط‌‌‌زيست و آب اتاق ايران گفت: بايد از تجارب جهاني در حوزه کارهاي پروژه محور استفاده کنيم. فارغ از کمک مالي يونيدو، مي‌‌‌توانيم از تجربه اين سازمان در کنار تجربه کارشناسي خود استفاده کنيم. از طرفي مي‌‌‌توانيم يک اتاق متولي اين همکاري باشد و از تشکيل کميته شايد نتوانيم نتيجه خاصي بگيريم. همچنين بايد منابع مالي آن مشخص شود و اتاق ايران هم مي‌‌‌تواند در اين حوزه کمک کند.
در ادامه محمود اوليائي، رئيس کميسيون مسووليت اجتماعي و حاکميت شرکتي اتاق ايران از اهميت کارهاي پروژه محوري گفت که دولت و بخش خصوصي درباره آن اطلاع چنداني ندارند؛ کارهاي پروژه‌‌‌اي به معناي انجام فعاليتي در زمان، هزينه و با هدف مشخص. براي اين هدف بايد تيمي با نظر تشکل‌هاي تخصصي و کميسيون‌‌‌هاي تخصصي تشکيل و محورهاي کار مشخص شود تا براساس اين محورها کار انجام شود. بايد کارها شفاف شود. براي پروژه بايد فرد مشخصي تعيين شود که دانش و فراغت لازم را داشته باشد. بايد مکانيزم نظارتي بر پروژه‌‌‌ها مشخص شود و کار مرحله‌‌‌به‌‌‌مرحله انجام شود.بعد از آن سادينا آبائي، نايب‌‌‌رئيس کميسيون احداث و خدمات فني و مهندسي اتاق ايران بر جايگاه رگولاتوري اتاق ايران تاکيد کرد وگفت: بايد اين جايگاه مورد توجه باشد و افراد حقيقي، حقوقي و تشکل‌ها باتوجه به تجربه حضور در پروژه‌‌‌هاي بين‌المللي، براي همکاري با يونيدو مشخص شوند. اما در همه اين مسيرها بايد به مساله شفافيت توجه شود.
در انقلاب چهارم صنعتي ما با دنيا فاصله معناداري داريم و بايد از اين فرصت‌‌‌ها بهره کافي بگيريم؛ اگرچه درنهايت بايد از دل اين همکاري الگوي ايراني استخراج شود که بتوانيم در اين مسير موفق شويم.در ادامه اين نشست خسروفروغان، رئيس بازرگاني داخلي اتاق ايران گفت: بزرگ‌ترين عيب ما اين است که به هيچ سازمان و نهادي اعتماد نمي‌‌‌کنيم در حالي که اصل بر اين است که از دانش دنيا استفاده کنيم؛ کشورهاي درحال توسعه و کشورهاي جهان سوم هم، چنين کرده‌‌‌اند و همين همکاري‌‌‌ها باعث پيشرفت آنها شده است.اميرعابدي، رئيس کميسيون توسعه صادرات اتاق ايران نيز اظهار کرد: در اين همکاري بايد شرايط تحريم کشور در نظر گرفته شود؛ چون بدون همکاري با اقتصاد جهاني و فرصت‌‌‌هاي جهاني، توسعه صنعتي دشوار خواهد بود. بابک عابدين، نايب‌‌‌رئيس کميسيون فناوري اطلاعات و ارتباطات اتاق ايران هم گفت: تمرکز يونيدو بر افزايش SMEها و توسعه صنعتي فراگير، انرژي‌‌‌هاي تجديدپذير و استارت‌آپ‌‌‌هاست. ما هم مي‌‌‌توانيم اولويت خودمان را عنوان و در اين حوزه تعامل کنيم.
