علل ريزش اخير بورس
تاریخ انتشار : 1399/06/10
کارشناس بازار سرمايه با تحليل علل ريزش بورس در هفته‌هاي اخير و با تاکيد بر اينکه بازار به مدار رشد بازگشته است، گفت: اصلاح مصوبات غلط وحمايت رسانه‌ها عامل بازگشت اعتماد مردم به بازار است.
محمد خبري زاد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره علل اصلاح سنگين شاخص کل بورس و همچنين ريزش ارزش سهام شرکت‌هاي بورسي در هفته‌هاي گذشته (۱۰ روز کاري بورس) و سپس آغاز روند مجدد افزايشي آن در روزهاي پاياني هفته گذشته اظهار داشت: بازار از ۱۹ مرداد که شاخص رقم ۲ ميليون و ۷۰ هزار واحد را لمس کرد، شروع به ريزش کرد که بهانه اوليه براي آغاز اين ريزش، اخبار مربوط به عدم عرضه دارا دوم بود.
وي افزود: اما در آن زمان چند اتفاق ديگر نيز رخ داده بود از جمله اينکه رشد زياد قيمت‌ها از ابتداي سال ۱۳۹۹ در اکثر نمادهاي بازار رقم خورده بود و به عبارت مصطلح ميان فعالان بازار، قيمت‌ها پُر شده بود و اکثريت نمادها «بيش‌ارزش» (over value) شده بودند.
کارشناس بازار سرمايه ادامه داد: اتفاق دوم که شدت آن اثرگذارتر از ساير اتفاقات بود، آغاز عرضه ۳۰ درصد دوم سهام عدالت در بازار آن هم به شکل خُرد بود. دقيقاً در همان زمان که مرحله دوم آزادسازي سهام عدالت رخ داد و يک روز بعد از عيد غدير بود، بازار در حال بازگشت به دوره رشد بود اما با کج سليقگي برخي کارگزاري‌ها که سهام عدالت را به صورت خُرد عرضه کردند، افت شديد بازار رقم خورد.
وي يادآور شد: در حال حاضر هسته معاملات بدون اختلال در حال فعاليت است و ديگر شاهد بروز اختلال در سيستم معاملات نيستيم اما در آن دوره، هسته معاملات اختلال‌هاي زيادي به خود ديد؛ که همين امر باعث شد کارگزاراني که مأمور به فروش سهام عدالت بودند، سفارشات خود را براي اطمينان از فروش، تا دامنه منفي وارد سيستم کردند که همين امر باعث شد که بازار از روند مثبت به روند منفي تغيير جهت داده و حتي تعدادي از نمادهاي بزرگ بازار که در آن روز صف خريد داشتند با اين اتفاق، ناگهان به صف فروش نشستند که همين امر به کل بازار تسري پيدا کرد.
وي علت ديگري که از نظر اثرگذاري منفي بر بازار، مکمل عرضه ناگهاني و سنگين سهام عدالت بود را ابلاغ مصوبه هيئت مديره سازمان بورس و اوراق بهادار مبني بر کاهش نسبت سرمايه گذاري در سهام صندوق‌هاي با درآمد ثابت دانست و ادامه داد: بر اساس ابلاغيه مذکور، سرمايه گذاري صندوق‌هاي سرمايه گذاري مکلف شدند از ۱۱ مرداد تا ۱۱ شهريور سهم سهام در پرتفوي خود را از ۱۰ به ۵ درصد کاهش دهند؛ البته از زماني که اين ابلاغيه رسانه‌اي شد و رسانه‌ها و فعالان بازار نسبت به آن در زماني که بازار منفي بود، انتقاد کردند، سازمان بورس با ابلاغيه جديد، سقف سرمايه گذاري صندوق‌هاي درآمد ثابت در سهام را به ۱۵ درصد افزايش داد.
خبري زاد آخرين مؤلفه تأثيرگذار در ريزش بازار را کاهش سقف اعتباري کارگزاري‌ها به مشتريان آنها عنوان و اظهار کرد: سقف اين اعتبار از ۲۰ به ۱۰ درصد پرتفوي مشتريان کاهش يافت که به مرور باعث کاهش تقاضا و افزايش عرضه‌ها در بازار شد؛ که البته اين موضوع نيز با اعتراض فعالان بازار مواجه شد و سازمان بورس بار ديگر اين سقف اعتباري را از ۱۰ به ۲۰ درصد بازگرداند و براي خريدهاي اعتباري خود کارگزاري‌ها نيز سقف ۵۰ درصد لحاظ شد.
وي خاطرنشان کرد: نرخ بهره دريافتي از مشتريان کارگزاري‌ها براي خريد اعتباري، ۲۱ تا ۲۳ درصد است؛ بازار از ابتداي سال تا کنون ۴ برابر شده است و اگر ميانگين بازدهي سهام مشتريان بزرگ کارگزاري‌ها را ۳۰۰ درصد در نظر بگيريم، مي‌بينيم که دريافت اعتبار براي سرمايه گذاران بسيار جذاب مي‌باشد.
کارشناس بازار سرمايه ادامه داد: تقويت سنگين سمت عرضه و کاهش شديد توانايي خريد و سمت تقاضا، به از هم پاشيدگي بازار انجاميد. دومينوي سقوط وقتي رخ مي‌دهد، همه چيز را با خود به پايين مي‌کشد؛ نتيجه اين شد که آن دسته از افرادي که در ۳ ماهه نخست سال وارد بازار شدند و در سود بودند و آنهايي که در مرداد وارد بازار شدند و توازن سود و زيان آن تقريباً برابر شده بود، آغاز به فروش سهام خود کردند؛ حقوقي‌ها هم از سوي ديگر، خود را کنار کشيدند و اقدامي براي حمايت از بازار انجام ندادند.
وي در پاسخ به اين پرسش که علت عدم حمايت حقوقي‌ها از بازار چه بود؟، گفت: سازمان بورس به عنوان ناظر بازار متأسفانه تذکري به حقوقي‌ها براي حمايت از حقيقي‌ها در زمان ريزش بازار نکرد؛ اما وقتي ديدند که اوضاع در حال بدتر شدن است، بلافاصله ورود کرد و با حمايت رسانه‌اي از فرآيند بازار، توانست از ريزش بيشتر جلوگيري کند و بازار تا حدودي بازگشت.
فعال بازار سرمايه بيان کرد: در حال حاضر بازار سرمايه جايگاه ويژه‌اي در اقتصاد کشور دارد و همين امر باعث شده که با هماهنگي‌هاي همه جانبه ميان همه ارکان اقتصادي کشور، برخي تصميمات نادرست، اصلاح شده و با هماهنگي خوبي که ميان حقوقي‌ها و صندوق‌هاي بزرگ بازار انجام دادند، در دو روز آخر معاملاتي روند بازار مثبت و ارزش معاملات رو به افزايش حرکت کند. در ۲ روز معاملاتي اخير ارزش معاملات خرد به بالاي ۱۵ هزار ميليارد تومان رسيد و حدود ۲،۰۰۰ ميليارد تومان ورودي پول حقيقي به بازار داشته باشيم.
خبري زاد تصريح کرد: هيچ بازاري مثل بورس نمي‌تواند به حفظ ارزش پول‌هاي خُرد مردم کمک کند؛ چون ساير بازارها نمي‌تواند نه به مولدسازي منابع خرد بينجامد و نه ارزش آفريني در پي خواهد داشت.
وي تاکيد کرد: البته سهامداران خُرد نيز بايد در خريد و فروش‌هاي خُرد نهايت دقت را به عمل بياورند. تجربه ريزش شاخص در اين دوره نشان داد که بازار سرمايه بنا بر ماهيت خود، هميشه رو به بالا حرکت نخواهد کرد.
