تامين مالي زنجيره‌اي؛ ابتکار دولت سيزدهم براي رونق توليد در شرايط تحريم
تاریخ انتشار : 1401/05/18
تهران- ايرنا- يکي از مهمترين چالش‌هاي تحريم، تنگ شدن مجراي تامين مالي خارجي است. دولت سيزدهم اما براي اين مسئله از همان ابتدا چاره انديشي کرد؛ تامين مالي زنجيره اي، روشي که علاوه بر ارتقاي کمي و کيفي تامين مالي توليد، دستاوردهاي متعدد و مهم ديگري از جمله کاهش تورم را در پي خواهد داشت.
به گزارش ايرنا، تامين مالي يکي از مهمترين اجزاي لازم براي رشد بخش‌هاي مختلف اقتصاد به شمار مي‌رود. در نبود سازوکاري براي تامين مالي بخش‌هاي مختلف اقتصادي، تحقق هدف رشد حتي با وجود بهترين شرايط در ساير موارد نظير تکنولوژي، نيروي انساني و ... ميسر نمي‌شود. از همين رو تامين مالي مولفه‌اي حياتي در اقتصاد به شمار مي‌رود که بهبود آن به طور مستقيم به رشد و رونق هرچه بيشتر اقتصاد کمک مي‌کند. اين موضوع درباره ايران که طي دهه اخير با تحريم‌هاي يکجانبه آمريکا دست و پنجه نرم مي‌کند، اهميتي دوچندان دارد؛ چرا که يکي از مهمترين آثار تحريم‌هاي آمريکا، سخت شدن مسير تامين مالي به ويژه تامين مالي خارجي براي بخش‌هاي مختلف اقتصاد کشور بوده است. از همين رو طراحي سازوکارهايي براي ارتقاي کمي و کيفي تامين مالي داخلي، اهميتي فوق العاده براي رهايي بخش‌هاي مختلف اقتصاد کشور از چالش کمبود سرمايه در گردش و همچنين تامين سرمايه براي توسعه زيرساخت‌هاي کشور دارد.
تامين مالي زنجيره‌اي به زبان ساده
از نيمه سال گذشته و با آغاز به کار دولت سيزدهم، موضوع تحول در سازوکارهاي مالي کشور به ويژه در بخش بانکي با هدف بهبود تامين مالي بخش‌هاي حقيقي اقتصاد در دستور کار دولت قرار گرفت. در همين راستا، جايگزين شدن تامين مالي زنجيره‌اي يا SCF (Supply Chain Finance) به جاي تامين مالي سنتي کنوني مورد توجه مقامات اقتصادي دولت قرار گرفت. در سازوکار تامين مالي زنجيره‌اي به جاي تامين مالي تمام اجزاي زنجيره توليد در روش سنتي کنوني، اجزاي زنجيره توليد محصول با عقد قراردادي الکترونيکي ميان تمام اعضا و بانک، مي‌توانند بدهي خود را در اجزاي مختلف زنجيره تبادل کرده و نياز معاملاتي خود را برطرف کنند. به بيان واضح تر مثلا يک توليدکننده که خريدار محصولي واسطه‌اي است مي‌تواند با ارائه فاکتور الکترونيک به بانک، برات الکترونيک دريافت کرده و با ارائه اين برات به فروشنده، کالاي واسطه‌اي را دريافت کند. همچنين فروشنده هم مي‌تواند اين برات مدت دار را به تامين کننده مواد اوليه خود ارائه کرده و مواد اوليه لازم براي توليد خود را تهيه کند. در نهايت مبلغ مندرج در برات الکترونيک در زمان سررسيد آن (مثلا پايان سه ماه) از بانک به حساب دارنده برات واريز مي‌شود.
مزيت‌هاي متعدد تامين مالي زنجيره‌اي
خلاصه کارکرد روش تامين مالي زنجيره اي، رفع نياز مالي زنجيره توليد محصول از طريق تهاتر بدهي بخش‌هاي مختلف زنجيره با يکديگر يا اعطاي تسهيلات تنها به يک بخش از زنجيره به جاي تمامي اجزاي آن است. اين کارکرد واجد مزاياي بسيار زياد و مهمي است. با توجه به کاهش نياز زنجيره توليد به تسهيلات در اين روش، فشار بر شبکه بانکي براي اعطاي تسهيلات به شدت کاهش يافته و در نتيجه يکي از مهمترين موتورهاي خلق نقدينگي به مرور خاموش مي‌شود. کاهش فشار بر شبکه بانکي همچنين، خطر رشد پايه پولي از ناحيه اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزي را نيز کاهش مي‌دهد که اين مورد نيز به کاهش نيروي تورمي در کشور مي‌انجامد. همچنين به دليل نظارت مستمر و يکپارچه بر زنجيره تامين محصول، امکان انحراف تسهيلات توليدي به سوي بازارهاي نامولد نظير سکه، مسکن، ارز و ... از بين رفته و عامل ديگري در تورم زايي حذف مي‌شود. علاوه بر اين، ريسک معاملاتي در اين روش به حداقل کاهش مي‌يابد و توليدکنندگان با اطمينان کامل به خريد و فروش مي‌پردازند.
نهادينه شدن روش تامين مالي زنجيره‌اي علاوه بر موارد فوق، دستاوردهاي بسيار زياد و مهم ديگري نيز دارد. هدايت اعتبار به سمت توليد، کاهش هزينه تمام شده محصول، بهبود فضاي کسب و کار، آزاد شدن بخش عظيمي از توان تسهيلات دهي شبکه بانکي و فراهم شدن امکان تامين مالي‌هاي عظيم در زيرساخت‌هاي مولد و حياتي کشور و روشن شدن اجزاي زنجيره تامين توليدات مختلف و در نتيجه فراهم شدن امکان مديريت يکپارچه زنجيره تامين براي سياستگذاران، تنها گوشه‌اي از امتيازات ناشي از جايگزيني تامين مالي زنجيره‌اي به جاي شيوه سنتي کنوني تامين مالي است.
تامين مالي توليد با وجود تحريم
علاوه بر تمامي دستاوردهاي عظيم ياد شده اما شايد بتوان گفت مهمترين دستاورد اين روش، باز شدن مجراي تامين مالي توليد در شرايط تنگناي مالي ناشي از تحريم است. در شرايطي که کشور طي سال‌هاي گذشته به دليل رويکرد انفعالي دولت قبل در قبال مسائل اقتصادي و اتکاي صرف به نتايج مذاکرات براي حل مسائل اقتصادي از جمله حل مسئله تامين مالي توليد، متحمل عقب ماندگي‌هاي جدي شد، فراهم کردن امکان تامين مالي زنجيره توليد، چالش مهمي از بخش حقيقي اقتصاد کشور را برطرف مي‌کند. از همين رو توسعه روش تامين مالي زنجيره‌اي به مرور بخش زيادي از نياز بخش‌هاي مختلف اقتصاد به منابع مالي را تامين و زمينه رشد بيشتر اقتصاد را فراهم مي‌کند.
