رونق بازار سياه پولي در سايه اخذ ماليات بر ارزش‌افزوده مضاعف
تاریخ انتشار : 1398/07/02
شفاف کردن نظام اقتصادي و شبکه پولي و مالي کشور از برنامه‌ها و طرح‌هاي در دست اجراست که دولت و مجلس نيز از آن حمايت مي‌کنند.
بروز فسادهاي مالي گسترده، تقلب، کلاهبرداري و پولشويي ناشي از ضعف نظارت بر عملکرد موسسه‌ها و واسطه‌گري‌هاي مالي و اعتباري غير مجاز بوده که در سال‌هاي اخير تلاش شده است که سرو سامان يابند.
با وجود اقدامات و تلاش‌هاي انجام شده براي نظم بخشي به عملکرد نهادهاي مالي، وجود برخي خلاها و ابهامات باعث شده که گرايش به فعاليت‌هاي تخلف زا تشويق شود.
از جمله مسايلي که نسبت به آن، گلايه هايي توسط بخش‌هاي مختلف اقتصادي مطرح شده، نحوه اخذ ماليات بر ارزش افزوده است.
اگرچه اخذ ماليات بر ارزش افزوده با هدف درامدزايي براي دولت و هدف بخشيدن به مصرف در جامعه، مزايايي دارد اما اخذ اين نوع ماليات در برخي بخش‌هاي اقتصادي، چالش هايي را به دنبال داشته است.
به عنوان مثال اخذ ماليات بر ارزش افزوده از خدمات بيمه‌اي، انتقادات کارشناسان و برخي نمايندگان مجلس را به دنبال داشته است زيرا به نظر آنها، اخذ ماليات بر ارزش افزوده در بيمه باعث افزايش هزينه و فرار مردم از خدمات بيمه اي مي‌شود که چالش‌هاي جدي را به دنبال خواهد داشت.
از جمله بخش‌هاي ديگري که نسبت به اخذ ماليات بر ارزش افزوده از آن، انتقاداتي وجود دارد، صنعت ليزينگ است. با توجه به اينکه دريافت کنندگان ليزينگ معمولا اقشار طبقه متوسط و ضعيفي هستند که به وام‌هاي بانکي دسترسي ندارند، نسبت به اجحاف به آنها گلايه شده است.
کارشناسان هشدار مي‌دهند که در صورت ادامه اخذ ماليات بر ارزش افزوده مضاعف از تسهيلات ليزينگ و افزايش قيمت تمام شده اين تسهيلات براي مردم به زودي شاهد تعطيلي و کاهش فعاليت ليزينگ‌هاي مجاز خواهيم بود که نتيجه آن، رونق يافتن فعاليت‌هاي مشکوک و بازار سياه ليزينگ‌هاي غيرمجاز خواهد بود که در زمينه پولشويي فعاليت داشته و اقدام به اعطاي وام‌هاي ربوي خانمانسوز خواهند کرد.
مصائب ماليات بر ارزش افزوده براي شرکت‌هاي قانوني
دبير کل انجمن ملي ليزينگ در اين باره به ايرنا گفت: از نظر قانون ماليات بر ارزش افزوده، شرکت‌هاي ليزينگ به نوعي موسسه اعتباري با فعاليت اعتباردهندگي محسوب مي شوند، بنابراين اعتباراتي که در بخش هاي مجاز و قانوني واگذار مي شوند، بايد از معافيت برخوردار باشند.
محمدهادي موقعي افزود: مساله اين است که از ديدگاه سازمان امور مالياتي، براي معافيت هر کالا يا خدمات از ماليات بر ارزش افزوده، بايد نام آن کالا يا خدمات در متن قانون درج شود.
وي ادامه داد: اين در حالي است که از نظر کارشناسان، در متن قانون ماليات بر ارزش افزوده، معافيت مربوط به کالا و خدمات است و شرکت‌ها، نهادها و واحدهاي اقتصادي به خودي خود معاف نشده اند، به عنوان مثال، بانک ها از ماليات ارزش افزوده معاف نشده اند، بلکه خدمات بانکي و اعتباري آنها معاف شده است.
دبير کل انجمن ملي ليزينگ با بيان اينکه بنابراين هر بنگاه اقتصادي و نهادي که خدمات مربوط به اعتبارات را ارايه مي کنند، مشمول اين معافيت خواهند بود، گفت: اما سازمان امور مالياتي از خدمات ليزينگ‌ها، ماليات بر ارزش افزوده مطالبه مي کند که باعث تحميل آن به مصرف کننده نهايي يعني مردم مي شود.
وي ادامه داد: دريافت ماليات بر ارزش افزوده از تسهيلات پرداختي توسط ليزينگ در حالي است که در شرايط مشابه از بانک ها براي پرداخت چنين تسهيلاتي، ماليات اخذ نمي شود که عدالت ماليات ميان تسهيلات گيرندگان بانکي و ليزينگي رعايت نشده است.
صدور مجوز توسط بانک مرکزي
اين کارشناس مالي به صدور مجوز ليزينگ‌ها توسط بانک مرکزي اشاره کرد و گفت: بانک مرکزي در نامه هايي به ليزينگ‌ها تاييد کرده است که ليزينگ‌ها نوعي موسسه اعتباري تحت نظارت بانک مرکزي محسوب مي شوند.
دبير کل انجمن ملي ليزينگ گفت: در سال هاي گذشته رايزني هاي گسترده اي با نهادهاي مختلف از جمله سازمان امور مالياتي انجام شد به طوري که در لايحه مربوط به قانون جديد ماليات، سازمان امور مالياتي با حمايت بانک مرکزي، خدمات شرکت‌هاي ليزينگ داراي مجوز را در بخش معافيت هاي اين ماليات اعلام کرد.
موقعي اضافه کرد: با وجود موافقت نهادهاي دولتي با معافيت ليزينگ‌ها از خدمات ماليات بر ارزش افزوده، به يکباره کميسيون اقتصادي مجلس، معافيت ليزينگ‌هاي داراي مجوز را از لايحه جديد مالياتي حذف کرده است.
وي گفت: ليزينگ‌ها مجوز خود را از بانک مرکزي اخذ کرده و نرخ هايشان نيز تابع مصوبات شوراي پول و اعتبار است، بنابراين، چرا بايد از اين فهرست حذف شوند.
تقويت چرخه توليد با اعطاي تسهيلات خريد به مردم
دبير کل انجمن ملي ليزينگ افزود: بر اساس گزارش ها به حدود ۳۸۰ هزار ميليارد تومان سرمايه در گردش براي بنگاه هاي اقتصادي نياز است که حدود نيمي از آن توسط شبکه بانکي تامين مي شود، سهم بورس نيز حدود ۱۰ درصد و ليزينگ نيز حدود ۲ درصد است.
وي ادامه داد: بخشي از اين نقدينگي اين واحدهاي اقتصادي بايد از طريق خريد مستقيم کالا توسط مردم و طبقه متوسط باشد که البته با مشکل کمبود منابع مالي مواجه هستند، بنابراين بايد از طريق پرداخت تسهيلات و اعتبارات (توسط بانک يا ليزينگ)، بودجه لازم براي خريد کالا و خدمات را در اختيار مردم قرار داد.
موقعي خاطر نشان کرد: بانک ها از يکسو با مشکلات و چالش هاي بسيار مواجه بوده و توان وام دهي کامل ندارند و از سوي ديگر، چنان شرايط سختي را پيش روي مردم قرار مي دهند که امکان برخورداري از وام هاي بانکي براي همه مردم وجود ندارد.
اين کارشناس مالي با بيان اينکه صنعت ليزينگ در دنيا به عنوان به عنوان حامي طبقه متوسط به شمار مي رود، گفت: تجربه هاي زيادي در ساير کشورها وجود دارد که در آنها براي حمايت از طبقه متوسط و فقير و همچنين کمک به چرخه توليد و ايجاد تقاضاي خريد کالا، اقدام به اعطاي تسهيلات ليزينگي کرده اند.
دبير کل انجمن ملي ليزينگ ادامه داد: به عنوان مثال، در کشورهايي مثل چين و ترکيه سهم ليزينگ در اقتصاد بسيار بيشتر از ايران است و شرکت‌هاي ليزينگ، خانواده ها و دارندگان مشاغل را در خريد دارايي و کالا حمايت مي کنند.
وي اظهار داشت: پرداخت ماليات بر ارزش افزوده باعث بالارفتن هزينه تمام شدن دريافت تسهيلات براي مردم مي شود به طوري که مردم بايد چند درصد پول اضافي پرداخت کنند.
اين کارشناس مالي افزود: به عنوان مثال، در حال حاضر قيمت يک خودرو داخلي مناسب حال يک خانواده حدود ۹۰ ميليون تومان است. اگر ۶۰ درصد اين مبلغ را از شرکت ليزينگ تسهيلات بگيريد حدود يک ميليون و هشتصد هزار تومان ماليات ارزش افزوده به غير از ماليات مربوط به خودرو بايد پرداخت کنيد؛ در حالي که اگر همين تسهيلات را از بانک بگيريد اين مبلغ يعني ۱.۸ ميليون تومان معاف است.
وي اداد داد: همچنين اگر از شرکت ليزينگ مبلغ ۹۰۰ ميليون تومان وام براي يک دستگاه کشنده کاميون اخذ کنيد بايد حدود ۴۰ ميليون تومان ماليات ارزش افزوده مازاد بر بهاي خودرو پرداخت کنيد.
اخذ ماليات مضاعف از دريافت‌کنندگان تسهيلات
اين کارشناس مالي به اخذ ماليات مضاعف از دريافت کنندگان تسهيلات ليزينگ اشاره کرد و گفت: تسهيلات گيرندگان ليزينگ متاسفانه دو بار ماليات بر ارزش افزوده را مي پردازند (يکبار در زمان خريد کالا و يکبار در زمان دريافت تسهيلات ليزينگ) که غيرقانوني بوده و فشار سنگيني را بر آنها وارد مي کند.
دبير کل انجمن ملي ليزينگ افزود: تسهيلات گيرندگان طبق قانون براي خريد کالا و خدمات مورد نظر يکبار ماليات بر ارزش افزوده را پرداخت مي کنند، اما مشخص نيست که چرا دوباره آنها بايد براي دريافت تسهيلات ليزينگ نيز ماليات پرداخت کنند.
وي ادامه داد: نکته اي که بايد توجه داشت اين است که شيوه فعلي اخذ ماليات بر ارزش افزوده باعث ايجاد تبعيض ميان تسهيلات گيرندگان بانکي و ليزينگي شده است.
رونق بازار سياه نزول و ليزينگ‌هاي غيرمجاز
اين کارشناس مالي با اشاره به پيامدهاي منفي اخذ ماليات بر ارزش افزوده از اعتبارات و تسهيلات ليزينگي، گفت: عدم رسيدگي به اين مشکل، کاهش سرمايه گذاري در اين بخش، کاهش مشتريان و در نتيجه ورشکستگي را به دنبال خواهد داشت.
موقعي افزود: با توجه به اينکه اخذ وام از نظام بانکي داراي چالش‌هاي زيادي است، در صورت تضعيف صنعت ليزينگ، مردم به سراغ بازارهاي سياه دريافت وام و ليزينگ‌هاي غير مجاز خواهند رفت.
دبير کل انجمن ملي ليزينگ يادآور شد: در ليزينگ‌هاي غير مجاز به دليل عدم نظارت، مشکلاتي مانند کلاهبرداري، تقلب و دلالي وام وجود دارد.
وي ادامه داد: همچنين در غياب بانک ها و ليزينگ‌هاي قانوني، بازار وام هاي ربوي و نزول با نرخ هاي ۶۰ درصدي در بازار سياه رونق خواهد گرفت.
