گزارش سقوط ريال
تاریخ انتشار : 1399/05/06
مرور قيمت ارز در 2سال گذشته و بررسي اظهارات مسئولان در بزنگاه هاي تاريخي نشان مي دهد که تقريبا بيشتر پيش‌بيني ها دور از واقعيت بوده است
همه‌‌چيز از خروج ترامپ از برجام آغاز شد. برجام؛ فرصت کوتاهي که بر باد رفت و استفاده درستي هم از آن نشد. در همان سال که توافق تاريخي ايران و آمريکا به هم خورد تا 6 ماه پس از خروج ترامپ از برجام، تغيير خاصي در درآمدهاي ارزي ايران ايجاده نشده بود، متغيرهاي واقعي اقتصاد تغيير خاصي نکرده بودند و هرچه نوسان در بازارهاي مختلف ايجاد شده بود، برچسب «تنش هاي رواني» گرفته بود. براي مثال در همان چند‌ماه حتي برخي کشورها تا قبل از اتمام مهلت آمريکا به آنها براي قطع خريد نفت از ايران، حجم خريد نفت خود را افزايش دادند. اما ثبات هاي دست وپا شکسته چندان دوام نياوردند. دلاري که مدت ها در مدار 13 هزار توماني جاخوش کرده بود، روز به روز گران تر شد و در سال 98 حتي در ساعاتي از روز، نرخ 18هزار تومان را در کف بازار به خود ديد؛ نرخ هايي که اگرچه مراجع رسمي کشور آنها را قبول نداشتند و بيشتر از چند ساعت دوام نياوردند، اما سر زبان مردم و دلال‌هاي سبزه ميدان افتاد.
اما مدتي بعد با برکناري ولي‌الله سيف و روي کار آمدن عبدالناصر همتي براي رياست بانک مرکزي، کم‌کم مباحثي مثل بازار متشکل ارزي، بازار آزاد و... مطرح شد و موجب شد که ترمز ارز کشيده شود؛ دلار در ماه هايي از سال98، بر مدار 11 تا 13هزار تومان به ثبات نسبي رسيد. اما اين ثبات چندان دوام نياورد و آثار تورمي گراني بنزين، قرار گرفتن دوباره ايران در ليست سياه FATF، سقوط هواپيماي اوکرايني و تحريم هاي هوايي عليه ايران، شيوع ويروس کرونا، تحديد صادرات، سقوط قيمت نفت به زير 50 دلار و... دست به دست هم دادند و دلار را از مرز 20هزار تومان عبور دادند.
در همان روزگار ثبات، بعضي از اقتصاددانان مانند فرشاد مومني اعلام کردند که آرامش بازار ارز موقتي است و اگر به همه مسائل مربوط به اين حيطه توجه نشود، اين آرامش، هم خصلت گورستاني پيدا مي‌کند و هم آرامش قبل از توفان خواهد بود. يا اقتصادداني مانند حسين راغفر گفت: اينکه نرخ دلار ۳۰۰ تا ۴۰۰درصد افزايش و سپس ۱۵درصد کاهش يابد و ما آن را تثبيت بگوييم، بسيار غم‌انگيز است. او همچنين در اظهارنظري در روزهاي التهاب بازار ارز و طلا اعلام کرد: برخي از دولتي ها سيگنال دلار 25هزار توماني مي دهند.
حالا دلار دوباره به روزهاي سرسام‌آورش برگشته است. سکه، روزهاي 9ميليون توماني را در کارنامه خود به ثبت رسانده و بانک مرکزي و رئيس‌جمهور مدام تأکيد مي‌کنند اين قيمت‌ها موقتي اند و ارز و طلا دوباره سرجاي خود بازمي گردند. اما آيا دلار بيست و‌چندهزار توماني با عرضه هاي ناچيزي مثل 45ميليون دلار در يک روز يا اظهارات مسئولان، دوباره به مدار 11هزار توماني برمي‌گردد؟
آذر 96 / نرخ دلار 4100تومان
دلار در تاريخ 16مهر 1396 وارد کانال 4هزار تومان شد. سيف، رئيس بانک مرکزي، در همان روزهاي شروع روند افزايش قيمت، گفته بود: افزايش قيمت ارز به‌دليل نزديک شدن به پايان سال ميلادي است؛ قيمت ها کاهش پيدا خواهد کرد. او تأکيد کرده بود: بانک مرکزي بازار ارز را زيرنظر دارد و در تحولات اخير موضوع خاصي را مشاهده نکرده است و خوشبختانه بازار از ثباتي برخوردار است که تحت‌تأثير هيچ التهاب و هيجاني قرار نمي‌گيرد.
بهمن 96 / نرخ دلار 4800تومان
سيف دوم بهمن 96 با بيان اينکه بانک مرکزي به‌طور طبيعي فضاي موجود و نوسان بازار را کنترل مي‌کند، اظهار کرده بود: قيمت ارز در 2 ماه پاياني سال که اکنون وارد آن شده ايم، روندي کاهشي درپيش مي گيرد. او همچنين تأکيد کرده بود: سرمايه گذاري در نرخ ارز به هيچ عنوان نمي‌تواند توجيه اقتصادي داشته باشد.
ارديبهشت 97 / نرخ دلار 6500تومان
نهم ارديبهشت‌ماه، نرخ دلار به 5هزار و 800تومان رسيد که اين رقم تا پايان ارديبهشت تا 6500تومان هم افزايش پيدا کرد. اما رئيس‌کل بانک مرکزي همچنان نوسانات بازار را طبيعي نمي‌دانست. سيف در اين‌باره گفته بود: «از نظر من عواملي که به چنين نوساني منجر شده کاملا هدفمند بوده؛ يعني چنين شرايطي را به هيچ عنوان طبيعي تلقي نمي‌کنم. 4200تومان در شرايط فعلي قيمت واقعي دلار است.»
23ارديبهشت 97 / نرخ دلار 7000 تومان
در حالي که دلار روزبه‌روز گران‌تر مي‌شد، در بيست وسوم ارديبهشت، سيف در توضيح نرخ هاي بالا براي مبادله دلار گفته بود: صحبت هايي درخصوص دلار ۷هزار توماني شنيده مي‌شود که رقم آن ناچيز است و در پستو‌ها مبادله مي‌شود.
13تير 97 / نرخ دلار 8000تومان
ماه ها با همان روند سپري شدند. دلار هر روز گران و گران‌تر مي شد. سيزدهم تيرماه، قوه قضاييه اعلام کرد که در راستاي برگرداندن نظم به بازار ارز، وحيد مظلومين و 18نفر ديگر بازداشت شده‌اند. دلار در آن مقطع زماني 8هزار تومان بود که البته دستگيري سلاطين نتوانست نرخ آن را کاهش دهد، چراکه تا شهريور به کانال 13هزار تومان وارد شد.
مرداد 97 / نرخ دلار 11650تومان
بگير و ببندها و دلار 4200توماني با روي کار آمدن همتي، رئيس‌کل بانک مرکزي، متوقف شد. همتي پانزدهم مردادماه با بسته هاي جديد هدايت بازار ارز، کار رسمي خود را آغاز کرد و گفت: دولت نرخ ارز را اعلام نمي‌کند و نخواهد کرد و تصميم گرفته است ارز را 3نرخي کند! او خريد و فروش ارز را آزاد کرد و گفت: بازار صرافي‌ها، خريد و فروش خرد انجام مي‌دهند، خريد و فروش تا 10هزار دلار نيز مجاز است. به اين ترتيب دولت نرخ ارز آزاد را در صرافي‌ها و کوچه و بازار به رسميت خواهد شناخت.
فروردين 98 / نرخ دلار 13500تومان
وحيد مظلومين در آبان سال97 اعدام شد؛ وقتي دلار حوالي 11هزارتومان نوسان مي‌کرد. روند افزايش قيمت دلار با اعدام او متوقف نشد تا جايي که نرخ اسکناس آمريکايي در فروردين‌ماه به 13هزار و 500تومان رسيد. در همين بازه زماني عبدالناصر همتي اعلام کرد: اگر مردم ارز نخرند، به سرعت ارزان مي‌شود.
ارديبهشت 98 / نرخ دلار 15350تومان
25ارديبهشت 98، رئيس‌کل بانک مرکزي با تأکيد بر پايدار نبودن نرخ‌هاي فعلي ارز، به مردم توصيه کرد که در اين بازار سرمايه‌گذاري نکنند. او تأکيد کرد: دشمن هر روز براي برهم زدن بازار ارز يک شايعه ايجاد مي‌کند و نوسان‌گيران نيز در پي سوءاستفاده هستند تا با ايجاد جو رواني، نرخ ارز را تحت‌تأثير قرار دهند.
تير 98/ نرخ دلار 11100تومان
چند‌ماه بعد نرخ دلار دوباره به 11هزار تومان برگشت. عبدالناصر همتي در 25تيرماه اعلام کرد: هم‌اکنون بازار ارز به ثبات رسيده و هيچ‌گونه نگراني در اين زمينه وجود ندارد. او تأکيد کرد بانک مرکزي ديگر اجازه نمي‌دهد نرخ ارز افزايش پيدا کند و گفت: گفته بودم سرمايه‌گذاري در اين بازار غلط است!
6شهريور 98 / نرخ دلار 11400تومان
همتي درباره سرمايه‌گذاري در بازار سکه و ارز در اين ايام گفت: مردم اگر در بازار سرمايه يا در بانک سرمايه‌گذاري کنند ضررشان خيلي کمتر خواهد بود. ذخاير اسکناس‌مان هم خيلي خوب است، به‌طوري که وضع امروز در 6سال گذشته بي‌سابقه بوده است و ما هيچ مشکلي در اين زمينه نداريم.
آذر‌ماه 98 / نرخ دلار 13500تومان
پانزدهم آذر‌ماه سال گذشته، همتي در اينستاگرام خود نوشت: همچون گذشته بانک مرکزي تمام تلاش خود را براي برگرداندن ثبات لازم به بازار ارز به‌کار خواهد گرفت و هموطنان عزيز ريسک سرمايه‌گذاري در بازار ارز را همواره مدنظر داشته باشند.
ارديبهشت 99 / نرخ دلار 17500تومان
همزمان با نزديک شدن نرخ آزاد فروش دلار به ۱۸هزار تومان، عبدالناصر همتي، رئيس‌کل بانک مرکزي ايران، ضمن تأکيد بر دشواربودن شرايط اقتصاد ايران، به مردم وعده داد که ثبات نرخ ارز قابل بازگشت است.
دوم تير 99 / نرخ دلار 18800تومان
همتي نوسانات نرخ ارز را موقتي و کوتاه‌مدت خواند و با تأکيد بر لزوم حفظ ذخاير ارزي کشور گفت: درصورتي که نوسان ماندگار باشد، قطعا در بازار مداخله خواهيم کرد.
سوم تير 99 / نرخ دلار 19600تومان
روحاني: بدون شک افزايش قيمت ارز موقتي است و تعادل به‌زودي به بازار برمي‌گردد.
مائده اميني_روزنامه نگار
