وضعيت بانک‌ها براساس شاخص درآمدي ارزيابي شد
تاریخ انتشار : 1397/08/28
نتايج عملکرد بانک‌ها در حوزه‌هاي درآمدي مشخص شد. بررسي صورت‌هاي مالي ۱۹ بانک بورسي در ۶ شاخص درآمدي، وضعيت بانک‌ها را در اين جدول مشخص کرده است.
به گزارش بنکر (Banker)، اين بررسي‌ها نشان مي‌دهد که بانک‌ها را مي‌توان از لحاظ شاخص‌هاي درآمدي به سه گروه تقسيم‌بندي کرد. بانک‌هاي نخست که براي صدرنشيني رقابت مي‌کنند، بانک‌هايي بودند که توانسته‌اند نسبت به دارايي خود درآمد بالاتري کسب کنند که در اين خصوص رتبه‌هاي نخست مربوط به برخي از بانک‌هاي خصوصي بوده است. از نگاه ديگر، برخي از بانک‌ها نيز توانسته‌اند کيفيت درآمد خود را تغيير دهند؛ به نوعي که به جاي تمرکز بر درآمدهاي حاصل از سپرده‌گيري و تسهيلات دهي، به درآمدهاي کارمزدي روي آورند. در اين گروه بانک‌هاي خصوصي‌شده، توانسته‌اند عملکرد بهتري را ثبت کنند. همچنين برخي از بانک‌ها، در اين رتبه‌بندي در وضعيت قرمز قرار دارند و ميزان درآمد کسب‌شده آنها طي يک سال مالي، منفي بوده است. در اين قسمت جدول نيز برخي از بانک‌هاي خصوصي قرار دارند که نياز به تغيير روند در رويه‌هاي درآمدي خود دارند. اين رتبه‌بندي جايگاه بانک‌ها را براساس شاخص‌هاي درآمدي مشخص کرده است و براي ارزيابي کلي وضعيت بانک‌ها، بايد ساير شاخص‌ها را نيز مورد ارزيابي قرار داد.
بررسي صورت مالي بانک‌هاي بورسي نشان‌دهنده اين موضوع است که سه سطح درآمدي مشخص در بانک‌ها وجود دارد: گروه نخست برخي بانک‌هاي بزرگ کشورند که بهترين وضعيت درآمدي را به خود اختصاص داده‌اند و در نتيجه در اکثريت شاخص‌هاي درآمدي، در رتبه‌هاي بالا قرار دارند. گروه دوم، گروه‌هايي هستند که درآمد متوسطي دارند و عملکرد قابل قبولي را با توجه به ميزان سرمايه خود کسب کرده‌اند. اما گروه سوم، بانک‌هايي هستند که وضعيت مناسبي از نظر شاخص‌هاي درآمدي ندارند و درآمد يک‌ساله آنها منفي ثبت شده است. وضعيت بانک‌هاي بورسي از نگاه شاخص‌هاي درآمدي نشان مي‌دهد بانک‌هاي دولتي خصوصي شده مانند ملت و صادرات که جزو بزرگترين بانک‌هاي کشور هستند از ميان ۶ شاخص درآمدي مورد بررسي در سه مورد آن بهترين وضعيت را به خود اختصاص داده‌اند.براي تحليل درآمدي در صنعت بانک‌ها و موسسات اعتباري، درآمدهاي مشاع، درآمدهاي غير مشاع، درآمد بانک، نسبت درآمد مشاع به دارايي بانک، نسبت درآمد غيرمشاع به درآمد بانک و نسبت درآمد کل به دارايي بررسي شده است. درآمدهاي بانک شامل دو جزء درآمدهاي غيرمشاع و سهم بانک از درآمدهاي مشاع است. درآمدهاي مشاع بانک‌ها از مجموع سود تسهيلات اعطايي و سود و زيان حاصل از سرمايه‌گذاري‌ها حاصل مي‌شود. از اين درآمد حاصل شده، سهم سود سپرده‌گذاران را کم کرده و سهم بانک از درآمدهاي مشاع حاصل مي‌شود. درآمدهاي غيرمشاع نيز مجموع درآمدهاي حاصل از کارمزد، مبادلات ارزي و ساير فعاليت‌هاي مشاوره‌اي بانک‌ها است. در اين گزارش درآمدهاي مشاع و غيرمشاع مورد بررسي قرار گرفته است. براساس صورت مالي سال ۹۶ بانک‌هاي کشور، از ميان ۱۹ بانکي که صورت مالي آنها در دسترس قرار داشته است، بانک ملت با درآمد بيش از ۵/ ۱۰ هزار ميليارد تومان بيشترين درآمد را در ميان بانک‌ها به خود اختصاص داده است. پس از آن بانک آينده با درآمد ۲/ ۱۰ هزار ميليارد تومان جايگاه دوم و بانک صادرات با درآمد کل ۸/ ۵ هزار ميليارد تومان جايگاه سوم را به‌دست آورده است. اما در مقابل بانک سرمايه و بانک دي در قسمت درآمدکل خود عدد منفي ۲/ ۲ هزار ميليارد تومان را ثبت کرده‌اند. در واقع اين دو بانک در صورت سود و زيان خود نشان مي‌دهند که از سرمايه خود مجبور به پرداخت سود به سپرده‌گذاران شده و در نتيجه درآمدي کسب نکرده‌اند. بانک حکمت نيز درآمدي در حد ۱۹۰ ميليارد تومان داشته است که نشان از کوچک بودن اين بانک است.
درآمد بانک‌ها از تسهيلات‌دهي و سپرده‌پذيري
اين نوع درآمدهاي بانک بخشي از درآمد است که به واسطه مشارکت با افراد به‌دست مي‌آيد. دريافت سپرده‌هاي مدت‌دار از مشتريان، سرمايه‌گذاري سپرده‌ها در کسب و کارهاي مختلف و ارائه تسهيلات مدت‌دار به مشتريان سبب ايجاد درآمدي براي بانک مي‌شود که اين درآمد ناشي از اختلاف نرخ سود سپرده‌ها و تسهيلات اعطايي و همچنين سود حاصل از سرمايه‌گذاري‌ها است. در اين ميان، بانکي مانند بانک رسالت که بانک قرض الحسنه است طبيعتا سود مشاع در صورت مالي خود شناسايي نمي‌کند. در نتيجه براي اين بانک سود مشاع صفر در نظر گرفته شده است. بررسي صورت‌هاي مالي بانک‌هاي بورسي کشور نشان مي‌دهد که در پايان سال مالي ۹۶، بانک آينده با ۵/ ۱۹ هزار ميليارد تومان بيشترين درآمد مشاع را کسب کرده است. پس از آن بانک ملت با بيش از ۹/ ۱۶ هزار ميليارد تومان در جايگاه دوم قرار دارد و بانک صادرات با حدود ۴/ ۱۴ هزار ميليارد تومان درآمد مشاع در جايگاه سوم است. در مقابل پست بانک با حدود ۱۹۸ ميليارد تومان درآمد مشاع، کمترين مقدار را در ميان ساير بانک‌ها به خود اختصاص داده است. پس از آن بانک حکمت با ۴۶۳ ميليارد تومان در جايگاه دوم و بانک خاورميانه با ۹۵۱ ميليارد تومان در جايگاه سوم قرار دارد. نسبت درآمد مشاع به دارايي‌ها نشان‌دهنده توان ايجاد درآمدهاي مشاع بانک در استفاده از دارايي‌هاي آن است. بالا بودن اين نسبت يا حاکي از بالا بودن درآمدهاي مشاع شرکت است يا در نتيجه سرمايه‌گذاري کمتر در دارايي‌هاست که در هر صورت نشان‌دهنده کارآيي بانک در تخصيص دارايي‌ها به منظور ايجاد درآمد است. ضمن اينکه بالا بودن درآمدهاي مشاع نشان‌دهنده تمرکز سهم درآمدهاي بانک در درآمدهاي اصلي موجود در صنعت بانکداري است. براساس اين شاخص بانک آينده با نسبت ۱/ ۱۷ درصد بيشترين نسبت درآمد مشاع به دارايي را به خود اختصاص داده است. پس از آن موسسه اعتباري کوثر با نسبت ۱۶ درصد در جايگاه دوم قرار دارد. موسسه اعتباري ملل نيز نسبت ۱/ ۱۴ درصد را در اين شاخص به‌دست آورده است. در مقابل پست بانک با نسبت ۲ درصد کمترين مقدار اين شاخص را در ميان ۱۹ بانک (به جز بانک رسالت) به خود اختصاص داده است. پس از آن بانک ملت با نسبت درآمد مشاع به دارايي ۶/ ۷ درصد جايگاه دوم و بانک صادرات با نسبت ۱/ ۸ درصد جايگاه سوم از آخر جدول را به خود اختصاص داده است.
وضعيت بانک‌ها در اخذ کارمزدها
بانک‌ها علاوه بر درآمدهايي که با سپرده‌گذاران خود شريک هستند، درآمدهايي مختص خود دارند. اين درآمدها که تحت عنوان درآمدهاي غيرمشاع طبقه‌بندي مي‌شوند، عمدتا شامل کارمزدها، درآمدهاي ارزي، سهام، اوراق قرضه خارجي، وجه التزام بدهکاران بابت اعتبارات اسنادي و تسعير دارايي‌ها و بدهي‌هاي ارزي است. آن قسمت از درآمدهاي غيرمشاع که به واسطه دريافت کارمزد خدمات ارائه شده و ارائه مشاوره‌هاي مالي و سرمايه‌گذاري حاصل مي‌شود، جزو درآمدهاي با کيفيت و تکرار پذير غيرمشاع بانک تلقي مي‌شود. درآمدهاي بالاي غيرمشاع (بالا بودن نسبت درآمدهاي غيرمشاع به کل درآمدها) حاکي از اين واقعيت است که بخش زيادي از درآمدهاي بانک از منبعي غير از منابع درآمدي اصلي بانک‌ها حاصل مي‌شود. صورت مالي بانک‌ها نشان مي‌دهد در پايان سال مالي ۹۶، از ميان ۱۹ بانک بورسي که صورت مالي آنها در دسترس بوده است بانک ملت با حدود ۸/ ۸ هزار ميليارد تومان درآمد غيرمشاع در جايگاه نخست قرار گرفته است. پس از آن بانک صادرات با درآمد غيرمشاع ۹/ ۴ هزار ميليارد تومان جايگاه دوم و بانک تجارت با حدود ۱/ ۳ هزار ميليارد تومان در جايگاه سوم قرار دارد. در به‌دست آوردن درآمدغيرمشاع بانک سرمايه با درآمد منفي ۵/ ۳۳ ميليارد تومان بدترين عملکرد را ثبت کرده است. پس از آن بانک حکمت با درآمد غيرمشاع ۱۱۳ ميليارد توماني در جايگاه دوم و بانک دي با درآمد حدود ۱۱۷ ميليارد توماني در جايگاه سوم قرار گرفته است.
سهم درآمدهاي غيرمشاع از درآمد کل
به نوشته دنياي اقتصاد، اين نسبت نشان‌دهنده عملکرد بانک در ايجاد درآمدهايي است که ارتباطي با حجم سپرده و تسهيلات ندارد و ناشي از خدمات خود بانک نظير گشايش ال‌سي، خدمات بانکداري و انواع کارمزدها است. اين شاخص از تقسيم درآمدهاي غيرمشاع، به درآمد کل محاسبه مي‌شود و در صورتي که در درآمد کل پايين باشد، اين نسبت رقم بالايي نشان مي‌دهد و لزوما نشان‌دهنده عملکرد مناسب بانک‌ها نيست. در اين شاخص بانک تجارت با نسبت ۳/ ۱۳۸۵ درصد بيشترين مقدار را به خود اختصاص داده است. سهم درآمد بانک تجارت از دارايي‌هاي مشاع، به دليل بالا بودن سهم سود سپرده گذاران بسيار منفي است که سبب کاهش درآمد کل شده است. در نتيجه صورت کسر به نسبت مخرج آن بسيار بزرگ نشان داده شده است. پس از آن بانک گردشگري با نسبت درآمد غيرمشاع به کل درآمد ۵/ ۱۸۷ درصد جايگاه دوم و بانک پارسيان با نسبت ۸/ ۱۴۸ درصد جايگاه سوم را به خود اختصاص داده است. بانک دي به دليل اينکه درآمد کل آن منفي ۲/ ۲ هزار ميليارد تومان بوده است نسبت درآمدهاي غيرمشاع به درآمد آن منفي ۳/ ۵ درصد به‌دست آمده است.
پس از آن بانک سرمايه با دارايي منفي ۲/ ۲ هزار ميليارد تومان و درآمد غيرمشاع منفي ۵/ ۳۳ ميليارد تومان نسبت مثبت ۵/ ۱درصد را به خود اختصاص داده است. اما موسسه اعتباري ملل با نسبت ۷/ ۱۹ درصد جايگاه سوم را به‌دست آورده است.
عيارسنجي بانک‌ها با مقياس برابر
به دليل اينکه سهم درآمدهاي بانک‌هاي بزرگ طبعا از بانک‌هاي کوچک بيشتر است، براي ارزيابي بهتر بانک‌ها مي‌توان از شاخص سهم درآمد بانک‌ها به دارايي آنها استفاده کرد. در واقع با اين شاخص مي‌توان دريافت درآمد بانک‌ها چه سهمي از دارايي آنها را شامل مي‌شود. با اين شاخص مقايسه بهتري بين بانک‌هاي کشور مي‌توان انجام داد. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در اين نسبت بانک آينده با نسبت درآمد به دارايي‌هاي ۸/ ۹درصد بهترين عملکرد دراين شاخص را به خود اختصاص داده است. پس از آن بانک خاورميانه با نسبت ۸/ ۵ در جايگاه دوم و پست بانک با نسبت ۷/ ۵ درصد در جايگاه سوم قرار دارد. در مقابل بانک سرمايه و بانک دي سهم درآمدي منفي از دارايي‌هاي خود داشته‌اند. براساس بررسي‌هاي انجام شده نسبت درآمد به دارايي بانک سرمايه منفي ۹/ ۱۲ درصد و نسبت درآمد به دارايي بانک دي منفي ۹/ ۵ درصد بوده است. سهم درآمد بانک تجارت از کل دارايي‌هاي آن نيز عدد ۲/ ۰ درصد بوده که نشان مي‌دهد به نسبت دارايي زيادي که اين بانک داشته، درآمد قابل قبولي کسب نکرده است.
