فقدان اطلاعات مالي شفاف؛ مانع جذب سرمايه
تاریخ انتشار : 1401/03/17
جهان امروز، جهان شفافيت رويکردهاي مالي-اقتصادي است و اين موضوع را مي توان به وضوح در شعار سال ۲۰۲۰ صندوق جهاني پول ملاحظه کرد: شفافيت مالي؛ آغاز شفافيت در نظام هاي اقتصادي و افزايش رفاه عمومي
به گزارش ايبِنا، بستر شفافيت مالي در اقتصادهاي پيشرفته با گسترش پهنه خود از روابط ميان فردي مالي و اقتصادي به سمت پاسخگويي موسسات، نهادها و سازمان ها و دولت ها نسبت به عملکردهاي مالي خود در برابر سهامداران يعني پاسخگويي به سرمايه گذاران، کارمندان، تأمين کنندگان، مشتريان و شهروندان معناي کاملاً جديدي را به خود گرفته است.
کشورهاي توسعه يافته و اقتصادهاي پيشرفته به خوبي دريافته اند که گزارش‌هاي مالي پيچيده و غيرشفاف، هيچ سرنخي در مورد منشا پيدايش ريسک‌هاي مالي بحران زا و مباني واقعي سازمان ها، نهادها، حاکميت ها و دولت ها براي مقابله با چنين چالش هايي را ارائه نمي‌دهد. لذا امروزه متخصصان امور مالي چه در دولت ها و چه در بخش خصوصي، مي بايست اهميت الزامات اجرايي شفافيت مالي را به خوبي درک کنند تا شاهد رونق کسب و کارهاي خرد و کلان در جوامع بشري باشند.
لذا به دليل اهميت موضوع، در اين پرونده در قالب مجموعه مقالات تحليلي، به تبيين بنيادين شفافيت مالي و بررسي جامع مفاهيم و مولفه هاي پيرامون آن مي پردازيم و تجربه تاريخي، رويکرد و نحوه عملکرد اقتصاد هاي پيشرفته جهان در ايجاد بستر کارا و موثر شفافيت مالي و ميزان موفقيت آنها در اين حوزه را بررسي مي کنيم.
شفافيت مالي چيست؟
اگرچه اصطلاح شفافيت في نفسه يک اصطلاح مالي نيست، اما در چند سال گذشته اهميت فزاينده اي در حوزه پولي و مالي پيدا کرده است و در بخش هاي مختلف يک سازمان، شرکت و نهاد عمومي حاکميت يک کشور براي سرمايه گذاران، کارمندان، خريداران و مشتريان و شهروندان عمومي، موضوعيت يافته است.
بر اساس فرهنگ لغت مريام وبستر، شفافيت مالي به مشخصات مالي قابل مشاهده يا دسترسي به جزئيات مالي غيرمحرمانه در مورد فرآيندهاي مالي و تجاري گفته مي شود.
در بيان کميسيون بورس و اوراق بهادار آمريکا، شفافيت مالي به معناي افشاي به موقع، معني دار و قابل اعتماد در مورد عملکرد مالي يک شرکت است.
در ساختارهاي اداري سازمان ها و شرکت ها، شفافيت مالي عمل به اشتراک گذاري اطلاعات مالي با کارکنان است و به معناي دستيابي به اطلاعات مالي تا حد امکان براي همه کارکنان است. اين شفافيت مالي با کارمندان يعني مجموعه شما به طور فعال، شبهه اي مالي براي پنهان کردن ندارد و در مورد اعلام عملکرد مالي خود صادق هست. زماني که کارمندان شما اطلاعات مالي را به طور شفاف درک کنند، بهتر مي توانند خود را با تغييرات سازماني وفق دهند، به اهداف شرکت شما متعهد بمانند و به طور روزانه مسئوليت عملکرد بهتر در کار خود را بر عهده بگيرند. رهبران ارشد از کارکنان مي خواهند که وقتي از آنها مي پرسند شرکت شما چطور است؟ پاسخ معناداري داشته باشند. شفافيت مالي، امکان اين پاسخگويي معنادار را فراهم مي کند.
در اقتصاد طرف تقاضا، شفافيت مالي، ميزاني است که سرمايه گذاران به اطلاعات مالي مورد نياز در مورد يک شرکت مانند سطوح قيمت، عمق بازار و گزارش هاي مالي حسابرسي شده دسترسي دارند.
در نظام حاکميتي يک کشور، شفافيت مالي، ميزان آگاهي شهروندان عادي نسبت به عملکردهاي مالي دولت در هزينه ها و درآمدهايي است که مستقيما به جامعه مربوط مي شود. يعني يکي از لازمه هاي دستيابي به درک جمعي و مشارکت عمومي فعال در هنگام مواجهه با بحران ها و چالش هاي اقتصادي، اطلاعات شفاف شهروندان نسبت به کليت هزينه کردها و درآمدهاي دولت است.
اهميت فرآيند مالي شفاف
از آنجايي که مردم تصميمات بزرگي را در رابطه با سرمايه گذاري بر اساس اطلاعات مالي به دست آمده مي گيرند، نمي توان اهميت شفافيت در امور مالي را ناديده گرفت. براي سرمايه گذاران مهم است که به داده هاي مالي يک شرکت دسترسي بيشتري داشته باشند. در واقع، اين کيفيت گزارش است که به سرمايه گذاران کمک مي کند تا تصميمات خاصي در حوزه سرمايه گذاري اتخاذ کنند، اما طنز تلخ ماجرا اين جا است که برخي از شرکت ها به جاي ارائه اطلاعات مالي شفاف و درست به سرمايه گذاران که مي تواند در تصميم گيري هاي مالي آنها موثر باشد، گزارش سازي مالي انجام داده و با پنهان کردن اطلاعات مهم به جاي ارائه آن، به سرمايه گذاران ديدگاهي غلط مي دهند.
نمونه اين اتفاق را به صورت مکرر و اپيدميک، در ارائه گزارش هاي حسابرسي و مالي برخي شرکت هاي حاضر در بورس مي بينيم که به دليل سياست هاي غلط حوزه سازماني، عملا اطميناني نسبت به برخي گزارشات مالي شرکت ها و صنايع بزرگ وجود ندارد. متاسفانه اين بينش در بين تصميم گيران حوزه مالي اين نهادها وجود ندارد که اگر سرمايه گذاران با عدم تقارن اطلاعات اوليه دريافتي خود با آنچه در گذر زمان و رصد وضعيت مالي شرکت ها به دست مي آورند روبرو شوند، علاوه بر ضرر هنگفت مالي که اتفاقي غيراخلاقي و غيرانساني است، قطعا از ادامه سرمايه گذاري خود منصرف خواهند شد و شاهد بحران کاهش سرمايه آن شرکت و سازمان به ميزان قابل توجه خواهيم بود.
لذا با توجه به اينکه شاخص مهم رشد آتي يک شرکت، سرمايه گذاري مالي مردم است، جذب سرمايه و جلب اعتماد سرمايه گذاران زماني مي تواند دشوار باشد که به دليل فقدان اطلاعات مالي يا وجود ديتاي مالي غيرشفاف و داراي شبهه، توان يک ارزيابي و بررسي شفاف مالي در مورد سرمايه گذاري هاي شرکت در گزارش هاي مالي شرکت، امکان پذير نباشد.
علاوه بر اين، اظهارات مبهم گزارشگران مالي يک شرکت، ميزان بدهي واقعي را پنهان مي کند، بنابراين سرمايه گذار نمي تواند تشخيص دهد که آيا يک سازمان به طور بالقوه با ورشکستگي مواجه است يا خير. در نتيجه عواقبي که اين نوع سازمان ها با آن مواجه مي شوند اين است که سرمايه گذاران احتمالاً از سرمايه گذاري هاي آتي خارج شده و در نهايت شاهد از بين رفتن شهرت و سقوط اعتبار شرکت و سازمان مذکور خواهيم بود.
در حوزه نهادهاي حاکميتي و عملکرد دولت نيز همين مورد صدق مي کند. يعني اطلاعات شهروندان عادي يک کشور از سازوکار مالي شفاف دولت خود، موجب بهبود فرآيندهاي اجتماعي، اقتصادي و سياسي مبتني بر دوگانه دولت-ملت در طول تاريخ سياسي يک نظام خواهد شد.
شفافيت مالي و بهبود روابط با ذينفعان
هنگامي که اطلاعات مالي شفاف با کارمندان يک شرکت، نهاد، سازمان و يا شهروندان يک کشور به اشتراک گذاشته مي شود، اين افراد مي توانند درک بهتري از وضعيت موجود داشته باشند. وقتي‌که ما به عنوان متوليان يک نهاد، سازمان، شرکت و يا تصميم گيران يک دولت يا حاکميت، به طور شفاف، از واقعيات بودجه و جريان مالي( چه کسري و بدهي ها و چه رشد و تزريق هاي مالي) با ذينفعان خود (کارکنان و مردم) سخن مي گوييم، حس مسئوليت پذيري را تقويت کرده و علاوه بر بهبود مولفه هاي سرمايه اجتماعي در يک سازمان يا يک کشور، اشخاص به پاسداشت اين اعتماد صورت پذيرفته، نسبت به انجام وظايف و درک شرايط، قدرتمند تر عمل مي کنند.
لذا ايجاد بستر شفافيت مالي براي ذينفعان به اين معني است که آنها را به اطلاعات منظم در مورد امور مالي شرکت، سازمان و يا نهاد حاکميتي مجهز کنيد تا بتوانند در برنامه ريزي براي عبور از بحران ها و يا تقويت شرايط بهبود مالي، مشارکت کنند.
ادامه دارد....
پژوهشگر: سيد مهدي ميرحسيني
منابع:
۱. Allen، W.،Parry، T.، (۲۰۲۰)،”Fiscal Transparency in EU Accession Countries: ProgressFuture Challenges‟، IMF Working Paper ۰۳/۱۶۳. Washington، DC، United States: International Monetary Fund.
۲. Alt J.E.،Lassen D. D.،(۲۰۲۱) ،”Fiscal Transparency، Political Parties،Debt in OECD Countries”، European Economic Review، Volume ۵۰، Issue ۶، pp. ۱۴۰۳–۳۹.
۳. Alt، J.E.، Lassen، D.،Rose، S.،(۲۰۱۷)،”The Causes of Fiscal Transparency: Evidence from the American States”، EPRU Working Paper ۰۶-۰۲. Copenhagen، Denmark: University of Copenhagen، Department of Economics، Economic Policy Research Unit.
۴. Hameed، F. (۲۰۱۵)،” Fiscal transparencyeconomic outcomes،” IMF Working Paper،WP/۰۵/۲۲۵.Washington، DC: International Monetary Fund.
۵. Heald، D. (۲۰۱۳)،” Fiscal transparency: Concepts، measurementUK practice”، Public Administration، ۸۱(۴)، ۷۲۳–۷۵۹.
۶. Hallerberg، Mark.، Strauch، R.،von Hagen، J.، (۲۰۰۹)،”Fiscal Governance: Evidence from Europe‟، ، Cambridge: Cambridge University Press.
۷. Alt، J. E.، Lassen، D. D.، & Rose، S. (۲۰۲۰)،” The causes of fiscal transparency: Evidence from the US States،” IMF Staff Papers، ۵۳(Special Issue)، ۳۰–۵۷.
۸. Andreula ،Nicoló ، Chong، Alberto ، Jorge، Guillén(۲۰۱۹)،”Institutional QualityFiscal Transparency”، Inter-American Development Bank/ IDB working paper series ; ۱۲۵.
۹. BEATTRICE VLADU، ALINACUZDRIOREAN، DAN DACIAN،” Financial transparencyearnings management: insights from the last decade leading journals published research”، Revista de Comptabilitat i Direcció، Vol. ۱۶، any ۲۰۱۳، pp. ۱۲۹-۱۶۰.
۱۰. Arbatli ،Elif & Escolano ،Julio(۲۰۱۲)،” Fiscal Transparency، Fiscal PerformanceCredit Ratings”، IMF Working Paper، International Monetary Fund، Publication Services
۱۱. Akitoby، Bernardinet.al(۲۰۲۰)،”Improving Fiscal Transparency to Raise Government EfficiencyReduce Corruption Vulnerabilities in Central، Eastern،Southeastern Europe FUND”، IMF Working Paper، International Monetary Fund، Publication Services
۱۲. Montes، Gabriel Caldas & Bastos، Júlio Cesar Albuquerque & de Oliveira، Ana Jordânia(۲۰۱۹)، Fiscal transparency، government effectivenessgovernment spending efficiency: Some international evidence based on panel data approach، Economic Modelling، Elsevier، vol. ۷۹(C)، pages ۲۱۱-۲۲۵.
