ضرورت افزايش سرمايه‌گذاري در توليد مس
تاریخ انتشار : 1401/01/09
دنياي اقتصاد- سارا اصغري : ايران با داشتن بيش از ۵۷ ميليارد تن ذخاير معدني متفاوت (بدون احتساب نفت و گاز طبيعي) که حدود ۳۸ميليارد تن آن ذخاير قطعي است (شامل حدود ۶۱۳۶ معدن فعال) دوازدهمين کشور بزرگ معدني جهان است. عمليات اکتشافي انجام شده، وجود ۶۰ نوع ماده معدني مختلف را در سطح کشور به اثبات رسانده و ۱۴ نوع ماده معدني ديگر نيز در حال اکتشاف است که از اين جهت در کمتر کشوري، چنين تنوع مواد معدني وجود دارد. البته يکي از ظرفيت‌هاي معدني کشور، به مس اختصاص دارد و معادن مس سرچشمه، ميدوک کرمان و معدن مس سونگون آذربايجان‌شرقي از مهم‌ترين معادن مس کشور به‌شمار ميروند.
۷درصد ذخاير معدني جهان در ايران
معاون توسعه و اکتشافات در شرکت ملي صنايع مس ايران درباره ظرفيت معادن ايران عنوان کرد: ايران دارنده يک درصد جمعيت دنيا و ۷ درصد ذخاير معدني دنياست. بر اساس بررسي‌هاي انجام شده، ايران روي يک کمربند مهم معدني قرار گرفته که حداقل در ۱۰ نوع ماده معدني به‌عنوان يکي از غني‌ترين کشورها شناخته شده و سالانه با استخراج بيش از ۵۹۰ ميليون تن مواد معدني، سبب اشتغال‌زايي بيش از۳۰۰ هزار نفر به‌صورت مستقيم در حوزه معدني شده است. ميانگين صادرات مواد و صنايع معدني کشور در سال‌هاي ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ برابر ۵۷ ميليون تن به ارزش تقريبي حدود ۴/ ۸ميليارد دلار است که ۲۰ درصد کل صادرات کشور را تشکيل مي‌دهد. معدن در GDP کشور ۲/ ۱درصد به صورت مستقيم و با صنايع معدني بالفصل خود ۵/ ۷درصد سهم دارد. ارزش مواد معدني و صنايع معدني اصلي توليدي کشور حدود ۲۰ميليارد دلار است.
بهروز رحمتي در ادامه با اشاره به وضعيت توليد مس در جهان عنوان کرد: مس با توليد جهاني حدود ۳/ ۲۳ ميليون تن در سال ۲۰۲۰، پس از فولاد و آلومينيوم به ترتيب با توليد جهاني حدود ۱۸۶۴ و ۳/ ۶۵ ميليون تن، سومين فلز استراتژيک و پرمصرف دنيا به لحاظ تناژ و دومين فلز استراتژيک دنيا به لحاظ ارزش به‌شمار مي‌رود.
وي در ادامه خاطرنشان کرد: حجم منابع مس جهان در سال ۲۰۱۹ ميلادي افزون بر ۵/ ۶ ميليارد تن بوده که منابع قطعي آن در حدود ۲/ ۱ميليارد تن و ذخاير مس محتوي دنيا حدود ۸۷۰ ميليون تن است. همچنين ظرفيت توليد معدني مس دنيا نيز حدود ۲۴ ميليون تن است.
ظرفيت‌هاي صنعت مس در کشور
معاون توسعه و اکتشافات در شرکت ملي صنايع مس ايران با اشاره به ظرفيت صنعت مس در ايران عنوان کرد: توليد يک ميليون تن مس محتوي، ارزآوري ۱۰ميليارد دلاري (معادل حدود ۳۰درصد کل ارز مورد نياز براي واردات کل کشور در سال ۱۳۹۹) و اشتغال‌زايي ۵۰ هزار نفري تنها بخشي از برکات غيرقابل انکار توسعه پايدار صنعت مس کشور است که تمام شرايط لازم براي عملياتي کردن آن شامل بيش از ۴۰ ميليون تن مس محتوي ذخاير معدني، فوق اقتصادي بودن صنعت مس با قيمت تمام شده هر تن در حدود ۲۵۰۰ دلار بر تن و قيمت فروش فعلي حدود ۱۰هزاردلار بر تن و همچنين امکان تامين مالي از محل منابع داخلي شرکت (حدود ۴۰ هزار ميليارد تومان موجودي از محل سود خالص سال ۱۳۹۹ و افزايش سرمايه از محل سود ۱۳۹۸ و سود چند ماه اول ۱۴۰۰) در حال حاضر فراهم است.
رحمتي در ادامه درباره فروش شرکت ملي صنايع مس ايران طي سال‌هاي ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۰ عنوان کرد: ميانگين ۱۶ سال اخير فروش شرکت ملي مس حدود ۲ ميليارد دلار در سال و جمع کل فروش ۱۶ سال اخير بيش از ۳۲ ميليارد دلار بوده است که از اين ميزان ۱۵ ميليارد دلار آن (۴۵ درصد) به صادرات و ۱۷ ميليارد دلار آن (۵۵ درصد) به فروش داخلي اختصاص يافته است.
عوامل تاثيرگذار در سرمايه‌گذاري در حوزه معدني
معاون توسعه و اکتشافات در شرکت ملي صنايع مس ايران در ادامه با تاکيد بر اين موضوع که عموما سه فاکتور مهم در ارزيابي‌هاي فني و اقتصادي توسعه هر صنعتي در هر کشور از اهميت بيشتري برخوردار است، عنوان کرد: اين سه عامل شامل ظرفيت‌هاي معدني کشور، اقتصادي بودن فرآيند براساس اقتصاد آزاد بين‌الملل و امکات تامين مالي اقتصادي طرح است. در زمينه ظرفيت‌هاي معدني کشور در حوزه مس در حال حاضر ايران با دارا بودن بيش از ۴۶ ميليون تن مس محتوي حدود بيش از ۵/ ۳ درصد ذخاير جهاني مس را در اختيار دارد، اين در حالي است که سهم ايران از توليد بيش از ۲۳ ميليون تني مس تصفيه شده دنيا در سال ۲۰۲۰ تنها حدود ۲/ ۱ درصد است.
رحمتي با اشاره به فاکتور دوم افزود: در زمينه اقتصادي بودن فرآيند بر اساس اقتصاد آزاد بين‌الملل نيز بايد عنوان کرد که ميانگين قيمت تمام‌شده دنيا براي فلز مس حدود ۲۸۰۰ دلار و قيمت فروش در ۱۶ سال گذشته حدود ۶۸۱۵ دلار بوده است. از همين رو شرايط هيچ‌کدام از ساير فلزات پايه و استراتژيک قابل مقايسه با فلز سرخ نيست.
وي به فاکتور سوم نيز اشاره کرد و گفت: ميزان فروش شرکت ملي صنايع مس ايران طي حدود ۱۶ سال گذشته به‌طور متوسط سالانه حدود ۲ ميليارد دلار بوده است که از اين ميزان، باوجود شرايط خاص کشور و بعضا تصميم‌هاي خلق‌الساعه که سودآوري شرکت‌ها را به‌شدت تحت تاثير قرار مي‌دهد (نرخ دستوري ارز ۴۲۰۰ ريالي، افزايش حقوق و عوارض معدني، وضع تعرفه‌هاي صادراتي و ...) به‌طور متوسط بيش از ۴۴درصد سود خالص شرکت بوده است.
معاون توسعه و اکتشافات در شرکت ملي صنايع مس ايران در ادامه يادآور شد: با بررسي و مقايسه سه پارامتر يادشده براي فلزات مس، آلومينيوم، سرب، روي، فولاد و ... مي‌توان نتيجه‌گيري کرد که صنعت مس از بيشترين مزيت براي سرمايه‌گذاري و توسعه در کشور برخوردار است و از اين جهت است که به‌نظر نگارنده، صنعت مس، اقتصادي‌ترين صنعت فلزات پايه و استراتژيک قرن بيست و يکم و بهشت سرمايه‌گذاران معدني در دنيا و ايران مي‌تواند قلمداد شود.
رحمتي ادامه داد: تقريبا بيشتر شرايط لازم و کافي همانند تامين مواد اوليه و ذخاير معدني کافي، اقتصادي بودن فرآيند بر اساس اقتصاد آزاد بين‌الملل و امکان تامين مالي بخشي از CAPEX مورد نياز براي توسعه حتي از محل سود داخلي شرکت، طي بيش از يک دهه گذشته براي توسعه صنعت مس کشور فراهم بوده است و با حسن تدبير بيشتر امکان خلق فرصت‌هاي غيرقابل انکار و افزايش چند برابري ظرفيت توليد (در حدود يک ميليون تن مس محتوي) طي يک برنامه حدودا ۵ تا ۱۰ساله دور از دسترس نخواهد بود.
وي در ادامه با تاکيد بر اين موضوع که شرکت ملي مس مي‌تواند حدود ۲۷ درصد ارز مورد نياز کشور را تامين کند، گفت: کل ارز مورد نياز يا در واقع ارزش کل واردات کشور در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۷ ميليارد دلار بوده است، شرکت ملي صنايع مس ايران به تنهايي با دستيابي به فروش ۱۰ ميليارد دلاري، مي‌تواند حدود ۲۷ درصد ارز مورد نياز کل کشور را تامين کند، در صورتي‌که از مجموع ده‌ها هزار شرکت فعال در کشور، تنها ۱۰ تا ۲۰ شرکت مشابه مورد عنايت شايسته قرار گرفته و از ظرفيت‌هاي آن استفاده شايسته به عمل آيد، بدون شک کشور مي‌تواند وابستگي به نفت را به حدود صفر کاهش دهد، بدون اينکه لطماتي مانند آنچه در سال‌هاي۹۰ و ۹۷ در کشور اتفاق افتادند، به‌وجود آيد.
سهم پايين ايران در توليد مس تصفيه‌شده در دنيا
معاون توسعه و اکتشافات در شرکت ملي صنايع مس ايران در ادامه تاکيد کرد: باوجود ظرفيت‌هاي غيرقابل انکار معدني ايران با دارا بودن بيش از ۵ درصد ذخاير جهاني مس دنيا و تجربه راه‌اندازي نخستين کارخانه‌هاي ذوب و پالايش کشور در ۴۰ سال گذشته، متاسفانه سهم توليد مس تصفيه‌شده کشور در دنيا به سختي به يک درصد مي‌رسد و لزوم افزايش سهم توليد مس ايران از کل توليد جهاني مس حداقل به ميزان ذخاير قطعي کشور يعني حدود ۵ درصد ضروري به‌نظر مي‌رسد.
رحمتي در ادامه با تاکيد بر اين موضوع که براي افزايش سهم توليد کاتد مس تصفيه‌شده در شرکت ملي مس برنامه‌ريزي شده است، گفت: در اين راستا آغاز برنامه ظرفيت‌سازي يک ميليون تني توليد مس کاتدي يا مس محتوي معدني بر اساس شرايط بازار بين‌المللي در دستور کار قرار خواهد گرفت که در مرحله اول، هدف توليد ۵۰۰ هزار تن مس کاتدي تا پايان دولت سيزدهم و چشم‌انداز ۱۴۰۴ و ميانگين افزايش تدريجي سالانه بيش از ۱۰۰ هزار تن در سال تا سال ۱۴۰۸ تا پايان دولت چهاردهم خواهد بود. دستيابي به اهداف مذکور با عنايت به داشتن بيش از ۱۰ ميليارد تن ذخاير قطعي مس کشور با مس محتوي بيش از ۴۰ ميليون تني، فوق اقتصادي بودن صنعت مس (قيمت تمام‌شده هر تن مس در حال حاضر حدود ۲هزار و ۵۰۰دلار و قيمت فروش آن حدود ۱۰هزار دلار و ميانگين قيمت فروش طي ۱۶ سال گذشته بيش از ۶۸۰۰ دلار بر تن بوده است) و امکان تامين مالي انجام پروژه‌هاي شرکت از محل منابع داخلي شرکت (موجودي شرکت در حال حاضر حدود ۵۰ هزار ميليارد تومان است)، به‌راحتي در دسترس خواهد بود.
