سه راهبرد اقتصاد مقاومتي در دوران تحريم و کرونا
تاریخ انتشار : 1399/12/10
استاد دانشگاه اصفهان گفت: چون رفتار ويروس کرونا و روند کاهشي آن قابل پيش‌بيني نيست، لازم است بيش از پيش، سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي که قابليت تاب‌آوري به اقتصاد ملي ما مي‌دهد، مورد توجه قرار گيرد.
به گزارش ايبِنا، امنيت اقتصادي مفهومي است که به وضعيت باثباتي از شرايط و ساختار فعلي و افق معلوم و روشني از آينده دلالت مي‌کند که در آن فرد، جامعه، سازمان و دولت احساس رهايي از خطر کرده و به طور بهينه مي‌توانند به توليد، توزيع و مصرف ثروت بپردازند. کما اينکه در چنين شرايطي انگيزه‌ها براي توسعه اقتصادي در محيطي بي تلاطم افزايش مي‌يابد. اما گاهي براي بسياري از کشورها، شرايطي ايجاد مي‌شود که امنيت اقتصادي آنها به چالش مي‌افتد. بحران‌هاي اقتصادي، تورم، جنگ‌هاي اقتصادي و ظهور بيماري‌هاي همه‌گير از جمله عواملي هستند که امنيت اقتصادي را تهديد مي‌کنند. ايران از جمله کشورهايي است که براي مقابله با چنين شرايطي راهبرد اقتصاد مقاومتي را در پيش گرفته است. اما در شرايط پيش رو، راهبرد چگونه مي‌تواند کشتي اقتصاد ايران را از تکانه‌هاي شديد اقتصادي ناشي از تحريم و کرونا به سلامت عبور دهد؟
محمد واعظ برزاني، اقتصاددان و استاد دانشگاه اصفهان در گفتگو با ايبِنا درباره اين موضوع توضيح داد و با بيان اينکه در اين شرايط راهبرد اقتصاد مقاومتي سياست درستي است، اظهار کرد: فلسفه پيش گرفتن راهبرد اقتصاد مقاومتي، ارتقاي قابليت تاب‌آوري اقتصاد ملي در مقابل تکانه‌هاي بيروني و دروني است.
وي افزود: در واقع اجراي سياست‌هاي مبتني بر راهبرد اقتصاد مقاومتي باعث توانمندسازي اقتصاد ملي در مقابل تکانه‌هاي مختلف، به ويژه چالش‌هاي بيروني ناشي از تحريم و همه‌گيري ويروس کرونا مي‌شود.
ظرفيت بازار همسايگان براي توسعه صادرات
واعظ برزاني مجموعه سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي را در سه لايه طبقه‌بندي کرد و گفت: گسترش روابط عميق و راهبردي تجاري اولاً با کشورهاي داراي روابط راهبردي و ثانيا با همسايگان در لايه اول اهميت قرار دارد.
وي ادامه داد: بدين معني که با وجود گسترش صادرات با کشورهاي نزديک از نظر راهبردي همچون کشورهاي اوراسيا و همين‌طور بالا بودن سهم تجارت با همسايگان، در کل تجارت خارجي ايران اما همچنان فاقد روابط تجاري گسترده و راهبردي در حد بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي توليدي خود است.
اين استاد دانشگاه با ذکر مثالي در اين باره توضيح داد: براي مثال، بازار سوريه همچنان براي توليدکنندگان مواد غذايي ايران تقريباً بسته است با وجود اينکه در حال حاضر، سالانه حداقل ۱۵ ميليارد دلار کالا به آن وارد مي‌شود و يا بازار پاکستان در صدور ماشين آلات و تجهيزات براي اقتصاد ايران ظرفيت خوبي دارد که روي زمين مانده است.
نظام جامع تامين اجتماعي
اين اقتصاددان لايه دوم راهبردي اقتصاد ايران را توجه به نظام جامع تامين اجتماعي عنوان و اظهار کرد: نظام جامع تامين اجتماعي يک نظام حفاظت‌کننده از حداقل معيشت مردم به صورت چند لايه است. از اين رو، ضرورت طراحي و استقرار چندلايگي در نظام تامين اجتماعي اهميت بسزايي دارد.
وي خاطرنشان کرد: متاسفانه يکي از راهکارهايي که تقريبا مورد توجه قرار نگرفته است موضوع سهميه‌بندي کالاهاست. سهميه‌بندي نه به عنوان يک گزينه مطلوب بلکه به عنوان يک لايه از نظام جامع تامين اجتماعي قابل طرح است که وسعت و عمق به کارگيري آن در هر دوره به اقتضائات آن دوره برمي‌گردد. اما وجود زيرساخت‌هاي اين نظام و در اختيار بودن کارت‌هاي بهره‌برداري متناسب قابليت خوبي به مقامات اقتصادي در شرايط خاص مواجهه با تکانه‌هاي بيروني مي‌دهد تا اين راهکار را در شرايط حساس اقتصادي مدنظر قرار دهند.
استقرار نظام مبادلات مالي مستقل از سوئيفت
واعظ برزاني لايه سوم راهبردي اقتصاد ايران را سياست استقرار نظام مستقل از سامانه سوئيفت براي تسويه در مبادلات خارجي دانست و در اين باره گفت: چنين اقدامي به خودي خود مي‌تواند دربرگيرنده مجموعه‌اي از روش‌ها همچون پيمان‌هاي پولي دو جانبه، چند جانبه و حرکت به سمت تجارت متقابل و استراتژيک باشد.
اين اقتصاددان اضافه کرد: بنابراين، پيگيري سياست‌هاي اجراي اقتصاد مقاومتي به اقتصاد ملي ما انعطاف‌پذيري لازم براي مقابله با تکانه‌هاي مختلف را به ويژه آنها که با منشا بيروني هستند، خواهد داد.
راه‌حل مقابله با پيش‌بيني‌ناپذيري کرونا
واعظ برزاني درباره تبعات اقتصادي ناشي از ويروس کرونا گفت: اين تکانه‌هاي اقتصادي کنوني به الگوي همه‌گيري کرونا بستگي دارد و به طور قطع نمي‌توان الگوي رفتاري همه‌گيري کرونا را براي افق پيش رو، براي دو سال آينده، يک الگوي مبتني بر کاهش تدريجي دانست؛ به همين خاطر، چون شناخت کامل از الگوي همه‌گيري به دلايلي همچون عدم شناخت قطعي از رفتار ويروس وجود ندارد، پس لازم است بيش از پيش سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي که قابليت تاب‌آوري به اقتصاد ملي ما مي‌دهد، مورد توجه واقعي قرار گيرد.
