پرش نفتي‌ها در ۱۰۰ شرکت برتر
تاریخ انتشار : 1401/11/04
دنياي‌اقتصاد : هرسال با آغاز بهمن‌ماه فهرست شرکت‌هاي برتر ايران به‌روزرساني مي‌شود؛ اما امسال اين سنت با تغييراتي همراه بود که مهم‌ترين مورد به جهش شرکت‌هاي مرتبط با حوزه نفت، گاز و پتروشيمي در ردهبنديIMI۱۰۰ مربوط مي‌شود. بررسي گزارش شرکت‌هاي برتر۱۴۰۱ ايران ضمن تاييد رشد سهم شرکت‌هاي نفتي از کل فروش سال، از حجم ۳هزار و ۶۹۸هزار ميليارد توماني فروش ۱۰۰شرکت برتر ايران خبر داد. گزارش سازمان مديريت صنعتي از بنگاههاي موفق سال، نشان از رشد ۶۷درصدي درآمد ۱۰۰شرکت برتر ايران نسبت به سال گذشته و وزن بالاي گروه‌هايي همچون «نفت»، «فلزات اساسي»، «بانک» و «پتروشيمي» در فهرست برترين‌هاي اقتصاد دارد. جهش درآمدي ۱۰۰شرکت برتر در حالي محقق شده است که صادرات ۱۰شرکت برتر فهرست بالغ بر ۱۱ميليارد دلار گزارش شده؛ ضمن اينکه سهم عمده بازيگران موفق در حوزه صادرات به شرکت‌هاي نفتي و فرآوردههاي نفتي و پتروشيمي مربوط است. از نکات جالب اين فهرست ايجاد ۳۵۰هزار ميليارد تومان ارزش افزوده توسط ۱۰شرکت مختلف حاضر در فهرست است.
راز ترقي و پيشرفت صد شرکت برتر صنعتي کشور چه بوده است؟ مهم‌ترين عامل موفقيت اين شرکت‌ها تلاش آنان براي توسعه صادرات و صادرات‌محور بودن آنان است. شاهد اين گزاره هم سهم بيش از ۹۵ درصدي اين شرکت‌ها در صادرات کشور است.
نقش‌آفريني در داخلي‌سازي محصولات، توسعه کارآفريني و اشتغال‌زايي، اثرگذاري در افزايش توليد ناخالص داخلي، سودآوري، ايفاي نقش مسووليت‌‌‌هاي اجتماعي، صادرات‌گرا بودن، مشتري‌محوري، استفاده از فناوري و نوآوري در کسب و کار و توسعه بهرهوري، دلايل بزرگ شدن شرکت‌هاي برتر است. همچنين برخورداري از فرهنگي متعالي و کار تيمي منسجم، راهبري شرکتي شايسته، نيروي انساني توسعه‌يافته و هوشمند، آيندهپژوهي و تعاملات بين‌المللي نيز در دستيابي اين شرکت‌ها به مقام شرکت‌هاي برتر بي‌تاثير نبوده‌اند. به گفته مديرعامل سازمان مديريت صنعتي، اکنون شرايط به نحوي شده است که در فضاي مجازي کسب‌وکاري به نام فردي ثبت مي‌شود و فروشگاه‌هاي متاورسي در دنيا به‌وجود آمده است که کالا را در فضاي واقعي تحويل مي‌دهد. بحث اقتصاد گيگ نيز در اين رابطه مطرح است که؛ اقتصادي است بر پايه مشاغل موقت، زيرا نسل جديد که نسل Z نام دارند، حاضر به استخدام در شرکت‌ها نيستند؛ اما بسيار کارآمد تلقي ميشوند. به‌دليل همين تحولات هم نياز است که شرکت‌هاي برتر توجه بيشتري به فناوري و توسعه آن در محيط خود داشته باشند تا همچنان بتوانند در فضاي رقابتي دنيا حضور داشته باشند.
همچنين قائم‌مقام وزير صنعت، معدن و تجارت نيز نويد داد که کنسرسيوم‌هايي با شرکت فعالان اقتصادي در حال شکل‌گيري است تا به‌صورت زنجيره‌اي مشکلات صنايع حل شود. از سوي ديگر هم، رتبهبندي و اعتبارسنجي نگاه جديدي است که به تدريج جاي خود را در بدنه دولت نيز باز کرده است. اگر بتوانيم اين نگاه را گسترش دهيم، مي‌توانيم همچنين مقررات فضاي کسب‌وکار را نيز بهبود بخشيم. اين‌گونه صنايع برتر نيز درگير بوروکراسي‌هاي طولاني نخواهند شد.در همايش تجليل و معرفي شرکت‌هاي برتر ايران ( IMI-۱۰۰)، رتبهبندي شرکت‌هاي برتر کشور امسال براي بيست و پنجمين سال متوالي (از سال ۷۷) برگزار شد. بر اساس اين رتبهبندي، شرکت‌هاي برتر بر مبناي ۳۲ شاخص اصلي از جمله ميزان فروش، ارزش افزوده، تعداد کارکنان، اشتغال، داراييها، بهرهوري، صادرات و... ارزيابي شدند. البته در بين شرکت‌هاي برگزيده‌شده، ۵۰ شرکت دانشبنيان نيز وجود داشت.
در اين رتبهبندي شرکت صنايع پتروشيمي خليجفارس عنوان نخست را از آن خود کرد. شرکت نفت ستاره خليج فارس رتبه دوم و شرکت پالايش نفت بندرعباس رتبه سوم را کسب کردند و پس از آنها شرکت‌هاي فولاد مبارکه اصفهان، سرمايه‌گذاري غدير، بانک ملت، گروه گسترش نفت و گاز پارسيان، ايران خودرو، بانک رفاه کارگران و سرمايه‌گذاري پارس‌آريان در رتبههاي چهارم تا دهم قرار گرفتند. مديرعامل سازمان مديريت صنعتي در بيست و پنجمين دوره انتخاب و معرفي شرکت‌هاي برتر ايران، شاخص‌‌‌هاي رتبهبندي شرکت‌هاي برتر را تشريح کرد. ابوالفضل کياني‌بختياري در بيست و پنجمين همايش شرکت‌هاي برتر ايران IMI-۱۰۰ ضمن خير مقدم به مدعوين همايش گفت: شرکت‌هاي برگزيده به دو دليل مختلف شايسته تقدير هستند؛ يکي به واسطه کسب‌وکار و ديگري به واسطه ويژگي‌‌‌هاي شخصيتي و برند شخصي. وي همچنين افزود: شرکت‌هاي داخلي در سال توليد دانشبنيان و اشتغال‌آفرين توانسته‌‌‌اند محصولات را داخلي‌سازي کرده و به داخلي‌سازي محصولات و خدمات اثرگذار در اقتصاد کشور کمک کنند.
شرکت‌هاي حاضر در اين مجلس، بزرگ‌مرتبه هستند زيرا توانسته‌‌‌اند در توسعه کارآفريني و اشتغال‌آفريني ايفاي نقش موثر داشته باشند، درآمدافزايي کرده و توانسته‌‌‌اند در افزايش GDP کشور اثرگذار باشند. در واقع سودآوري و مسووليت اجتماعي در کنار هم انجام شده است. کياني بختياري در ارتباط با مدلي که بر مبناي آن ارزيابي شرکت‌ها صورت مي‌گيرد، بيان کرد: اين مدل بر مبناي مدل فورچون۵۰۰ است و متدولوژي هم کاملا بر اين اساس است و اين شاخص به تدريج افزايش پيدا کرد. در حال حاضر ۳۲ شاخص فرعي ديگر علاوه بر شاخص اصلي داريم. هدف توليد اطلاعات در مورد بنگاههاي اقتصادي، شفاف‌سازي فضاي کسب و کار، رتبهبندي شرکت‌ها از نظر ميزان اثرگذاري در اقتصاد ملي، رقابت‌پذيري و گسترش رقابت بين بنگاهها و استفاده از اين دستاوردها و نتايج براي برنامه‌ريزان و سياستگذاران و دانشگاهيان است. اين موضوع در سطح جهاني هم وجود دارد. ما در فورچون۵۰۰ اين مدل را داريم و در منطقه دي۱۰۰ را داريم.
شاخص‌‌‌هاي مورد استفاده در رتبهبندي
مديرعامل سازمان مديريت صنعتي در مورد جزئيات شاخص‌‌‌هاي مورد استفاده در رتبهبندي شرکت‌ها گفت: تعداد شرکت‌هايي که در اين همايش معرفي ميشوند، ۵۰۰ شرکت است که همان‌طور که اشاره شد، بر اساس ميزان فروش جداسازي و با ۳۲ شاخص ديگر ارزيابي ميشوند. اما شاخص‌‌‌هاي فرعي ما شاخص‌‌‌هايي هستند که بر اساس اندازه، رشد شرکت، فروش، رشد فروش، فروش سرانه، ارزش افزوده، تعداد کارکنان، رشد اشتغال، داراييها و رشد داراييها مورد ارزيابي قرار ميگيرند. توصيه من اين است با توجه به آنکه دنيا اين شاخص را هم لحاظ کرده، شاخص يادشده هم به شاخص‌‌‌هاي قبلي اضافه شود. کياني‌بختياري ادامه داد: شاخص سودآوري و عملکرد، شاخص بهرهوري، بهرهوري کل، بهرهوري کل عوامل، بهرهوري نيروي انساني، شاخص‌‌‌هاي صادرات، سرانه صادرات، رشد صادرات، رشد نقدينگي، شاخص بدهي و شاخص بازار از جمله شاخص‌‌‌هايي هستند که در اين رتبهبندي مورد استفاده قرار ميگيرند. او تصريح کرد: سهم هر گروه صد‌تايي از کل فروش ۵۰۰ شرکت، تحليل شده است.
بر اساس اين تحليل، ۲/ ۸۸درصد سهم فروش به ۱۰۰ شرکت اول اختصاص دارد. ۲/ ۸درصد به ۱۰۰ شرکت دوم، ۴/ ۲درصد به ۱۰۰شرکت سوم، ۹/ ۰درصد به ۱۰۰ شرکت چهارم و بالاخره ۳/ ۰درصد به ۱۰۰ شرکت پنجم اختصاص دارد. او يادآوري کرد: بيش از ۷۰ تا ۸۰درصد اشتغال‌زايي که در سطح کشور ايجاد مي‌شود در همين شرکت‌هاست. کياني بختياري در ادامه افزود: بيش از ۹۵درصد صادرات کشور مديون شرکت‌هاي بزرگ است و در ارزش افزوده ۱۰۰ شرکت اول ۱۴درصد GDP و ۵۰۰ شرکت ۱۶درصد GDP را تامين مي‌کنند. همچنين در فروش ۱۰۰شرکت اول ۴۲درصد GDP را دارد و ۵۰۰ شرکت بعدي نيز ۴۸درصد از آن را تکميل مي‌کنند.
پس اثرگذاري در اقتصاد توسط شرکت‌هاي بزرگ کاملا مشهود است.وي همچنين در مورد رتبهبندي شرکت‌هاي دانشبنيان عنوان کرد: ۵۰ شرکت دانشبنيان در رتبهبندي سال ۱۴۰۱ حضور داشتند که تعداد حاضران رشته صنعت‌‌‌هاي فناوري اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهاي رايانه‌‌‌اي ۲۶ شرکت، ماشين‌آلات و تجهيزات پيشرفته ۱۰ شرکت، مواد پيشرفته و محصولات مبتني بر محصولات شيميايي ۶ شرکت، دارو و فناوري‌‌‌هاي مختص درمان ۴ شرکت، برق و الکترونيک و مخابرات ۲شرکت، خدمات تجاري‌سازي يک و بايو‌تکنولوژي و سيستم کشاورزي و صنايع غذايي يک شرکت بوده است.
جزئيات رتبهبندي شرکت‌هاي دانشبنيان
مديرعامل سازمان مديريت صنعتي در ادامه توضيح داد: شرکت دانشبنيان شرکتي است که کوچک‌مقياس است اما محدوده اثرگذاري برابري با شرکت‌هاي بزرگ دارد. در ۱۰۰ شرکت اول، يک شرکت دانشبنيان، در ۱۰۰ شرکت دوم ۱۷، ۱۰۰تاي سوم ۱۴ شرکت و در ۱۰۰ شرکت چهارم ۱۱ شرکت دانشبنيان داريم. او افزود: دو رويکرد در مورد دانشبنيان کردن شرکت‌هاي بزرگ وجود دارد؛ رويکرد نخست R&D بوده و رويکرد دوم نيز اين است که شرکت‌هاي بزرگ از دستاورد شرکت‌هاي دانشبنيان استفاده مي‌کنند تا آنها هم دانشبنيان شوند و هر دو رويکرد هم مورد پذيرش است.
مقايسه شرکت‌ها
کياني بختياري در ادامه اظهار کرد: در مقايسه با جهان، پنج شرکت اول ايران، به ترتيب شرکت صنايع پتروشيمي خليج فارس با فروش ۱۱.۷۳۰ ميليون دلار، شرکت نفت ستاره خليج فارس با فروش ۱۰.۵۲۹ ميليون دلار، شرکت پالايش نفت بندرعباس با فروش ۸.۶۰۶ ميليون دلار، شرکت فولاد مبارکه اصفهان با فروش ۸.۰۷۱ ميليون دلار و شرکت سرمايه‌گذاري غدير با فروش ۶.۸۹۴ ميليون دلار هستند.در برابر ۴ شرکت برتر جهان نيز عبارت از وال‌مارت با فروش ۵۷۲.۷۵۴ ميليون دلار، شرکت آمازون با فروش ۴۶۹.۸۲۲ ميليون دلار، شرکت STATE GRID با فروش ۴۶۰.۶۱۷ ميليون دلار، شرکتChaina national petroleum با فروش ۴۱۱.۶۹۳ هستند. کياني بختياري به همين فاصله اشاره کرد و توضيح داد که فروش اولين شرکت برتر ايران ۱۱.۷۳۰ ميليون دلار است در حالي که فروش پانصدمين شرکت جهان ۲۸.۶۵۰ ميليون دلار است. سهم ۵۰۰شرکت فورچون فروشگاه‌‌‌ها ۱۰ درصد، فرآوردههاي نفتي ۹ درصد، بيمهاي ۹ درصد، بانک‌ها ۷درصد و در ايران فرآوردههاي نفتي ۱۷ درصد، پتروشيمي ۱۶ درصد، گروه فلزات اساسي ۱۵درصد و گروه بانک‌ها ۱۳درصد و گروه شرکت‌هاي چندرشتهاي ۸درصد است.
مقايسه ايران با ترکيه، آمريکا و هند
وي در ادامه به مقايسه شرکت‌هاي ايراني، هندي، ترکيه‌‌‌اي و آمريکايي پرداخت و افزود: سهم گروه فرآوردههاي نفتي ايران ۱۷درصد از کل ۵۰۰ شرکت است و گروه پتروشيمي ۱۶ و فلزات ۱۵درصد سهم دارند. ترکيه در گروه فرآوردههاي نفتي ۱۴ درصد، انرژي ۱۲درصد و فلزات ۸درصد است. در آمريکا، فروشگاه‌‌‌ها نزديک به ۲۰ درصد، موسسات بيمهاي ۸ درصد و رايانه و فعاليت‌‌‌هاي وابسته ۷درصد است. در هند گروه بانک‌ها و موسسات اعتباري ۱۸ درصد، فرآوردههاي نفتي ۱۵درصد و گروه واسطه مالي ۱۲درصد است. کياني بختياري همچنين ادامه داد: مقايسه اولين شرکت ايران با ۱۱ ميليارد و ۷۳۰ ميليون دلار فروش با وال‌مارت که اولين شرکت جهان است با ۵۷۲ ميليارد و ۷۵۴ ميليون دلار انجام شده است. پانصدمين شرکت جهان هم با رقم ۲۸ ميليارد و ۶۵۰ ميليون دلار است. يعني فروش شرکت اول جهان ۴۹ برابر فروش اولين شرکت ايران است و فروش پانصدمين شرکت جهان ۴/ ۲ برابر اولين شرکت ايراني است.
مقايسه شرکت‌هاي ايران و ترکيه
کياني‌بختياري در ادامه اظهار کرد: صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ايران ۴۳درصد صادرات سرانه ۵۰۰ شرکت ترکيه است. فروش اولين شرکت ترکيه ۶/ ۱ برابر فروش اولين شرکت ايراني است. کياني بختياري در ادامه اظهار کرد: يکي از شاخصه‌‌‌هاي بين‌المللي براي پذيرش و بزرگ شدن شرکت‌ها، توسعه خدمات مسووليت اجتماعي و محيط‌زيستي است. مديرعامل سازمان مديريت صنعتي در مورد علل برتري شرکت‌هاي بزرگ يادآوري کرد: اولين اقدام شرکت‌هاي بزرگ و متعالي بحث اصلاح فرهنگ سازماني است. برخورداري از فرهنگ متعالي سازماني و کار تيمي مهم‌ترين اقدام آنان در راستاي موفقيت و صادرات‌محور شدن است. دومين نکته راهبري شرکتي و سومين نکته نيز وجود نيروي انساني توسعه‌يافته و هوشمند و سعي در نگهداشت و حفظ آنهاست. چهارمين نکته آيندهپژوهي و در نهايت بحث پنجم نيز بحث تعاملات بين‌المللي است.
ابرروندها
وي در ادامه افزود: توجه به ابرروندها که باعث ايجاد فرصت‌‌‌هاي جديد، رشد بهرهوري و هدايت ايده‌‌‌ها به سمت تجاري‌سازي مي‌شود، امري ضروري است. در روندهاي بزرگ مدلهاي جديد کسب و کار جزو ابرروندها هستند و شرکت‌هاي بسيار بزرگ مدلهاي جديد کسب و کار را به عنوان ابرروند فراهم کردند. مهاجرت مغزها در اين‌باره بسيار مهم است و شرکت‌هاي موفق بايد نخبگان خود را حفظ کنند؛ مثلا در وال‌مارت که در جايگاه اول فروش دنيا قرار دارد بيش از ۱۰۰ ميليارد دلار به داده‌‌‌هاي مشروع اختصاص پيدا کرده است.
مفهوم جهان صفر
کياني بختياري در بخشي از صحبت‌‌‌هاي خود به مفهوم جهان صفر اشاره و اظهار کرد: جهان صفر يعني دنيا در تلاش براي رسيدن به جهاني بدون هرگونه آلايندگي است. جهان صفر به معناي جهاني بدون نرخ تصادفات صفر، جهاني بدون نقص ايمني صفر، جهاني بدون بيماري‌‌‌هاي گسترده و همه‌گير در حد صفر است. اين نکته در ۲۰۲۰ در سوئد مطرح شد و در ابتدا مربوط به تصادفات رانندگي بود. آنان قصد داشتند تلفات جاده‌اي خود را به صفر برسانند. پس از آن اين مفهوم به عرصه صنعت و اقتصاد ورود پيدا کرد؛ به طوري که در حال حاضر در صنعت ساختمان‌سازي هم ساختمان‌هايي با مصرف انرژي صفر ساخته مي‌شود. به همين دليل هم وقتي علامت ويژن زيرو يا همان صفر روي محصولات يا خدمات قرار مي‌گيرد اين پيام را مي‌دهد که محصول زيست سازگار است؛ بنابراين اين محصولات مورد توجه جهاني قرار ميگيرند.
ابرروندها و تاثير آنها در کسب وکار
مديرعامل سازمان مديريت صنعتي در مورد بحث ابرروندها نيز عنوان کرد: متاورس يعني فراجهان که بازار آن تا سال ۲۰۲۴ در حدود ۸۰۰ ميليارد دلار است و اکنون شرايط به نحوي است که در فضاي مجازي کسب‌و کار به صورت اينترنتي ملک و کسب و کار به نام شما ثبت مي‌شود و فروشگاه‌هاي متاورسي در دنيا به وجود آمده که مثلا با عينک مخصوص در دنياي مجازي سفارش کالا مي‌‌‌دهيد و محصول را در فضاي واقعي محيط خود دريافت مي‌‌‌کنيد. او همچنين بيان مي‌کند: شما با متاورس مي‌توانيد سر کلاس‌‌‌هاي بهترين دانشگاه‌‌‌هاي جهان بنشينيد و برگرديد. خريد، گردشگري و همايش؛ همه موضوعاتي است که در اين فضا اتفاق مي‌‌‌افتد.
او همچنين توضيح مي‌دهد: زماني که زاکربرگ فيس‌بوک را به متا تغيير داد نظرش اين بود که امروز فقط به اينترنت نگاه مي‌‌‌کنيم اما در آينده در بطن آن قرار مي‌‌‌گيريم و موضوعاتي را تجربه مي‌‌‌کنيم که همين موضوع در متاورس در حال اتفاق افتادن است. موضوع خدمت‌افزايي در حال وقوع است و بحث کسب و کار پلتفرم در ادامه خدمت‌افزايي؛ يعني پلتفرم‌ها در حال ايجاد و افزايش ارزش هستند. وي بيان کرد: بحث اقتصاد گيگ نيز در اين رابطه مطرح است که اقتصادي است بر پايه مشاغل موقت که فريلنسرها به وجود آمدهاند و کساني که حاضر به استخدام تمام‌وقت نيستند اما نقش بسيار بزرگي دارند و در آينده نظام کسب و کار را متحول خواهند کرد. طبق گفته‌‌‌هاي مديرعامل سازمان مديريت صنعتي ايران ۱۰شرکت برتر ايران در بخش‌‌‌هاي پتروشيمي، نفت، صنايع فلزي، بانک، خودرو و چندرشتهاي فعال هستند.
کمک دولت به بنگاههاي برتر کشور
همچنين قائم‌مقام وزير صمت نيز در بيست و پنجمين همايش رتبهبندي شرکت‌هاي برتر ايران مطرح کرد: دولت به‌‌‌زودي نظام رتبهبندي را براي بنگاههاي برتر ملي که بر اساس شاخص‌‌‌هاي وزارت صمت هماهنگ شده، اجرايي مي‌کند تا خدمات دستگاه‌‌‌هاي دولتي براي اين بنگاهها به‌صورت ويژه‌‌‌اي پيگيري شود.سيد‌مهدي نيازي اظهار کرد: رتبهبندي شرکت‌ها مبنا و منطق مهمي دارد که به لطف الهي در حکمراني کشور جايگاه خودش را پيدا کرده است. نيازي افزود: رتبهبندي و اعتبارسنجي در قالب IMI-۱۰۰ يکي از برندهاي خوب در اين زمينه است تا با طبقهبندي فعاليت‌‌‌هاي اقتصادي مفهوم جديدي را در نظام حکمراني کشور ايجاد کند. وي گفت: توسعه نظام رتبهبندي باعث طيف‌‌‌بندي قوانين و مقررات شده که به‌طور مثال در وزارت صمت اين موضوع در حال پيگيري است و در برنامه‌‌‌ها نقش خود را ايفا مي‌کند و براي همه کسب و کارها در حال اجرا و پيگيري است.
قائم‌مقام وزير صمت افزود: دولت به‌‌‌زودي نظام رتبهبندي را براي بنگاههاي برتر ملي که بر اساس شاخص‌‌‌هاي وزارت صمت هماهنگ شده، اجرايي مي‌کند تا خدمات دستگاه‌‌‌هاي دولتي براي اين بنگاهها به صورت ويژه‌‌‌اي پيگيري شود. وي اظهار کرد: شرکت‌هاي بزرگ نقش مهمي را در اقتصاد کشور ايفا مي‌کنند که اين نوع بنگاهها حکمراني متفاوتي دارند و نقش پيشران را در اقتصاد بازي مي‌کنند که حفظ و توسعه فعاليت آنها، نکته‌‌‌اي قابل‌توجه براي دولت و حاکميت است. خوشبختانه اجتماعات خوبي توسط بنگاههاي بزرگ با محوريت انجمن‌‌‌ها و کنسرسيوم‌‌‌ها در حال پيگيري است تا برنامه‌‌‌هاي حاکميت با اين بنگاهها هم‌راستا باشد. دو حوزه رتبهبندي و اعتبارسنجي از قديمي‌‌‌ترين رتبه‌‌‌بندي‌‌‌ها بوده است و اين دو حوزه نگاه جديدي است که در بدنه وزارت صمت و دولت نيز دنبال مي‌شود و در نظام اعتبار و حکمراني پذيرفته شده است. مقررات ما مبتني بر نگاهي نيست که بر اساس رتبهبندي و رقابت باشد. اما حالا چند سال است که اين منطق در وزارتخانه تقويت شده است. در حال حاضر در برنامه‌‌‌هاي وزارت صمت، براي همه کسب و کارها، مثل ارزش ارز و... در حال بررسي است.
قرار است قوانيني را در حوزه‌‌‌هاي مربوط طراحي کنيم تا نيازي به طي کردن خدمات اداري براي بنگاههاي اقتصادي نباشد. نيازي تصريح کرد: عدم‌توازن در برخي از عرصه‌‌‌هاي صنعت کشور نظير رشته فعاليت‌‌‌ها و پراکندگي صنايع در مناطق مختلف مشاهده مي‌شود. براي حل اين مشکل از شرکت‌هاي بزرگ در حال گرفتن برنامه‌‌‌هاي عملياتي هستيم. وي تاکيد کرد: ظرفيت خوبي در اين مراسم ايجاد شده و سهم قابل‌توجهي از اقتصاد کشور به بنگاههاي اقتصادي حاضر در مراسم اختصاص داده شده است. به همين دليل بايد همکاري قابل‌توجهي را شکل داده تا در نهايت موانع براي اين بنگاهها نيز برطرف شود.
او در پايان بيان کرد: وجود شرکت‌هاي بزرگ در اقتصاد و نوع فعاليت آنها مهم است. اين نوع نگاه بايد متفاوت بوده و امتياز داشته باشد. نگاه دولت و وزارتخانه نيز همين است. در کشور شاهد عدم‌توازن هستيم و حتي اگر قرار باشد اين نگاه اصلاح شود، بايد به بنگاه‌هايي که در راستاي منافع کشور قدم برداشته‌اند نگاه ويژه شود.برمبناي آنچه در رويدادimi۵۰۰گذشت ميتوان ادعا کرد الگويي از موفقيت صنعتي در بين شرکت‌هاي برتر ايران وجود دارد که مبتني بر صادرات است اما اين مساله به دليل عدم دسترسي به فناوري در کشور با مشکلاتي روبه‌رو است.
نگاهي کلي به آنچه در گزارش imi۵۰۰ سال ۱۴۰۱ آمده است نشان مي‌دهد که تحولات اقتصادي داخلي و خارجي اثر بارزي بر وضعيت درآمدي بنگاههاي برتر کشور داشته است. در بين شرکت‌هاي حاضر در فهرست ۱۰۰شرکت برتر، برخي بنگاهها از نظر ورود به اين فهرست، بيشترين ميزان صعود در رتبه، بيشترين افزايش فروش، بيشترين ميزان صادرات و مسائلي از اين دست، هرسال رتبهبندي ميشوند که اين موضوع کمک مي‌کند وضعيت بخش صنعت از زواياي مختلف قابل تحليل باشد.
بيشترين صعود رتبه
در رتبهبندي سال ۱۴۰۱، شرکت اقتصادي نگين گردشگري ايرانيان (هلدينگ)، شرکت پالايش گاز بيدبلند خليجفارس، شرکت فجر انرژي خليجفارس، شرکت سرمايه‌گذاري توسعه سرمايه رفاه (هلدينگ)، شرکت پالايش نفت آفتاب، شرکت ايران‌خودرو ديزل (هلدينگ)، شرکت بهمن‌موتور، شرکت بين‌المللي توسعه صنايع و معادن غدير (هلدينگ)، شرکت تضامني ناصر قاسمي‌راد و شرکا و نيز شرکت مهندسي فکور صنعت تهران بيشترين صعود رتبه را ثبت کردهاند. گزارش سازمان مديريت صنعتي نشان مي‌دهد که اين بازيگران برتر به ترتيب بين ۹۲ تا ۱۹رتبه در جدول ردهبندي بالا آمدهاند. در بين اين ۱۰شرکت، بهترين رشد از نظر بهبود در جايگاه به شرکت اقتصادي نگين گردشگري ايرانيان با ۹۲رتبه ارتقا (از ۱۷۷ به ۷۸) و بيشترين ميزان رشد حجم فروش به شرکت سرمايه‌گذاري توسعه سرمايه رفاه با جهش ۲۸هزار ميليارد توماني مربوط است. لازم به ذکر است که رتبههاي سال قبل لحاظ‌شده در گزارش، براساس اطلاعات تجديد ارائه‌شده در صورت‌هاي مالي سال‌جاري شرکت‌ها و صرفا بين شرکت‌هاي حاضر در رتبهبندي سال جديد است. درنتيجه، در مورد بعضي از شرکت‌ها ممکن است رتبه سال قبل آنها در اين گزارش، با آنچه در گزارش سال گذشته آمده است متفاوت باشد.
شرکت‌هاي تازه‌وارد
زايش‌‌‌هاي اقتصاد ايران در چنين بخش‌‌‌هايي قابل رويت است. اينکه کدام صنايع در کدام استان‌ها و با چه برندي توانسته‌‌‌اند به خلق ارزش‌افزوده نائل شوند، از مهم‌ترين نکاتي است که در اين بخش ميتوان به آن پي برد. بنا بر گزارش سازمان مديريت صنعتي، در رتبهبندي امسال، شرکت پالايش گاز بيدبلند خليجفارس، شرکت فجر انرژي خليجفارس، شرکت اقتصادي نگين گردشگري ايرانيان (هلدينگ)، شرکت پالايش نفت آفتاب، شرکت بهمن‌موتور، شرکت تهيه و توزيع قطعات و لوازم يدکي ايران‌خودرو - ايساکو (هلدينگ)، شرکت تضامني ناصر قاسمي‌راد و شرکا و شرکت صنعتي و معدني توسعه فراگير سناباد، شرکت‌هاي تازه‌وارد در فهرست ۱۰۰شرکت برتر هستند. منظور از شرکت‌هاي تازه‌وارد، شرکت‌هايي هستند که در سال‌جاري به فهرست ۱۰۰شرکت اول راه يافته‌اند.
بيشترين رشد فروش
اين شاخص از منظر درصد رشد فروش محاسبه شده و نشان مي‌دهد شرکت‌هاي فعال در بخش انرژي در اين فهرست در زمينه رشد فروش دست‌بالا را داشتهاند. اطلاعات منتشرشده از سوي سازمان مديريت صنعتي نشان مي‌دهد که در رتبهبندي امسال شرکت پالايش گاز بيدبلند خليجفارس، شرکت اقتصادي نگين گردشگري ايرانيان (هلدينگ)، شرکت سرمايه‌گذاري توسعه سرمايه رفاه (هلدينگ)، شرکت فجر انرژي خليجفارس و شرکت پالايش نفت آفتاب بيشترين رشد فروش را ثبت کردهاند.
بالاترين ارزش‌افزوده
فولادمبارکه با بيش از ۱۲۷هزار ميليارد تومان، بيشترين ارزش‌افزوده اقتصادي را در بين اين ۵۰۰شرکت ايجاد کرده است. مطابق اطلاعات رتبهبندي سال ۱۴۰۱ شرکت‌هايي که بالاترين ارزش‌افزوده را ثبت کردهاند، شامل شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدينگ)، شرکت صنايع پتروشيمي خليجفارس (هلدينگ)، شرکت سرمايه‌گذاري غدير (هلدينگ)، شرکت ملي صنايع مس ايران (هلدينگ)، شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسيان (هلدينگ)، شرکت نفت ستاره خليجفارس، شرکت سرمايه‌گذاري نفت و گاز و پتروشيمي تامين (هلدينگ)، شرکت معدني و صنعتي گل‌گهر (هلدينگ)، بانک ملت (هلدينگ) و شرکت معدني و صنعتي چادرملو (هلدينگ) هستند.
بيشترين دارايي
بانک‌ها دست بالا را در اين بخش داشتهاند؛ چنان‌که در رتبهبندي امسال۵۰۰شرکت برتر ايران آمده، شرکت‌ها از لحاظ بيشترين دارايي نيز طبقهبندي شده‌اند که به ترتيب بانک ملت، بانک صادرات ايران، بانک تجارت، شرکت سرمايه‌گذاري پارس‌آريان، شرکت صنايع پتروشيمي خليجفارس، بانک پاسارگاد، بانک‌پارسيان، بانک رفاه کارگران، شرکت فولادمبارکه اصفهان و شرکت گروه مپنا بيشترين دارايي را ثبت کردهاند.
بالاترين اشتغال‌زايي
خودروسازي، بانکداري و فولاد سه قلمرو اشتغال صنعتي کشور هستند که گزارش imi۵۰۰ هم به آن اذعان کرده است. نتايج رتبهبندي سال ۱۴۰۱ نشان مي‌دهد که شرکت ايران‌خودرو (هلدينگ)، شرکت سايپا (هلدينگ)، بانک ملت (هلدينگ)، شرکت فولادمبارکه (هلدينگ) و بانک صادرات ايران (هلدينگ) بالاترين اشتغال‌زايي را در بين همه شرکت‌هاي کشور داشتهاند. داده‌‌‌هاي سازمان مديريت صنعتي نشان مي‌دهد که اين پنج‌شرکت در کنار هم حدود ۱۶۰هزار شغل ايجاد کردهاند.
بيشترين سودآوري
طبق گزارش سازمان مديريت صنعتي، شرکت فولادمبارکه (هلدينگ)، شرکت صنايع پتروشيمي خليجفارس (هلدينگ)، شرکت ملي صنايع مس ايران (هلدينگ)، شرکت سرمايه‌گذاري غدير (هلدينگ) و شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسيان (هلدينگ) بيشترين سودآوري را داشتهاند؛ ترکيبي که عينا شبيه سال ۱۳۹۹ است. اين پنج‌شرکت در کنار هم بيش از ۳۵۰هزار ميليارد تومان سود ايجاد کردهاند.
بيشترين بازده فروش
در رتبهبندي سال ۱۴۰۱ شرکت‌ها به لحاظ بيشترين بازده فروش نيز تقسيم‌بندي شده‌اند. بر اين اساس شرکت سرمايه‌گذاري صباتامين (هلدينگ)، شرکت سرمايه‌گذاري توسعه معادن و فلزات (هلدينگ)، شرکت فجر انرژي خليجفارس (هلدينگ)، شرکت ملي مس صنايع مس ايران (هلدينگ) و شرکت معدني و صنعتي چادرملو (هلدينگ) بيشترين بازه فروش را تجربه کردهاند.
بيشترين صادرات
در بين پنج‌صادرکننده برتر کشور در فهرست IMI۱۰۰ نام‌‌‌هاي تازه‌‌‌اي به چشم مي‌‌‌خورد. ارزيابي سازمان مديريت صنعتي نشان مي‌دهد به لحاظ بيشترين صادرات شرکت‌هاي صنايع پتروشيمي خليجفارس، شرکت نفت ستاره خليجفارس، شرکت ملي صنايع مس ايران (هلدينگ)، پتروشيمي نوري و شرکت پالايش نفت بندرعباس در رتبه اول تا پنجم قرار گرفته‌اند. اين پنج‌شرکت درمجموع بالغ بر ۱۱ميليارد دلار صادرات داشتهاند.
بالاترين ارزش بازار
از لحاظ بالاترين ارزش بازار نيز شرکت صنايع پتروشيمي خليجفارس (هلدينگ) با بيش از ۵۵۵هزار ميليارد تومان، شرکت فولادمبارکه اصفهان (هلدينگ) با بيش از ۳۲۲هزار ميليارد تومان و شرکت ملي صنايع مس ايران (هلدينگ) با بيش از ۲۹۶هزار ميليارد تومان در رتبههاي اول تا سوم شرکت‌هاي ايراني با بيشترين ارزش بازار ايستاده‌اند.
جزئيات ۳۲ گروه صنعتي
در همايش امسال شرکت‌ها به ۳۲گروه صنعتي نيز تقسيم‌بندي شده‌اند. مقايسه گروه‌هاي صنعتي از نظر ميزان فروش (درآمد) نشان مي‌دهد که گروه فلزات اساسي با ۷/ ۱۵درصد سهم در جايگاه سوم، گروه پتروشيمي با ۸/ ۱۶درصد سهم در جايگاه دوم و گروه فرآوردههاي نفتي با ۱/ ۱۷درصد سهم در جايگاه اول است. کمترين سهم فروش نيز مربوط به گروه صنايع سلولزي است. سه‌گروه صنعتي از نظر سودآوري هم شامل گروه فلزات اساسي با ۲۴درصد سهم، گروه پتروشيمي با ۲۲درصد سهم و گروه شرکت‌هاي چندرشتهاي صنعتي با ۱۱درصد سهم هستند. سه‌گروه صنعتي اول از نظر ارزش‌افزوده هم شامل گروه فلزات اساسي با ۲۴درصد سهم، گروه پتروشيمي با ۱۹درصد سهم و گروه فرآوردههاي نفتي با ۱۰درصد سهم هستند. از نظر داراييها نيز سه گروه اول شامل گروه بانک‌ها و موسسات اعتباري با ۴۶درصد سهم، گروه فلزات اساسي با ۱۰درصد سهم و گروه شرکت‌هاي چندرشتهاي صنعتي با ۹درصد سهم به شمار مي‌روند.
سه‌گروه صنعتي برتر از نظر بازده فروش (حاشيه سود) شامل گروه سرمايه‌گذاري مالي با ۶/ ۸۵درصد، گروه ساختمان و مهندسي عمران با ۸/ ۴۴درصد سهم و گروه انرژي با ۷/ ۴۴درصد سهم هستند. ميانگين بازده فروش ۳۲ گروه صنعتي معادل ۹۸/ ۲۱درصد است. سه‌گروه صنعتي اول از نظر اشتغال‌زايي (تعداد کارکنان) شامل گروه بانک‌ها و موسسات اعتباري با ۱۷درصد سهم، گروه وسايط نقليه و قطعات خودرو با ۱۶درصد سهم و گروه فلزات اساسي با ۱۰درصد سهم هستند. سه گروه صنعتي اول از نظر صادرات هم شامل گروه پتروشيمي با ۳۹درصد سهم، گروه فرآوردههاي نفتي با ۴/ ۲۳درصد سهم و گروه فلزات اساسي با ۲/ ۲۳درصد سهم هستند.
همچنين سه گروه صنعتي اول از نظر شاخص بهرهوري کل (TP) شامل گروه سرمايه‌گذاري‌هاي مالي با ۰۱/ ۶واحد، گروه ساختمان و مهندسي عمران با ۷۷/ ۱واحد و گروه انرژي با ۷۷/ ۱واحد است. سه گروه صنعتي اول از نظر شاخص بهرهوري کل عوامل(TEF) نيز شامل گروه سرمايه‌گذاري‌هاي مالي با ۶/ ۱۱واحد، گروه انرژي با ۲/ ۸واحد و گروه واسطه‌گري‌هاي مالي با ۸ واحد است. سه گروه صنعتي اول از نظر شاخص بهرهوري نيروي انساني نيز شامل گروه سرمايه‌گذاري‌هاي مالي با ۲/ ۵۴واحد، گروه انرژي با ۲/ ۳۴واحد و گروه فرآوردههاي نفتي با ۹/ ۲۴واحد است. سه گروه صنعتي اول از نظر شاخص بهرهوري سرمايه نيز شامل گروه موسسات بيمهاي با ۲/ ۲۸واحد، گروه فلزات اساسي با ۹/ ۱۶واحد و گروه واسطه‌‌‌گري مالي با ۶/ ۱۶واحد است.
اگر پراکندگي استاني ۵۰۰شرکت بزرگ ايران را بر اساس «محل ثبت شرکت» مورد لحاظ قرار دهيم، استان تهران با ۲۴۸شرکت در رديف اول قرار دارد. پس از آن استان‌هاي اصفهان با ۴۰شرکت و هرمزگان با ۲۳ شرکت در رديف‌هاي دوم و سوم قرار دارند. استان خراسان رضوي با ۲۱ شرکت و کرمان با ۱۷شرکت در رده‌هاي چهارم و پنجم قرار گرفته‌اند.
