ترامپ نتوانست «دوازه ملل» را بر روي اقتصاد ايران ببندد
تاریخ انتشار : 1397/08/30
مهمترين مزيت بندر چابهار که از آن به عنوان «دروازه ملل» ياد ميشود موقعيت استراتژيک آن است به طوري که در ۸ سال جنگ تحميلي هم تنها بندري بود که دشمن توان غيرعملياتي کردن آن را نداشت چراکه منافع تمام کشورهاي منطقه به زنده ماندن اين بندر گره خورده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادي ايلنا، توسعه بدون حمل و نقل امکان پذير نيست و در حال حاضر حمل و نقل سهم 6 تا 9 درصدي را در توليد ناخالص داخلي را دارد. هر چند که هر يک از شقوق حمل و نقل مي‌تواند نقش تعيين کننده در توسعه اقتصاد داشته باشد اما نقش بنادر در ايران در بحث تجارت خارجي و صادرات و وارد بسيار پررنگ‌تر از ساير مدهاي حمل و نقل است. در حال حاضر بيش از 90 درصد صادرات و واردات کشور از طريق بنادر کشور انجام ميشود و طبق گزارش‌هاي رسمي سالانه 40 هزار فروند کشتي از تنگه هرمز عبور مي‌کنند و 110 ميليون تن کالا در بنادر تجاري و 135 ميليون تن کالاي نفتي در بنادر نفتي کشور جابه‌جا ميشود.
بنابراين امکان توسعه صادرات که يکي از مهمترين ارکان سياست‌هاي اقتصادي است به زيرساخت‌هاي بندري کشورمان گره خورده است و مي‌توان مدعي شد که بنادر دروازه‌هاي تجارت خارجي و شاهرگ حياتي اقتصاد کشورمان محسوب مي‌شوند. کشورمان با داشتن 5 هزار و 800 کيلومتر خط ساحلي در حاشيه خليج فارس، درياي عمان و درياي خرز و همسايگي با 15 کشور از موقعيت و مزيت ترانزيتي بي‌نظيري مواجه است به طوري که از ايران به عنوان شاهراه ترانزيتي منطقه ياد ميشود.
در ميان بنادر مهم و اقتصادي کشورمان، بندر شهيد بهشتي چابهار با قرار گرفتن در شمال اقيانوس هند و شرقي‌ترين نقطه سواحل کشور و قرارگيري در مسير ۲ کريدور شمال - جنوب و شرق - غرب مهم ترين بندر ترانزيتي کشور به ويژه مهم ترين بندر براي دسترسي به کشورهاي حوزه GIS (کشورهاي آسياي ميانه) و افغانستان به حساب مي‌آيد.
بندر چابهار به عنوان بندر اقيانوسي داراي موقعيت استراتژيک براي ترانشيپ و ترانزيت کالاهاي بنادر حوزه خليج فارس، افغانستان و آسياي ميانه است. اين بندر با وجود ۳۲۰ کيلومتر مرز آبي، ۱۱ بندر ماهيگيري و جايگاه تخليه صيد، ۲ بندر منحصر به فرد خارج از نقطه بحران با بريدگي‌هاي طبيعي و با قابليت پهلوگيري کشتي‌هاي غول‌پيکر دارد و در واقع محور توسعه شرق کشور است.
طرح توسعه بندر چابهار از سال‌هاي گذشته مطرح بود و طبق مطالعات مصوب سرمايه گذاري براي توسعه در ۴ فاز در اين بندر لحاظ شده است که با عملياتي شدن اين ۴ فاز ظرفيت اين بندر استراتژيک به ۷۷ ميليون و ۲۰۰ هزار تن مي‌رسد. حال اينکه قرار بر اين است، راهبري يک فاز از ۴ فاز بندر شهيد بهشتي چابهار توسط اپراتور هندي(IPGL) انجام شود. اين شرکت در بنادر هند و ساير کشورها فعاليت اپراتوري دارد. طرح سرمايه‌گذاري هندي‌ها در زمينه تامين تجهيزات در قالب قرارداد ۱۰ ساله است.
به طور قطع معافيت بندر چابهار از تحريم‌هاي ضد ايراني هر چند به بهانه حضور هندي‌ها بوده اما سود آن نصيب ايران خواهد شد.
از آنجايي که هندي‌ها در حال سرمايه‌گذاري کلان در بخش زيرساخت‌هاي بندر چابهار بودند درخواست معافيت اين بندر از تحريم‌ها را داشتند. اين معافيت هرچند با در نظر گرفتن منافع هندي‌ها به اجرا رسيده است اما بازي برد- بردي بين ايران و هند است و در اين ميان تنها بازنده آمريکا است که عليرغم تبليغات پرهياهو توانايي انسداد رگ‌هاي حياتي اقتصاد ايران يعني تجارت خارجي از طريق بنادر و فروش نفت را نداشت و شريان‌هايي که «دونالد ترامپ» آن را مهمترين مجراي اقتصاد ايران عنوان کرده، همچنان باز هستند.
** چابهار نقطه برون رفت از تحريم ها / چابهار به صرفه ترين مسير براي اتصال به کانون جمعيتي جهان
«هادي حق شناس» معاون سازمان بنادر و دريانوردي در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادي ايلنا با بيان اينکه اهميت بندر چابهار براي کشورها دليل معافيت از تحريم‌هاي ضد ايراني آمريکا بوده است، گفت: هر چند که نام ۲۰۰ فروند کشتي از ناوگان ايراني مشمول تحريم‌ها شده‌اند اما نام هيچ يک از بنادر ايراني و اپراتورها بندري در ليست تحريم‌ها ديده نمي‌شود. حال شايد اين سوال مطرح شود که در اين شرايط معافيت بندر چابهار چه مزيتي خواهد داشت؟ مهمترين مزيت معافيت بندر چابهار از تحريم‌ها اين است که ناوگان تمام خطوط کشتيراني مي‌توانند در اين بندر پهلو بگيرند.
وي ادامه داد: بنابراين ميزان تخليه و بارگيري در بندر شهيد بهشتي چابهار مانند روال گذشته ادامه خواهد داشت. حال اينکه در ساير بنادر احتمال کاهش تردد ناوگان خطوط کشتيراني که با آمريکا در حال همکاري هستند و منافع شان ايجاب مي‌کند که وارد بنادر ايران نشوند، وجود دارد.
عضو هيات مديره سازمان بنادر و دريانوردي تاکيد کرد: اينکه تخليه و بارگيري در اين بندر جريان داشته باشد و صادرات و واردات از اين بندر انجام شود مي‌تواند فضاي منفي عليه ايران را بشکند.
حق شناس با اشاره به اهميت بندر شهيد بهشتي چابهار براي کشور هند، ادامه داد: چابهار مهمترين بندر در منطقه و کريدور شرق- غرب محسوب ميشود. بندر شهيد بهشتي ارزان‌ترين مسير است و ظرفيت ترانزيتي بسيار بالايي دارد و هند مي‌تواند به راحتي کالاي مورد نياز افغانستان را از اين مسير جابه‌جا کند. سازمان بنادر و دريانوردي طرح توسعه بندر چابهار را در حال اجرا دارد که فاز اول آن با افزايش ۶ ميليون تن ظرفيت براي ترانشيپ کالا از بنادر هند به چابهار و سپس ترانزيت به افغانستان آماده است.
وي تصريح کرد: ظرفيت بندر چابهار از ۲.۵ ميليون تن به ۸.۵ ميليون تن رسيده است و با اين افزايش ظرفيت، طبيعي است که از بخش عمده‌اي از آنها، هند و افغانستان نيز استفاده مي‌کنند.
حق شناس ادامه داد: با تکميل فاز ۴ بندر چابهار ظرفيت آن بندر به ۷۷ ميليون تن مي‌رسد و اگر تقاضا وجود داشته باشد اين آمادگي وجود دارد تا فازهاي بعدي بندر چابهار آماده شود و که فعلا فاز اول آن به بهره‌برداري رسيده است. اگر تقاضا باشد حتما فازهاي ديگر در دستور کار سازمان قرار مي گيرد.
معاون امور دريايي سازمان بنادر و دريانوردي با اشاره به اهميت افزايش ترانزيت که مهمترين عامل رشد آن توسعه زيرساخت‌هاي حمل و نقل است، تاکيد کرد: عبور هر تن کالا از مسير ايران تنها براي حوزه دريايي و بندري به طور ميانگين ۲ دلار درآمد دارد. تاکيد مي‌کنم اين رقم فقط براي بخش دريايي و بندري است و قطعا در مجموع درآمد ترانزيتي بسيار بيشتر از اين رقم خواهد بود.
حق شناس با اشاره به اينکه بندر چابهار از مزيت بسيار بزرگي برخوردار است تا کشورهاي آسياي ميانه از طريق اين بندر به اقيانوس دسترسي پيدا کنند، گفت: تمام تلاش سازمان بنادر و دريانوردي اين است که امتيازات و تعرفه‌هاي ترجيحي را براي کاهش هزينه‌هاي ترانزيت و ترانشيپ قائل شود. در گذشته مسير ترانزيتي در اين بخش بسيار طولاني بود و هندي‌ها مقاصد ديگري را براي ترانزيت کالا انتخاب کرده بودند اما هم اکنون با ايجاد اين مسير ترانزيتي تمامي کالاهاي کشور هند به مقصد افغانستان از طريق اين بندر ترانزيت ميشود.
وي با بيان اينکه بندر شهيد بهشتي چابهار نقطه قوت کشور در برون رفت از تحريم‌ها مي‌تواند باشد و به عنوان يکي از بنادر مهم ايران در جنوب کشور و در بخش شمالي درياي عمان از موقعيت استراتژيک برخوردار است، اظهار داشت: بهترين و باصرفه ترين مسير و کريدور براي اتصال بازارهاي دو کانون جمعيتي جهان با بيش از يک ميليارد و ۴۰۰ ميليون نفر جمعيت بندر چابهار است.
**چرا امريکا نتوانست «دروازه ملل» را ببندد
همانطور که گفته شد مهمترين مزيت بندر چابهار که از آن به عنوان «دروازه ملل» ياد ميشود موقعيت استراتژيک آن است به طوري که در ۸ سال جنگ تحميلي هم تنها بندري بود که دشمن توان غيرعملياتي کردن آن را نداشت چراکه منافع تمام کشورهاي منطقه به زنده ماندن اين بندر گره خورده است. بندر شهيد بهشتي چابهار با بندر کاندلا هند ۵۷۵ مايل دريايي فاصله دارد و با ۶۲۲۰ مايل دريايي با بندر هامبورگ آلمان، ۵۹۷۰ مايل با بندر روتردام هلند و ۵۴۷۰ مايل با بندر بيلبائو اسپانيا و ۴۱۳۵ مايل دريايي با بندر جنوا ايتاليا مي‌تواند نقش مهمي را در جابجايي کالا بين کشورهاي جنوب شرقي آسيا به اروپا ايفا کند.
با توجه به فاصله ۳۱۵ مايلي بندرچابهار با بندر شهيدرجايي، ۵۶۰ مايلي بادوحه قطر، ۵۷۵ مايل با منامه، ۳۶۰ مايل دريايي با دبي، ۲۳۵ مايل با فجيره، ۱۵۰ مايل با مسقط، کراچي با ۳۵۸ مايل و بمبئي با ۷۸۵ مايل دريايي مي‌تواند نقش مهمي را در ترانشيب کالا به اين بنادر داشته باشد. بنابراين آمريکا چاره‌اي جز معافيت اين بندر از تحريم‌ها نداشت.
اقيانوس هند کانون و قلب تجارت جهاني قلمداد ميشود و کوتاه‌ترين مسيرهاي دريايي در اين منطقه قرار دارد؛ چراکه اقيانوس آتلانتيک را به اقيانوس هند وصل مي‌کند.از اين رو توسعه دريايي و ترافيک دريايي در بنادر منطقه اقيانوس هند رو به رشد است. و منطقه اقيانوس هند به يک منطقه اصلي براي تجارت جهاني تبديل شده و در مقايسه با ساير اقيانوس‌ها شاهد افزايش تجارت در اين منطقه هستيم که با توسعه بندر چابهار ايران مي‌تواند سهم قابل توجهي در تجارت دريايي اين مسير داشته باشد.
