کنترل آنلاين خلق پول بانک‌ها از طريق سامانه سمات
تاریخ انتشار : 1400/09/14
تهران- ايرنا- سامانه سمات يکي از برنامه‌هاي بانک مرکزي براي کنترل برخط (آنلاين) خلق پول بانک‌ها، مديريت و کنترل اعطاي تسهيلات بانکي است و چنانچه بانک تخطي کند اين سامانه اجازه اعطاي تسهيلات و ثبت اطلاعات را نمي‌دهد.
به گزارش روز شنبه ايرنا، کنترل مطالبات بانک مرکزي از بانک‌ها به عنوان يکي از عوامل مؤثر در تغيير پايه پولي در راستاي کاهش نقدينگي و تورم، همواره به عنوان يکي از ارکان اصلاح نظام بانکي در اقتصاد کشور مطرح بوده است.
بر اين اساس، نظارت بر ميزان و نوع تسهيلات اعطايي بانک‌ها توسط بانک مرکزي از مهمترين شاخص‌هاي تاثيرگذار بر اين امر از اهميت بسزايي برخوردار است.
پيش از اين بانک مرکزي از طريق پايش تسهيلات اعطايي بانک‌ها و تلاش براي حفظ نسبت‌هاي استاندارد هر بانک به صورت پسيني وارد عمل مي‌شد و در صورت مشاهده تخطي بانک‌ها از طريق ايجاد محدوديت‌ها و ممنوعيت‌هايي براي بانک متخلف نسبت به کنترل آن بانک اقدام مي‌کرد.
اما به نظر مي رسد اخيرا و با تکميل فازهاي سامانه سمات، بانک مرکزي کنترل مطالبات اين بانک از بانک‌ها را جدي تر از قبل دنبال مي‌کند.
به گفته يک مقام آگاه در بانک مرکزي، يکي از برنامه‌هاي بانک مرکزي براي کنترل برخط خلق پول بانک‌ها، مديريت و کنترل اعطاي تسهيلات بانکي به وسيله سامانه سمات (سامانه متمرکز الکترونيکي اطلاعات تسهيلات و تعهدات) است به طوري که اگر بانک از نسبت تعيين‌شده فراتر رفت، سامانه اجازه اعطاي تسهيلات و ثبت اطلاعات به بانک نمي‌دهد.
با اين روش که به‌زودي اجرايي خواهد شد، نظارت بر خلق پول بانک‌ها کاملا برخط شده و نظارت از نوع نظارت پسيني به نظارت پيشيني تبديل خواهد شد.
گفتني است سمات علاوه بر فراهم کردن دسترسي برخط شعب بانک‌ها به آخرين وضعيت تمامي تسهيلات اعطايي به مشتري، اعتبارات ريالي و ارزي گشايش شده و همچنين ضمانت‌نامه‌هاي ارزي و ريالي صادرشده، با استفاده از امکان استعلام برخط وضعيت تسهيلات و تعهدات اعطايي به اشخاص، مبالغ مانده بدهي و وضعيت بدهي‌هاي اشخاص در شبکه بانکي را به سرعت و سهولت در اختيار شعب بانک‌هاي عامل قرار مي‌دهد.
سامانه سمات به عنوان بانک جامع اطلاعات تسهيلات و تعهدات بانکي در سراسر کشور، مرجع اصلي اطلاعات تسهيلات و همچنين تعهدات بانکي شامل ضمانت‌نامه‌ها و اعتبارات اسنادي تلقي مي شود.
سمات با جمع‌آوري و به روزرساني اطلاعات ضمانت‌نامه‌هاي ارزي/ ريالي و همچنين ضامنين و وثايق تسهيلات ارزي/ ريالي پرداختي شبکه بانکي، امکان ارائه تسهيلات بانکي به همه اشخاص با شفافيت حداکثري و تعيين حداقل ريسک را براي شبکه بانکي فراهم مي کند.
بايد توجه داشت که ايجاد ابزار نظارتي بانک مرکزي بر منابع و مصارف بانک‌ها، بزرگ‌ترين دستاورد و محصول سمات است؛ با استفاده از گزارش‌هاي کارشناسي استخراج‌شده از اطلاعات وضعيت تسهيلات و تعهدات پرداختي بانک‌ها در سامانه سمات، ابزاري کمکي براي نظارت بيشتر و امکان انجام مقايسه با ساير آمار و ارقام اخذ شده از بانک‌ها در راستاي بررسي و تعيين دقيق‌تر منابع و مصارف آنها براي بانک مرکزي فراهم شده است.
مزيت سامانه جديد سمات پردازش سريع و تکميل نواقص سامانه قبلي، ارسال و بروزرساني برخط اطلاعات مشتريان در راستاي تجميع و يکپارچگي اطلاعات تسهيلات گيرندگان شبکه بانکي و همچنين بهبود روش تسهيلات دهي، اعتبارسنجي صحيح مشتريان بانک‌ها و بهبود و پيشگيري از مطالبات غيرجاري بانکي است.
سامانه سمات به عنوان بانک اطلاعات جامع تسهيلات و تعهدات، اطلاعات مربوطه را جمع آوري و بين شبکه بانکي به اشتراک مي‌گذارد، بر اين اساس استعلام از سامانه مذکور براي تمامي شعب سراسر کشور برقرار شده است. از اين رو بانک‌ها موظفند قبل از ارائه تسهيلات و تعهدات، وضعيت اعتباري مشتريان را در سامانه سمات استعلام کنند و در صورتي که مشتري بر اساس مقررات مربوطه، بدحساب شناخته شود، مجاز به ارائه تسهيلات و تعهدات به آنها نيستند.
بررسي اعطاي تسهيلات و دسته چک در شعب بانک‌ها، اعتبار سنجي، بررسي اقتصادي و اعتباري و نظارتي از جمله کارکردهاي اين سامانه است.
