عقب نشيني نرخ ارز با نزديک شدن به زمان آغاز بکار بازار متشکل ارزي
تاریخ انتشار : 1398/03/26
نرخ دلار و ساير انواع ارز در هفته‌هاي اخير روندي نزولي به خود گرفته و از محدوده ۱۵ هزار تومان وارد کانال ۱۲ هزار توماني شده است.
البته از روز پنجشنبه پس از وقوع بي ثباتي در منطقه و برخي اخبار مربوط به سياست خارجي قيمت ارز اندکي بالا رفت که به گفته رئيس کل بانک مرکزي موقتي است.
درباره چرايي افت بهاي دلار و ساير ارزها، به عوامل مختلفي اشاره مي‌شود که از جمله آنها مي‌توان به تحولات مثبت سياست خارجي، انتشار اخبار اميدبخش سياسي و سياست‌هاي بانکي دولت و افزايش بازگشت ارز صادراتي اشاره کرد.
در اين ميان آنچه که کمتر بدان پرداخته شده نزديک شدن به زمان آغاز مهم‌ترين طرح بانک مرکزي براي ساماندهي بازار ارز يعني «بازار متشکل ارز» در روزهاي آتي است.
قرار بود اين طرح تا پايان ارديبهشت امسال راه اندازي شود، اما به دليل آماده نبودن زيرساخت‌هاي فني و طولاني شدن فرايند ثبت شرکت‌ها و واريز سهم شريکان و از همه مهم‌تر توجيه کردن بازيگران اين بازار (صرافان و بانک‌ها) راه اندازي اين بازار به اواخر خردادماه موکول شد.
پيگيري‌هاي ايرنا نشان مي‌دهد که در روزهاي اخير فرايند آماده سازي بخش‌هاي مختلف براي راه اندازي اين بازار شتاب گرفته و جلساتي نيز با بانک‌ها و صرافي‌ها در اين باره برگزار شده و بر اين اساس در صورت عدم بروز مشکل، اين بازار بايد تا اوايل تيرماه راه اندازي شود.
با توجه به نزديک شدن زمان راه اندازي اين بازار که به نظر کارشناسان مي‌تواند ساماندهي و مديريت بازار ارز را تسهيل و نرخ ارز را کاهش دهد، بازيگران رسمي و غير رسمي بازار ارز، جانب احتياط را در پيش گرفته‌اند و قيمت‌ها نيز روند نزولي يافته‌اند.
پايان جولان دلالان و سوداگران در بازار ارز
از مهم‌ترين مزاياي راه اندازي بازار متشکل ارز، پايان دادن به جولان دلالان و سوداگران بزرگ اقتصادي در بازار به شمار مي‌رود، اين گروه که از طريق همراهي بازار غيررسمي تهران با بازارهاي فرامرزي دبي امارات، سليمانيه عراق و افغانستان مشغول تعيين قيمت در بازار ارز هستند در صورت کارامدي بازار متشکل، قدرت خود را از دست خواهند داد.
«وحيد شقاقي» کارشناس اقتصادي در اين باره به خبرنگار اقتصادي ايرنا گفت: راه اندازي «بازار متشکل ارزي» مديريت بازارساز را بر بازار ارز تسهيل و عملاً دست سوداگران را براي تعيين قيمت ارز در بازار کوتاه خواهد کرد.
وي با بيان اينکه با ايجاد بازار متشکل ارزي قيمت ارز بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعيين مي‌شود، افزود: ايده تشکيل بازار متشکل ارزي و وصل شدن همه صرافي‌هاي مجاز به اين مجموعه با نظارت بانک مرکزي اقدامي مفيد و مثبت در شرايط اقتصادي است و موجب افزايش شفافيت در اين بازار مي‌شود.
اين کارشناس اقتصادي افزود: با ايجاد اين بازار، ديگر قيمت ارز از بازارهاي کشورهاي همجوار مانند سليمانيه و دبي تأثير نخواهد گرفت و مزيت اصلي اين بازار تعيين قيمت در داخل کشور خواهد بود.
شقاقي مزيت ديگر بازار متشکل ارزي را ايجاد بازار بين صرافي‌ها خواند و گفت: همه صرافي‌ها به اين بازار وصل خواهند شد و به صورت شفاف به خريد و فروش اقدام مي‌کنند و بازار پشت پرده تا حدودي ساماندهي مي‌شود.
«آلبرت بغزيان» کارشناس بازار ارز نيز به خبرنگار ايرنا گفت: سوداگران بزرگ اقتصادي اکنون در بخش‌هاي مختلف از جمله بازار ارز مشغول قيمت سازي هستند؛ آنها با معاملات صوري و يا ساير روش‌ها اقدام به تعيين قيمت کرده و دلالان خرد نيز خواسته يا ناخواسته در زمين آنها بازي مي‌کنند.
عضو هيأت علمي دانشگاه تهران تصريح کرد: سوداگران بزرگ ارزي که در بازار ارز فعاليت مي‌کنند، نقش اصلي و مهم را در بازار ارز و رشد قيمت‌ها بازي مي‌کنند.
کاهش نرخ ارز با راه اندازي بازار متشکل
دستاورد ديگري که کارشناسان براي بازار متشکل ارز متصور شده‌اند، کمک اين بازار به کاهش نرخ ارز است بطوري که با افزايش جذابيت اين بازار، موج جديدي از ارز روانه اين بازار شده و به تقاضاي واقعي ارز بخش‌هاي مختلف اقتصادي پاسخ داده خواهد شد.
رئيس کميسيون اقتصادي مجلس در اين باره به خبرنگار اقتصادي ايرنا گفته است: جذابيت قيمتي در بازار متشکل ارز باعث افزايش حجم ورود ارز توسط صادرکنندگان به کشور مي‌شود و اين بازار مي‌تواند جلوي رانت و فساد را گرفته، قيمت ارز را کاهش دهد و تعادل منطقي در بازار ايجاد کند.
«محمدرضا پور ابراهيمي» اظهار داشت: اگر برنامه جامعي که براي اين بازار در نظر گرفته شده است اجرا شود حتماً اين بازار مي‌تواند به ساماندهي بازار ارز کمک کرده و از رانتي که در اقتصاد وجود دارد جلوگيري کند.
رئيس کميسيون اقتصادي مجلس ادامه داد: پس از راه اندازي بازار متشکل، نرخ ارز خودش به صادرکنندگان اين علامت را مي‌دهد که ارز را به کشور وارد کنند زيرا براي آنها جذابيت قيمتي خواهد داشت.
وي يادآور شد: تاکنون صادرکنندگان به دليل جذابيت پايين، تمايل نداشتند که ارز خود را در بازار نيما عرضه کنند، اما با راه اندازي بازار متشکل ارز و افزايش جذابيت قيمتي، بخش عمده‌اي از ارزي که تاکنون به کشور باز نمي‌گشت در آينده وارد بازار کشور خواهد شد.
پور ابراهيمي اضافه کرد: با کاهش تقاضا براي ارز و عرضه بيشتر از طريق بازار متشکل، قيمت ارز نيز به تعادل خواهد رسيد.
ثبات قيمت‌ها در انتظار بازار ارز
از چالش‌هاي اقتصادي کشور در سال‌هاي اخير، نوسان شديد و بي ثباتي نرخ ارز بوده است که قدرت تصميم گيري براي مديران و فعالان اقتصادي را کاهش داده است، بطوري که فعالان اقتصادي نمي‌توانند نرخ ارز در ماه‌هاي آتي را بطور دقيق پيش بيني کرده و بر اساس آن برنامه‌ريزي کنند.
اما به گفته مديرعامل بازار متشکل ارزي، با راه اندازي بازار متشکل ارز، ثبات به اين بازار باز خواهد گشت.
مديرعامل بازار متشکل ارزي با بيان اينکه اين بازار بين صرافان و خريداران قرار مي‌گيرد، گفت: معاملات واقعي هستند و هيجانات کاذب نمي‌تواند در نرخ‌ها تأثيرگذار شود و در نتيجه قيمت‌ها به ثبات مي‌رسد.
«محمود شکسته بند» افزود: هيجانات و نابساماني‌هايي که در بازار ارز به وجود آمد باعث شد بانک مرکزي به فکر ساماندهي و تشکيل بازاري بيفتد که در آن نرخ واقعي خريد و فروش ارز تعيين شود.
افزايش شفافيت معاملات ارزي با راه اندازي بازار متشکل
شقاقي کارشناس اقتصادي، نقش اين بازار در شفاف کردن معاملات ارز را يادآور شده و مي‌گويد: معاملات اين بازار متشکل ارزي قابل‌رديابي و شفافيت آن بسيار بالاست. از سوي ديگر مي‌توان توسط اين بازار همه خريد و فروش‌ها در کوچه و پس‌کوچه‌ها را ساماندهي کرد.
وي درباره تأثير اين بازار بر نرخ ارز گفت: به طور طبيعي وقتي شفافيت، بيشتر شود هيجانات و التهابات تا حد بسيار زيادي کنترل مي‌شود و از اين طريق، قيمت ارز دچار التهاب و نوسانات هيجاني نخواهد شد.
بازيگران و کارکرد بازار متشکل ارز
قرار است در بازار متشکل ارزي، معاملات اسکناس و نقد انجام شود؛ بر اين اساس صادرکنندگان و دارندگان ارز مي‌توانند از طريق صرافي‌ها براي فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشکل به ثبت برسانند.
در بازار متشکل ارز، معاملات نقدي ارزهاي عمده انجام شده و معاملات حواله جات ارزي همچنان در سامانه نيما خواهد بود.
بازيگران اصلي بازار متشکل شامل بانک مرکزي، بانک‌ها و صرافي‌هاي داراي مجوز هستند. قرار است در ابتدا معاملات با دو يا سه نوع ارز اصلي (دلار، يورو و درهم) آغاز شود، اما به تدريج به ساير ارزها تسري يابد.
گام‌هاي پاياني آماده سازي بازار متشکل ارز
شوراي پول و اعتبار هجدهم دي ماه پارسال «مقررات مربوط به بازار متشکل معاملات ارزي» را تصويب کرد که هدف از آن ساماندهي و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کاراست.
مراحل پاياني آماده سازي مقدمات راه اندازي بازار متشکل ارزي در حال انجام است و بر اين اساس، ديروز جلسه ويژه کارشناسان و مديران ارزي بانک مرکزي و بازار متشکل ارزي در بانک مرکزي برگزار شد.
در روزهاي اخير، روند آماده سازي مقدمات راه اندازي اين بازار شتاب گرفته و بر اين اساس در هفته گذشته نيز نشست توجيهي براي صرافان برگزار شد.
پيش از اين قرار بود که بازار متشکل ارز تا پايان ارديبهشت ماه راه اندازي شود، اما اجرايي نشد. پيگيري‌هاي ايرنا نشان مي‌دهد که وجود برخي ايرادات فني مانند سامانه‌هاي ارتباطي بانک‌ها و صرافي‌ها با شرکت مديريت بازار متشکل ارز از علل تأخير در راه اندازي اين بازار بوده است.
اما علت اصلي تأخير يک ماهه در راه اندازي بازار متشکل ارز، اعتراضات شماري از صرافي‌ها و کارشناسان نسبت به عملکرد و کارکرد اين بازار و ابهامات گسترده بوده است؛ بنابراين راه اندازي اين بازار تا پايان خرداد به تأخير افتاد تا صرافان و فعالان اين بازار آمادگي آغاز به کار اين بازار را داشته باشند.
