پيش‌نياز استقلال بانک مرکزي، اصلاح نظام مالي و بودجه‌اي دولت است
تاریخ انتشار : 1400/12/01
تهران- ايرنا- استقلال بانک مرکزي مهم‌ترين چالش دولت‌ها و بانک مرکزي است که پيش نياز اين امر اصلاح نظام بانکي، توجه به نظام مالي و بودجه‌اي دولت، سياست پولي و اصلاح نظام بانکي است.
نظام بانکي در دهه‌هاي اخير دچار چالش‌ها و معضلات متعددي بوده است، براي پي بردن به اين چالش‌ها در شرايط موجود، لازم است مقداري به گذشته بازگرديم. به نظر مي‌رسد اقتصاد ايران از نبود استقلال بانک مرکزي در معرض آسيب قرار دارد که اين موضوع بحث برانگيز همان چالش دولت‌ها و بانک مرکزي بوده است.
استقلال بانک مرکزي نيز بارها در طي ساليان گذشته مورد بحث و مناقشه بوده، اگرچه اين موضوع بحث مهمي است؛ اما نکته مهم در تحليل اين مساله آن است که شايد لازم باشد قبل از استقلال بانک مرکزي بايد به موضوع نظام مالي و بودجه‌اي دولت پرداخته شود.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادي در شرايطي که تسلط مالي دولت در اقتصاد کشور وجود دارد، سياست پولي نمي‌تواند مستقلاً وجود داشته باشد. به همين دليل بايد يادآور شد تا زماني که اصلاحات بسيار جدي در نظام بودجه‌اي دولت انجام نشود، سياست پولي وجود ندارد که بتواند توسط يک نهاد مستقل يا يک نهاد غيرمستقل اعمال شود. بنابراين، بايد نخستين دغدغه قبل از استقلال بانک مرکزي وجود سياست پولي باشد.
منتقدين عنوان مي‌کنند، يکي ديگر از مواردي که موجوديت سياست‌هاي پولي را زير سوال مي‌برد، سياست‌هاي ارزي است. مادامي‌که سياستگذار به دنبال پايين نگه داشتن مصنوعي نرخ ارز براي تامين همه کالاهاست، بانک مرکزي فاقد سياست ارزي است و سخن گفتن درباره استقلال سياست ارزي، وجاهت چنداني ندارد. بنابراين لازم است طرز فکر بدنه دولت به سياست‌هاي پولي و ارزي تغيير کند. يعني «پيش‌نياز استقلال بانک مرکزي» اصلاح نظام بودجه‌ريزي و اصلاح نظام ارزي است.
متاسفانه اقتصاد ما به‌دليل ساختاري که دارد، همواره با کسري بودجه قابل توجهي مواجه بوده است و در اين شرايط به‌دليل دولتي بودن اقتصاد، استقلال بانک مرکزي کارآيي مطلوبي ندارد. به عبارت ديگر در اين شرايط و ساختار اقتصادي، بانک مرکزي نمي‌تواند بگويد من مستقل هستم و اجازه نمي‌دهم از نظام بانکي و بانک مرکزي استقراض کنيد و پول بدون پشتوانه منتشر نمي‌کنم و همچنين بدهي‌ها و اوراق قبلي‌تان را هم که منتشر کرده‌ايد، بايد برگردانيد. اصلا چنين چيزي در اين ساختار اقتصادي ايران، امکان‌پذير نيست.
بنابراين کارشناسان اعتقاد راسخ دارند اگر اصلاح بودجه‌ريزي به نحوي صورت گيرد که ديگر به طور مداوم، کسري بودجه از محل منابع بانک مرکزي تامين نشود و همچنين بانک مرکزي به طور همزمان اصلاح نظام بانکي را آغاز کند، مي‌توان اميدوار بود که مسير استقلال بانک مرکزي هموار خواهد شد.
