سندباکس بانک مرکزي چيست و چه مزايايي براي اقتصاد دارد؟
تاریخ انتشار : 1401/04/04
هفته گذشته در بانک مرکزي يک اتفاق ويژه رقم خورد تا گامي موثر در جهت حمايت از کسب و کارهاي نوآورانه و پويا و تسهيل و توسعه آن باشد.
به گزارش خبرنگار ايبِنا؛ زمزمه‌هاي راه‌اندازي سندباکس بانک مرکزي از حدود دو سال پيش مطرح شد تا اينکه سرانجام اسفندماه سال گذشته چارچوب نظام محيط آزمون تنطيم‌گري (سندباکس) بانک مرکزي با استناد به مواد (۱۰) و (۱۱) قانون پولي و بانکي کشور و با عنايت به مصوبه جلسه شماره ۸۸ کميسيون عالي تنظيم مقررات شوراي عالي فضاي مجازي توسط هيئت عامل بانک مرکزي تصويب شد. در اين چارچوب، شوراي راهبري بالاترين رکن نظام محيط آزمون تنظيم گري بانک مرکزي معرفي شد که مسئوليت سياستگذاري، هدايت و راهبري اين محيط آزمون را بر عهده دارد. همچنين حمايت از ايده هاي نوآورانه؛ تسهيل و تسريع در عملياتي شدن محصولات و خدمات نوآورانه در صنعت بانکداري، بهينه سازي فرآيند تنظيم گري و مقرره نويسي براي فناوري هاي نوين مالي (فين تک ها) از جمله مزاياي راه‌اندازي اين سندباکس معرفي شد.
سندباکس بانک مرکزي چيست؟
يکي از رويکردهاي سياستگذاري و تسهيل‌گري کسب‌وکارهاي نوين استفاده از روش محيط‌هاي آزمون تنظيم‌گري (سندباکس‌هاي رگولاتوري) است که براي شناخت وجوه مختلف و نحوه تنظيم و صدور مجوزهاي مورد نياز استفاده مي‌شود. در اين رويکرد قانون‌گذار بايد در راستاي برقراري تعادل ميان ارائه راهکارهاي خلاقانه در حوزه فين‌تک و ثبات و پايداري سيستم‌هاي مالي با ايجاد قوانين متناسب با حوزه‌هاي کسب‌وکاري شرکت‌هاي فعال در حوزه فين‌تک، به واسطه جذابيت اين حوزه و ريسک‌پذيري ذاتي فناوري، در جهت تطبيق چارچوب‌هاي نظارتي و نيز مديريت و کاهش ريسک‌هاي مرتبط با آن گام بردارد. به طور خلاصه محيط آزمون تنظيم‌گري سازوکاري است که نهادهاي ناظر ترتيب مي‌دهند تا فين‌تک‌هاي موجود و کسب‌وکارهاي جديد را از اين طريق، تحت چتر نظارتي خود قرار داده و با بررسي آنها از نزديک، مدل کسب‌وکار و ريسک‌هاي مرتبط را شناسايي کنند و در ادامه با ارائه مجوزها و تدوين مقررات مناسب براي آنها، زمينه حضور در بازار را برايشان فراهم آورند.
حذف فرايندهاي بوروکراتيک و نامه‌نگاري‌ها با رويکرد جديد بانک مرکزي
علي عبدالهي مديرعامل شرکت ملي انفورماتيک با اشاره به مفهوم سندباکس گفت: «سندباکس يک محيط آزمون و يادگيري است که مي‌خواهد بخش‌هاي حاکميتي متولي تنظيم‌گري، بخش خصوصي و صاحبان ايده‌هاي نو را دور يک ميز بنشاند. سندباکس به صاحب ايده و تنظيم‌گر کمک مي‌کند تا به درک و ديدگاه مشترک برسند. در سندباکس تنظيم‌گر به‌طور کامل و در محيط عملياتي، با ريسک‌ها آشنا مي‌شود. در نتيجه اين آشنايي، رگولاتور مي‌تواند عملکرد بهتري از خود در مواجهه مؤثر با اين فناوري و تنظيم‌گري آن نشان دهد، مجموعه نوآور هم از طريق هم‌نشيني با رگولاتور با برخي ابعاد جديد ايده‌اش مواجه مي‌شود و البته سريع‌تر و با خيال راحت مي‌تواند در صورت موفقيت در محيط آزمون، وارد بازار شود.» عبدالهي ادامه داد: «نوآوري‌هاي مطروحه در ادبيات سندباکس دو دسته هستند؛ آن دسته از نوآوري‌هايي که هنوز مقررات و قوانين مشخصي ندارند و آن دسته از نوآوري‌هايي که مي‌خواهند قوانين موجود را به چالش بکشند.»
وي با بيان اينکه سندباکس مي‌خواهد فرايندهاي بوروکراتيک و نامه‌نگاري‌ها را از ميان بردارد، توضيح داد: «در حال حاضر فرد نوآور بايد در مسير سنتي، با ارسال نامه‌اي به يکي از معاونت‌هاي بانک مرکزي، به‌عنوان مثال معاونت فناوري‌هاي نوين بانک مرکزي، ايده خود را مطرح کند، معاونت هم طرح را به اداره‌هاي زيرمجموعه يا شرکت ملي انفورماتيک ارسال کند، اين مجموعه‌ها هم پس از بررسي ايده را به واحد حقوقي ارجاع دهند، واحد حقوقي مي‌خواهد نظر مثبت واحد نظارت و البته ساير ذي‌نفعان داخلي و بيروني را هم دريافت کند. اين فرايند گاه چند ماه به طول مي‌انجامد و در نهايت به صاحب ايده اعلام مي‌شود که مي‌تواند در جلسه دمو ايده خود را ارائه دهد يا خير و اين يعني يک مسير طولاني که به‌دليل تأخير در تنظيم‌گري، به از دست دادن بازار براي ايده‌هاي تحول‌آفرين و مهم‌تر از آن از دست رفتن فرصت استفاده بهينه از نتايج مثبت نوآوري در کشور منجر خواهد شد.»
مزايا سندباکس براي کسب‌وکارها
-
تسهيل در برقراري ارتباطي مؤثر و مفيد ميان تنظيم‌گر و فين‌تک‌ها
- تسهيل و تسريع در تدوين قوانين جديد توسط قانون‌گذار
- ارتقاي سطح امنيت اطلاعات مشتريان به استانداردهاي مورد پذيرش جامعه جهاني در محصولات/خدمات فين‌تک
- ارائه چارچوب نظارتي مؤثر و کارا براي محصولات و خدمات فين‌تکي
- بررسي ميزان تطابق محصول/خدمت ارائه شده با دستورالعمل‌ها، مصوبه‌ها و استانداردهاي تعريف شده
- بررسي تأثيرگذاري فناوري ارائه شده بر اقتصاد بازار
- بهبود فرآيند اعطاي مجوز کسب‌وکاري براي فين‌تک‌ها
- افزايش رقابت سالم ميان شرکت‌هاي فين‌تک به منظور تحريک فضاي کسب‌وکاري و فعالان صنعت فناوري مالي براي توسعه و گسترش ايده‌هاي نوآورانه خود
- دريافت معافيت‌هاي مقرراتي براي دوره حضور در محيط آزمون
- امکان آزمون محصول، خدمت و يا مدل کسب‌وکاري جديد به صورت واقعي
مزايا سندباکس براي تنظيم‌گر
-
افزايش آشنايي محيط آزمون و تنظيم‌گر با نوآوري‌هاي مالي
- افزايش توقف ابداعات محکوم به شکست
- آزمون محصول و خدمت جديد فين‌تک و صاحبان کسب‌وکار در فضاي بازار به صورت محدود و پرهيز از بروز ريسک‌ها در سطح عمومي
- انطباق نتايج حاصل از مشاهدات و آزمايش‌هاي انجام شده با نتايج مورد انتظار از قوانين و الزامات حاکم و تصميم‌گيري در خصوص تغييرات مورد نياز
- توسعه بازار خدمات پولي و بانکي از طريق حمايت از ابداعات موفق فناوري مالي
- بررسي تطبيق کسب‌وکار معرفي شده با قوانين و مقررات موجود
- شناسايي و رفع شکاف‌هاي قانوني موجود براي نوآوري‌هاي جديد
- ارزيابي ريسک‌هاي ناشي از ارائه محصول در بازار واقعي
- تعيين محدوديت‌هاي زمان‌دار کارکردي براي مديريت ريسک‌هاي ناشناخته
رونمايي از پروژه سندباکس بانک مرکزي
سرانجام در اولين روز از تابستان ۱۴۰۱، پروژه سندباکس (محيط آزمون تنظيم گري) بانک مرکزي در اين بانک با حضور رئيس کل بانک مرکزي، معاون فناوري‌هاي نوين بانک مرکزي، مديرعامل شرکت ملي انفورماتيک و رئيس شوراي عالي فضاي مجازي، رونمايي شد.
حمايت بانک مرکزي از نوآوري و توسعه
در اين مراسم صالح آبادي رئيس کل بانک مرکزي با اشاره به اينکه محيط بانکداري کشور مستعد رشد و توسعه است اظهار داشت: بانک مرکزي به عنوان تنظيم گر مقررات پولي وبانکي، حمايت از نوآوري ها در اين بخش را وظيفه خود مي داند. لذا ايجاد محيط هاي آزمون تنظيم گري لازمه توسعه فناوري است و ايجاد اين محيط هاي آزمون موجب تسهيل نوآوري در حوزه هاي فناوري جديد در صنعت بانکداري کشور مي شود. وي ايجاد اين محيط را که با متولي‌گري دبيرخانه شرکت ملي انفورماتيک ايجاد شده است؛ را مرهون تلاش و همراهي همکاران بانک مرکزي، شوراي سياستگذاري به رياست معاون فناوري هاي نوين بانک مرکزي دانست و گفت: اميدوارم اين اتفاق مثبت در حوزه فناوري بستر مناسبي براي استفاده از ايده هاي فناورانه مالي در صنعت بانکداري کشور باشد و مردم از نتايج آن بهره مند شوند.
سندباکس؛ بازي برد برد ميان تنظيم گر و کسب وکار
همچنين محرميان معاون فناوري‌هاي نوين بانک مرکزي در اين مراسم گفت: به دليل نوپا بودن کسب وکارها و ديده نشدن همه ابعاد آن و از طرف ديگر کند بودن فرآيند هاي مقررات گذاري نمي توانيم پابه پاي نوآوري ها حرکت کنيم و لذا راهکاري که بانک‌هاي مرکزي و تنظيم گران مقرارات در حوزه هاي مختلف دنيا به سمت آن حرکت کرده‌اند، راه حل ايجاد سندباکس (محيط آزمون تنظيم گري) است. در فرآيند سندباکس (محيط آزمون تنظيم گري) زمينه براي صدور محدود مجوز براي برخي کسب و کارها که ابعاد آن هنوز مشخص نشده فراهم مي شود تا به اين واسطه فعاليت خود را شروع کنند و پس از بررسي چگونگي توسعه و ادامه فعاليت اين کسب‌وکارها، در نهايت شرايط براي تعامل دو طرفه ميان تنظيم گر و رگولاتور و کسب وکار فراهم خواهد شد. کسب و کارها با حضور در اين محيط جديد، اين امکان برايشان فراهم مي شود که تحت نظارت و همکاري، مقررات مربوطه براي آنها تبيين شود و در همان حال اين فضا به کسب کارها نيز کمک مي‌کند که به يک نهاد مشخص پاسخگو باشند و در نتيجه تعاملي در اين فضا شکل مي گيرد که نتيجه آن يک بازي برد برد خواهد بود.
