تامين مالي ۱۰۰ هزار ميليارد توماني معاملات بورس کالا با اوراق گام
تاریخ انتشار : 1401/08/09
تهران- ايرنا- مدير اداره تامين مالي زنجيره توليد بانک مرکزي گفت: در راستاي متنوع سازي روش‌هاي تامين مالي غير تورمي توليد و رفع مشکلات اعتباري بنگاه‌ها امسال حداقل ۱۰۰ هزار ميليارد تومان از معاملات بورس کالا با ابزارهاي اعتباري مانند اوراق گام تامين مالي مي‌شود.
به گزارش ايرنا از بانک مرکزي، حميد آذرمند اظهار کرد: دستورالعمل معاملات بورس کالا با استفاده از ابزارهاي اعتباري به شبکه بانکي ابلاغ و زيرساخت‌هاي لازم فراهم شده است که انتظار مي‌رود اين هدف در نيمه دوم سال جاري محقق شود.
اوراق گام چيست؟
يکي از اقداماتي که بانک مرکزي اخيراً آن را اجرا کرد، بازنگري و اصلاح دستورالعمل اوراق گام بود؛ اوراق گام يک ابزار تامين مالي تعهدي است که به علت برخي اشکالات و محدوديت‌ها، کارکرد محدودي در تامين مالي توليد داشت.
بر اساس دستورالعمل جديد، اوراق گام ابزاري بسيار کارآمد براي تامين مالي زنجيره‌اي خواهد بود. طبق دستورالعمل جديد، بانک‌ها مبتني بر فاکتور و بنا به درخواست مشتريان، اوراق گام را صادر و در اختيار فروشنده مواد اوليه قرار مي‌دهند. اين اوراق از ابتداي صدور تا سررسيد اوراق، به راحتي به منظور خريد مواد اوليه قابليت انتقال در زنجيره را خواهند داشت.
ضمن آن که امکان عرضه آن در بازار ثانويه نيز همواره وجود دارد. در دستورالعمل جديد، حد اعتباري بنگاه تا ۱۳۰ درصد فروش سال قبل افزايش يافته و معافيت از نسبت‌هاي نظارتي و محدوديت‌هاي کنترل رشد ترازنامه براي بانک‌ها منظور شده است. لازم به توضيح است که حسب مصوبات، اوراق گام صرفاً در سامانه بانک مرکزي و توسط بانک‌ها صادر مي‌شود و لذا شفافيت و نظارت‌پذيري آن به شکل مناسبي امکان‌پذير است.
لذا اوراق گام يک ابزار تامين مالي کارآمد براي بنگاه‌هاي اقتصادي به حساب مي‌آيد که با استفاده از آن مي‌توان سرمايه در گردش بنگاه‌هاي اقتصادي را بدون آثار تورمي تامين کرد.
اين اوراق توسط بانک‌هاي عامل و در سررسيد يک تا ۱۲ ماه منتشر مي‌شود و بازپرداخت آن نيز توسط بانک‌ها در سررسيد تضمين مي‌شود. کارمزد صدور اين اوراق همانند کارمزد ضمانت‌نامه است و بانک‌ها مجازند به مشتريان خود در کارمزد صدور اوراق تخفيف بدهند.
ذي‌نفع اوراق سه گزينه دارد: انتقال به ذي‌نفع جديد بابت خريد کالا و خدمت تنزيل در بازار سرمايه و نگهداري اوراق و تسويه در سررسيد.
حد اعتباري بالاتر در مقايسه با تسهيلات بانکي، امکان انتقال به بازار سرمايه در هر زمان توسط ذي‌نفع، امکان انتقال در زنجيره به سهولت و بدون کارمزد و معافيت‌هاي موثر جهت تشويق بنگاه‌ها از جمله مزاياي اوراق گام است.
عملکرد اوراق گام چگونه بوده است؟
مجموع اوراق گام صادر شده توسط بانک‌ها از بهمن ۱۳۹۹ تا پايان مهر ۱۴۰۱ برابر با ۳۰.۲ هزار ميليارد تومان مي‌باشد که بيش از ۲۱.۴ هزار ميليارد تومان آن مربوط به عملکرد ماه‌هاي اخير مي‌باشد.
با توجه به اصلاح دستورالعمل گام و مشوق‌هاي در نظر گرفته شده براي استفاده از اين ابزار، عملکرد صدور اوراق گام طي ماه‌هاي اخير با افزايش قابل توجه مواجه شده و روند استفاده از اين ابزار صعودي است.
بنا به اعلام بانک مرکزي در سال نخست استفاده از اين ابزار صرفاً برخي صنايع مانند خودرو، قطعه‌سازي و لوازم خانگي از اين ابزار استفاده کردند؛ ولي در چهار ماه اخير، طيف بسيار متنوعي از فعاليت‌هاي اقتصادي شامل صنايع خودرو، قطعه‌سازي، لوازم خانگي، صنايع غذايي، کشاورزي، صنايع داروئي، صنايع شيميايي، فلزات اساسي، محصولات فلزي، مصالح ساختماني، صنايع الکتريکي و الکترونيکي از اين ابزار براي تأمين مالي توليد استفاده کرده‌اند.
همچنين، تعداد صدور اوراق گام توسط بانک‌ها به ۱۱۲ فقره و تعداد بانک‌هاي فعال در صدور اوراق به ۱۰ بانک افزايش يافته است. البته لازم به ذکر است که مجوز صدور اوراق گام به ۲۴ بانک ابلاغ شده و بانک‌هاي داراي مجوز صدور اوراق گام مي‌توانند از طريق سامانه گام و در چارچوب ضوابط ابلاغي بانک مرکزي، اقدام به انتشار اوراق کند.
با توجه به مصوبات ستاد اقتصادي دولت، تکليف شده است تا حداقل ۲۰ درصد از کل تسهيلات پرداختي به بخش توليد در سال جاري از طريق تأمين مالي زنجيره‌اي صورت پذيرد. به منظور تحقق هدف‌گذاري مذکور، به‌گونه‌اي برنامه‌ريزي شده است که تا پايان سال جاري حداقل به ميزان ۱۰۰ هزار ميليارد تومان از معاملات بورس کالا از طريق ابزارهاي اعتباري مانند اوراق گام تسويه شده و همچنين تأمين مالي سرمايه در گردش زنجيره نفت، گاز، فرآورده‌هاي نفتي، پتروشيمي و صنايع شيميايي و نيز زنجيره صنايع غذايي و کشاورزي حداقل به ميزان ۱۰۰ هزار ميليارد تومان با استفاده از ابزارهاي تأمين مالي زنجيره‌اي از قبيل اوراق گام صورت پذيرد.
طرح تامين مالي زنجيره‌اي چه تفاوتي با اوراق گام دارد؟
تأمين مالي زنجيره‌اي، مجموعه‌اي از شيوه‌ها و عمليات تامين مالي است که منجر به بهبود مديريت سرمايه در گردش بنگاه‌هاي توليدي مي‌شود. در اين شيوه‌ها، انواع زيرساخت‌ها و ابزارهاي مالي (مانند گام، برات الکترونيک، کارت اعتباري، اعتبار اسنادي و ...) مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين ميان، «اوراق گام» يکي از انواع ابزارهاي مالي است که مي‌تواند براي تأمين مالي بنگاه‌هاي اقتصادي استفاده شود. در اين خصوص، در نظر است که با اصلاح و رفع نواقص دستورالعمل گام، در آينده نزديک از اين ابزار به طور گسترده‌تري در تأمين مالي زنجيره‌اي استفاده شود.
بنابراين ابزارهايي مانند برات الکترونيکي، سفته الکترونيکي، کارت اعتباري، اعتبار اسنادي داخلي مدت‌دار، اوراق گواهي اعتبار مولد (گام) و ساير ابزارهاي مالي و تجاري مجازي هستند که مؤسسه اعتباري با به‌کارگيري آنها مي‌تواند اقدام به ارائه خدمات تأمين مالي زنجيره‌اي و گردش اعتبار در طول زنجيره‌هاي تأمين کند.
