نقش نظام بانکي در تقويت زنجيره‌هاي ارزش جهت رونق توليد
تاریخ انتشار : 1400/09/06
مديرعامل بانک صنعت و معدن مي گويد: نظام بانکي کشور از طريق تامين مالي زنجيره ارزش مي‌تواند نقشي اساسي در تقويت زنجيره‌هاي ارزش مختلف صنعتي، معدني، کشاورزي و خدماتي (مانند گردشگري) ايفا کند.
به گزارش ايبِنا، امروزه توسعه زنجيره‌هاي ارزش از مقدم ترين سياست هاي توسعه و رونق اقتصادي در جوامع محسوب مي شود. در واقع، رقابت از کسب و کارها به سمت زنجيره هاي ارزش هدايت شده است و صاحبنظران معتقدند که کسب و کارها به اندازه زنجيره ارزش خود باکيفيت و رقابتي هستند. به اين مفهوم که چنانچه زنجيره هاي بالادستي و پائين دستي کسب و کارها رقابت پذير نباشند، کيفيت و رقابت پذيري ساير عاملان در حلقه هاي زنجيره ارزش کاهش مي يابد و آسيب پذيري حلقه هاي زنجيره ارزش نيز اثر منفي خود را بر ساير حلقه ها خواهد گذاشت. بر همين اساس روابط عمومي بانک صنعت و معدن در گفت و گو با دکتر حسين مهري مديرعامل بانک صنعت و معدن به بررسي نقش نظام بانکي در رونق توليد و تقويت زنجيره هاي ارزش پرداخته است که در ادامه مي آيد:
مقصود از تقويت زنجيره هاي ارزش چيست و چگونه باعث رونق توليد بدون تورم مي شود؟
در نگاه کلان و ملي به رشد و رونق اقتصادي، امروزه زنجيره هاي ارزش در کشورمان با زنجيره هاي ارزش ساير کشورها در بازارهاي هدف و صادراتي در حال رقابت هستند و واگذاري و از دست دادن بازارهاي صادراتي و بين المللي باعث آسيب پذيري کل زنجيره ارزش مي شود. به عنوان مثال، واگذاري بازارهاي صنايع غذايي در کشورهاي همسايه به شرکت هاي رقيب (مانند ترکيه و عربستان) باعث آسيب پذيري بخش هاي روستايي مي شود که نهاده ها و حلقه هاي آغازين زنجيره ارزش صنايع غذايي هستند و برعکس موفقيت شرکت هاي صادراتي ما در بازارهاي بين المللي باعث افزايش اشتغال و درآمد سرانه حلقه هاي مختلف زنجيره ارزش در داخل کشور مي شود.
اين موفقيت خود مرهون کيفيت و تقويت حلقه هاي مختلف زنجيره هاي ارزش در بخش هاي مختلف صنعتي، معدني، کشاورزي و خدمات است. رقابت پذيري زنجيره هاي ارزش داخلي همچنين باعث رونق توليد از طريق کاهش وابستگي به محصولات و خدمات وارداتي و تحقق اقتصاد مقاومتي و خوداتکايي (در مقابل خودکفايي) مي شود به طوريکه تحريم هاي ظالمانه حداقل اثر را بر زندگي روزمره و حيات کسب و کارها در کشور داشته باشند. لذا، مداخله سياستي در جهت شناسايي گلوگاهها و تنگناهاي زنجيره هاي ارزش و تقويت اقتصادي (مانند بهبود کيفيت محصولات، استفاده از فناوري هاي نوين، کاهش هزينه، افزايش سرعت، ايجاد ارزش افزوده بالاتر و غيره) ، اجتماعي (مانند توزيع عادلانه درآمد و سود بين حلقه هاي مختلف، بهبود کيفيت محيط کار، تعادل ساعات کار و غيره) و زيست محيطي (مانند توجه به مباحث زيست محيطي، عدم فشار بر منابع آبي، کاهش آلودگي محيطي زيست و غيره) آنها باعث رونق توليد و توسعه اقتصادي پايدار در کشور مي شود.
در اين ميان نقش نظام بانکي براي تقويت زنجيره هاي ارزش و به تبع آن افزايش توليد چه مي تواند باشد؟
نظام بانکي کشور از طريق تامين مالي زنجيره ارزش (به عنوان يکي از مهمترين نهاده هاي توليد) مي تواند نقشي اساسي در تقويت زنجيره هاي ارزش مختلف صنعتي، معدني، کشاورزي و خدماتي (مانند گردشگري) ايفا کند. رويکرد تامين مالي زنجيره ارزش نه تنها به تقويت حلقه هاي مختلف زنجيره ارزش مي تواند کمک کند، بلکه باعث کاهش ريسک ها و تحقق بهتر ماموريت هاي نظام بانکي از طريق مصرف هوشمندانه تسهيلات در گلوگاهها، ايجاد اتحادهاي استراتژيک بين حلقه اي، کاهش ريسک اعتباري، به هدف نشيني تسهيلات و ارائه وثايق مي شود.
مصرف هوشمندانه تسهيلات در گلوگاهها به چه معناست؟ بانک صنعت و معدن چه اقدامي در اين مورد داشته است؟
در تحليل زنجيره ارزش، گلوگاهها به نقاطي اطلاق مي شود که رفع آن باعث اثر تصاعدي در عملکرد زنجيره ارزش مي شود(مثلا ايجاد پالايشگاه شير در زنجيره ارزش لبنيات). با توجه به محدوديت منابع مالي کشور و لزوم مصرف هوشمندانه آن، به خصوص در شرايط کنوني کشور که حجم نقدينگي موجود منشا بسياري از مشکلات اقتصادي مانند تورم است، رويکرد زنجيره ارزش و تخصيص منابع به گلوگاهها باعث تقويت و رونق زنجيره هاي ارزش و اثر تصاعدي اقتصادي براي کشور مي شود. بانک صنعت و معدن با توجه به اين رويکرد به شناسايي و گزينش طرح هاي صنعتي مي پردازد و نسبت به ايجاد واحدهاي تکميل کننده زنجيره ارزش مي پردازد و همچنين از طريق ارايه تسهيلات مختلف به خصوص سرمايه در گردش مانع از اخلال و تعطيلي بنگاه هايي مي شود که به عنوان گلوگاه در زنجيره ارزش و توليد تلقي مي شوند.
در خصوص ايجاد اتحادهاي استراتژيک بين حلقه اي صحبت کرديد در خصوص اثرات آن بر تامين مالي بخش توليد، اگر امکان دارد جزييات بيشتري را مطرح بفرماييد؟
رويکرد زنجيره اي در تامين مالي باعث مي شود که حلقه هاي مختلف زنجيره ارزش به صورت استراتژيک به هم متصل شوند و باعث ايجاد اثر سينرژيک بين حلقه اي شود. به عنوان مثال، با اعطاي تسهيلات خريد تضميني به خريداران نهاده‌ها و نيز تسهيلات بروز رساني فناوري ها به توليد کنندگان (مثلا استفاده از سيستم هاي مکانيزه آبياري) مي توان انگيزه به روز رساني فناوري ها در توليد کنندگان و خريد محصولات/نهاده هاي دانش بنيان را در خريداران تقويت نمود.
چگونه مي توان از مفهوم زنجيره ارزش در کاهش ريسک اعتباري بهره جست؟
يکي از مشکلات نظام بانکي کشور وجود ريسک اعتباري بالا ناشي از فقدان اطلاعات کامل براي ارزيابي اعتباري افراد حقيقي و حقوقي است. در اين حالت، با رويکرد تامين مالي زنجيره ارزش مي توان از اهليت و صلاحيت ساير اعضاي حلقه ها براي کاهش ريسک اعتباري استفاده نمود. مثلا با دريافت سود تسهيلات از محل فروش نهاده ها يا قطعات به خريداران (بازپرداخت وام توسط واسطه ها) مي توان ريسک اعتباري توليد کنندگان نهاده ها (مثلا کشاورزان و يا قطعه سازان) را کاهش داد.
ديگر مزاياي رويکرد زنجيره ارزش در تامين مالي کدامند؟
يکي از نگراني هاي مهم در نظام بانکي حصول اطمينان از مصرف تسهيلات در محل مناسب خود است که با رويکرد تامين مالي زنجيره ارزش و ارتباط حلقه هاي مختلف زنجيره ارزش مي توان مطمئن شد که تسهيلات در محل مدنظر مورد مصرف شده است.
يکي از محدوديت هاي حلقه هاي مختلف زنجيره ارزش عدم کفايت و توان براي ارائه وثايق (اضافي) جهت استفاده از تسهيلات بانکي (بيشتر) است. در اين حالت، استفاده از وثايق نرم مانند قراردادهاي فروش به خريداران را مي توان به عنوان تضامين مورد استفاده قرار داد.
در پايان و به عنوان نتيجه گيري از مباحث مطرح شده چه نکاتي را حايز مطرح شدن مي دانيد؟
به طور کلي، رويکرد زنجيره ارزش امروزه يکي از موثرترين رويکردها براي مداخله سياستي و نهادي جهت شناسايي گلوگاهها و فرصت ها و رفع و استفاده از آنها براي روان سازي و تقويت اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي زنجيره هاي ارزش براي کاهش وابستگي به واردات و افزايش صادرات از طريق افزايش رقابت پذيري زنجيره هاي ارزش است که منجر به رونق توليد در بخش هاي مختلف صنعتي، معدني، کشاورزي و خدمات مي شود که به نظر مي رسد حلقه اي گمشده در سياست گذاري توسعه اقتصادي در کشور است که نيازمند توجه بيش از پيش است.
