پايان وضعيت اضطراري صنايع جهان؟

تاریخ انتشار : 1401/07/10

دنياي‌اقتصاد - گروه اقتصاد بين‌الملل : آخرين نسخه از شاخص توليدات صنعتي جهان از پايان وضعيت اضطراري صنايع خبر مي‌دهد. طبق گزارش يونيدو، صنايع بعد از فرازوفرودهاي ناشي از رخداد غيرمترقبه کرونا، به سمت ثبات در حرکتند. گزارش يونيدو نشان مي‌دهد وضعيت توليد در اقتصادهاي نوظهور بهتر است ضمن اينکه صنعت خودرو بعد از يک دوره رکود، در فصل دوم۲۰۲۲ سطحي از رشد مثبت را تجربه کرد.

تازه‌‌‌ترين گزارش سازمان توسعه صنعتي ملل متحد (يونيدو) از تحولات توليد صنعتي جهان گوياي ضعيف‌شدن اثرات بحران کوويد-19 در طول سه‌ماه دوم 2022 است. در عين حال، رشد صنعتي جهان در فصل دوم 2022 به کمترين سطح خود طي شش‌فصل اخير رسيده است.

 

نتايج آخرين برآورد شاخص توليد صنعت جهان از بازگشت چين به رشد توليد در ششمين ماه از سال 2022 خبر مي‌دهد. در عين حال، نتايج گزارش «يونيدو» از توليد صنعتي جهان در فصل دوم 2022 از رشد 1/ 3درصدي جهان خبر مي‌دهد. برندگان اين جهش ملموس نيز عمدتا در قاره آمريکا بودند؛ جايي که آمريکا و کانادا، کل آمريکاي جنوبي و مکزيک توانستند سطح قابل‌توجهي از رشد توليد را تجربه کنند. به‌رغم اين نتايج، گزارش نشان مي‌دهد که همه‌گيري کرونا همچنان تاثير قابل‌توجهي بر توليد صنعتي جهان داشته؛ گرچه اين اثر در ميان مناطق و بخش‌‌‌هاي صنعتي، متفاوت بوده است. از سوي ديگر، ادامه روند تنش ميان روسيه و اوکراين با توجه به اثرات آن بر عرضه موادخام، مواد غذايي و انرژي، همچنان منبعي مهم از نااطميناني در ماه‌‌‌هاي آينده تلقي مي‌شود. اين امر مشکلات زنجيره تامين جهاني را تشديد کرده و به افزايش قيمت کالاها و تورم عمومي در سراسر جهان منجر شده است. در 16رشته فعاليت صنعتي مورد بررسي در گزارش «يونيدو»، ريتم رشد، نوساني و متفاوت بوده است. براي مثال بعد از مدت‌‌‌ها بالاخره رشد بخش خودرو مثبت بوده، ضمن اينکه پررشدترين بخش شامل صنايع نساجي، کامپيوتر و قطعات الکترونيکي و هاي‌تک، بخش نوشيدني، کک و پتروشيمي و غذاست. براساس اين گزارش، پس از کاهش توليد صنعتي در 2020 به دنبال همه‌گيري کرونا در جهان و بهبودي‌اي که پس از آن در 2021 اتفاق افتاد، توليد صنعتي با سرعتي پايدار به رشد خود ادامه داده، به طوري‌‌‌که در سه‌ماه دوم 2022 رشد سالانه 1/ 3درصدي را به ثبت رسانده است. اين درحالي است که رشد سالانه بخش صنعت جهان در سه‌ماه اول 2022 و سه‌ماه چهارم 2021 (دو فصل گذشته) به ترتيب 7/ 3 و 4/ 3‌درصد بوده است که نشان مي‌دهد، سرعت رشد توليد صنعتي در سه‌ماه دوم 2022 افت کرده است. روند رشد سالانه توليد صنعتي جهان از سال‌هاي قبل از همه‌گيري کرونا نشان‌دهنده بهبود جهاني است. گرچه توليد با سرعتي متعادل درحال رشد است؛  اما نسبت به پيش از همه‌گيري کرونا سطح بالاتري دارد.

از سوي ديگر، بررسي تغييرات توليد صنعتي به صورت منطقه‌‌‌اي نشان مي‌دهد که بخش توليد در آمريکاي لاتين و کارائيب رشد سالانه 9/ 4درصدي را در سه‌ماه دوم 2022 به ثبت رسانده که مربوط به بهبود توليد در برزيل و نرخ رشد فوق‌‌‌العاده 20درصدي در کلمبياست. توليد صنعتي در آمريکاي شمالي نيز رشد خود را با نرخ 5/ 4درصدي ادامه داده که از نتايج عملکرد قوي ايالات‌متحده آمريکا در اين بخش است. با اين حال، توليد صنعتي در آسيا و اقيانوسيه در مقايسه با سه‌ماه اول 2022 با افت سرعت مواجه بوده و نرخ رشد سالانه به 1/ 3‌درصد رسيده است.  اين مساله تا حد زيادي مربوط به رشد 3/ 2درصدي چين است که کمترين نرخ رشد توليد صنعتي اين کشور در طول دوسال گذشته محسوب مي‌شود و به‌دنبال اقدامات محدودکننده کرونا در برخي از شهرهاي بزرگ صنعتي اين کشور ايجاد شده است. رشد توليد صنعتي در ژاپن نيز با نرخ 6/ 3درصدي در اين دوره با افت شتاب مواجه بوده است. از سوي ديگر، هند و ديگر کشورها نرخ رشد توليد بالاتر از 10‌درصد را به ثبت رسانده‌‌‌اند، به طوري‌‌‌که توليد در عربستان‌سعودي، قرقيزستان و ويتنام بيش از 20‌درصد رشد داشته است.  با وجود تنش‌‌‌هاي اوکراين، توليد صنعتي در اروپا با رشد 6/ 1درصدي همچنان مثبت بوده است. اما با توجه به ادامه اختلال‌‌‌ها در زنجيره تامين و افزايش قيمت کالاهاي پايه، اين رشد ممکن است با خطر مواجه باشد. داده‌‌‌هاي محدود «يونيدو» از آفريقا گوياي رشد 3/ 3درصدي توليد صنعتي در اين منطقه است که به دنبال نرخ‌هاي رشد پايدار در نيجريه و مصر، همراه با افزايش توليد در آنگولا، موريتاني و ديگر اقتصادهاي اين منطقه ايجاد شده است.  بررسي‌‌‌هاي «يونيدو» از تغييرات توليد صنعتي در ميان گروه‌‌‌هاي مختلف کشورها نيز نشان مي‌دهد که توليد صنعتي در ميان اقتصادهاي صنعتي که حدود 90‌درصد از توليد صنعتي جهان را تشکيل مي‌دهند، در سه‌ماه دوم 2022 رشد سالانه 6/ 2درصدي داشته، به طوري‌‌‌که نسبت به سه‌ماه اول کاهش داشته است و کمترين نرخ رشد از سه‌ماه چهارم 2020 محسوب مي‌شود.  در گروه اقتصادهاي صنعتي، بهترين عملکرد مربوط به اقتصادهاي صنعتي با درآمد متوسط با نرخ رشد سالانه 7/ 2درصدي بوده است و پس از آن اقتصادهاي صنعتي با درآمد بالا با نرخ رشد 4/ 2درصدي قرار دارند. کلمبيا با نرخ رشد 21درصدي بهترين عملکرد و بلاروس با منفي 10‌درصد بدترين عملکرد را در ميان کشورهاي اين گروه داشته‌‌‌اند.

از سوي ديگر، يافته‌‌‌هاي اين گزارش نشان مي‌دهد با وجود اينکه رشد توليد صنعتي در ميان گروه اقتصادهاي درحال صنعتي‌شدن ناهمگون بوده است، ولي در کل اين گروه توانسته است در سه‌ماه دوم 2022 رشد سالانه 4/ 10درصدي را ثبت کند.  گرچه اين کشورها سهم کمتري از توليد صنعتي جهان دارند، ولي کشورهاي اين گروه از بخش صنعتي قوي‌‌‌تر و تغيير به سمت صنايعي با بهره‌‌‌وري و شدت فناوري بالاتر بيشترين سود را مي‌‌‌برند. با وجود اين، تفاوت آشکاري در ميان اقتصادهاي با سطح درآمد مختلف وجود دارد. اقتصادهاي با درآمد متوسط و بالا به ترتيب رشد 10 و 13 درصدي را تجربه کرده‌‌‌‌‌‌اند؛ اما اقتصادهاي با درآمد پايين هنوز نتوانسته‌‌‌اند از اثرات بحران کوويد-19 بهبود پيدا کنند، به طوري‌‌‌که توليد صنعتي آنها همچنان پايين‌‌‌تر از پيش از کروناست و در سه‌ماه دوم 2022 نيز با کاهش رشد قابل ملاحظه‌اي نسبت به سه‌ماه اول مواجه بوده‌اند. گروه ديگري از کشورها تحت عنوان اقتصادهاي صنعتي درحال ظهور نيز گروه خاصي از اقتصادهاي با درآمد پايين و متوسط هستند که بخش صنعت آنها پويايي قابل‌توجهي در سال‌هاي اخير داشته است. تحقيقات «يونيدو» نشان مي‌دهد که اين گروه از اقتصادها بهبودي قابل‌توجهي از همه‌گيري کرونا داشته‌‌‌اند و ساير گروه‌‌‌ها را پشت سر گذاشته‌‌‌اند. با اين حال، پويايي آن در سه‌ماه دوم 2022 کاهش يافته که عمدتا به دليل کاهش نرخ رشد چين و عملکرد منفي برخي از اقتصادهاي اين گروه بوده است. کشورهايي همچون ويتنام، هند، مالزي، اندونزي، چين و سريلانکا در اين گروه قرار دارند.  طبق اين گزارش، اثر همه‌گيري کرونا بر بخش‌‌‌هاي صنعتي که براساس شدت تکنولوژي طبقه‌‌‌بندي شده‌‌‌اند، متفاوت بوده است. در کل، در سه‌ماه دوم 2022 تمامي بخش‌‌‌هاي صنعتي به رشد خود ادامه داده‌‌‌اند؛ ولي سرعت رشد آنها کاهش داشته است.  صنايع با تکنولوژي بالا و متوسط به بالا با رشد سالانه 7/ 3درصدي نسبت به ساير بخش‌‌‌ها عملکرد بهتري داشته‌‌‌اند. صنايع با تکنولوژي پايين نيز در اين دوره رشد سالانه 4/ 2درصدي را به ثبت رسانده‌اند، در حالي که صنايع با تکنولوژي متوسط به پايين تنها 8/ 0‌درصد رشد داشته‌‌‌اند.  براساس اين گزارش، عملکرد بخش‌‌‌هاي صنعتي با تکنولوژي متوسط به‌بالا و بالا مربوط به توليد قدرتمند صنايع توليدکننده کامپيوترها، تجهيزات الکتريکي و وسايل نقليه است. صنايع وسايل نقليه بعد از يک‌سال کاهش به رشد مثبت رسيده، اين درحالي است که توليد محصولات دارويي براي اولين بار از 2013 کاهش داشته است.

توليد صنعتي در ششمين ماه چگونه بود؟

توليد جهاني در ژوئن 2022 با نرخ رشد سالانه 6/ 3درصدي به رشد خود ادامه داد. آمريکاي لاتين و حوزه کارائيب و همچنين آسيا و اقيانوسيه بهترين عملکرد منطقه‌‌‌اي را ثبت کردند و تقريبا همه مناطق نرخ رشد مشابهي را گزارش کردند. توليد چين کماکان در حال بهبود از اثرات قرنطينه‌‌‌هاي محلي است که در ماه‌‌‌هاي قبل اجرا شده بود.

از سوي ديگر، توليد آمريکاي شمالي در مقايسه با ماه‌‌‌هاي گذشته روند کاهشي را به ثبت رسانده است. داده‌‌‌هاي جديد همچنين نشان مي‌دهند که اروپا در آوريل 2022 با کاهش توليد اندکي مواجه شده؛ اما در ماه‌‌‌هاي بعد به‌سرعت بهبود يافته است.

توليد صنعتي در منطقه لاتين و کارائيب و در آسيا و اقيانوسيه به ترتيب رشد 9/ 3 و 8/ 3درصدي را تجربه کرده است. در مقام دوم، توليد چين نيز 7/ 3‌درصد افزايش يافته است. اين درحالي است که ويتنام، اسرائيل، هند و ساير اقتصادها در اين ماه نرخ رشد بالاي 10‌درصد را ثبت کردند. اقتصادهاي اروپايي با الگوهاي رشد متنوع بين کشورها به رشد توليد 3درصدي دست يافتند. به‌عنوان مثال، دانمارک، ايرلند و مونته‌نگرو به رشد قوي بيش از 20‌درصد رسيدند، اين در حالي است که بلژيک کاهش توليد حدود 11درصدي را تجربه کرده است. داده‌‌‌هاي مربوط به صنايع گروه‌‌‌بندي‌‌‌شده براساس شدت تکنولوژي نيز نشان مي‌دهد که توليد جهاني صنايع با فناوري پايين 8/ 1‌درصد افزايش يافته است، در حالي که صنايع با فناوري متوسط و فناوري بالا از بقيه پيشي گرفته و با نرخ سالانه 2/ 4‌درصد رشد داشته‌‌‌اند.  در چين، توليد با تکنولوژي پايين و متوسط پايين کاهش جزئي را ثبت کرده که با رشد 6درصدي در بخش تکنولوژي بالاتر جبران شده است.  داده‌‌‌هاي جديد همچنين گوياي آن هستند که پس از تقريبا يک‌سال کاهش مداوم، توليد جهاني وسايل نقليه از مه‌2022 روند رو به رشد را بازيافته و در ژوئن با افزايش قابل‌توجه 7/ 4درصدي به بهبود وضعيت خود ادامه داده است. توليد بيشتر صنايع به‌جز فلزات، ساير محصولات معدني و داروسازي، به رشد خود ادامه دادند. صنعت داروسازي با کاهش توليد 7/ 4درصدي، بيشترين کاهش را در ژوئن 2022 داشته است.