اعطاي تسهيلات ۱۵ ميلياردي به صنايع پيشرفته
تاریخ انتشار : 1401/09/01
مديرعامل صندوق حمايت از تحقيقات و توسعه صنايع پيشرفته در گفت‌وگوي تفصيلي با ايسنا درباره عملکرد و افزايش سرمايه اين صندوق، چالش‌هاي صنايع پيشرفته و امکان انتقال فناوري از کشورهاي پيشرفته صحبت کرد.
به گزارش ايسنا، صندوق حمايت از تحقيقات و توسعه صنايع پيشرفته، شرکتي دولتي و مادر تخصصي وابسته به وزارت صنعت، معدن و تجارت است که از تحقيقات و توسعه صنايع پيشرفته در بخش‌هاي خصوصي و تعاوني حمايت مي‌کند.
قانون تأسيس صندوق در سال ۱۳۷۵ با عنوان صندوق حمايت از تحقيقات و توسعه صنايع الکترونيک به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و اساسنامه آن در سال ۱۳۷۶ مورد موافقت هيأت وزيران قرار گرفت. مجمع عمومي صندوق متشکل از وزراي صنعت، معدن و تجارت (رييس مجمع عمومي) - ارتباطات و فناوري اطلاعات - امور اقتصادي و دارايي- علوم، تحقيقات و فناوري - دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح - نيرو - بهداشت و درمان و رييس سازمان برنامه و بودجه است.
محسن نادري منش، مديرعامل صندوق حمايت از تحقيقات و توسعه صنايع پيشرفته، در گفت‌وگوي تفصيلي با ايسنا، درباره عملکرد و افزايش سرمايه اين صندوق، چالش‌هاي صنايع پيشرفته و امکان انتقال فناوري از کشورهاي پيشرفته صحبت کرد.
چه معيارهايي براي انتخاب يک صنعت به عنوان صنعت پيشرفته وجود دارد؟
اساسنامه صندوق حمايت از صنايع پيشرفته اين صنايع را تعريف کرده است. بر اين اساس صنايع پيشرفته شامل ۱۱ بخش، يعني صنايع الکترونيک و ميکروالکترونيک، رباتيک، نرم افزار، مخابراتي، زيست فناوري، بايوتکنولوژي، نانو تکنولوژي، ريزفناوري، هوافضا، مواد پيشرفته، انرژي‌هاي نو و ساير صنايع پيشرفته است که ممکن است در سال‌هاي آينده نياز باشد تعريف شوند. در اين صورت براي صنايع جديد مصوبه گرفته مي‌شود و ذيل فعاليت‌هايي که مشمول حمايت صندوق هستند، قرار مي‌گيرند.
عملکرد سال گذشته صندوق چگونه بود؟
صندوق سال گذشته حدود ۷۳ مصوبه در حوزه تسهيلات داشته و حدود ۱۲۰ ميليارد تومان تسهيلات به صنايع پيشرفته پرداخت کرده است. همچنين در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۵ مصوبه در حوزه ضمانت نامه صادر شده که مبلغ آن حدود ۱۲۳ ميليارد تومان بوده است. اين موارد با عقد قرارداد متفاوت است و بخشي از عقد قراردادها به امسال منتقل شده است.
اين صندوق در سال ۱۳۷۶ به واسطه ماده واحده مجلس و قانون تاسيس شد که آن زمان تحت عنوان صندوق حمايت از صنايع الکترونيک تعريف شده بود. بنابراين تاريخچه صندوق در اين حوزه بوده و هنوز هم بيشترين مصوبات در حوزه صنايع برق و الکترونيک است که آي تي را هم شامل مي‌شود. از سال ۱۳۹۷ اساسنامه اجازه داد از ساير صنايع پيشرفته هم حمايت شود.
سرمايه صندوق براي سال جاري چه مبلغي پيش بيني شده است؟
سرمايه سال گذشته صندوق ۱۲۵ ميليارد تومان بود. اما طبق قوانين بودجه، صندوق امسال تا ۳۰۰۰ ميليارد تومان تامين سرمايه دارد. براساس تبصره ۱۸ نيز پيش بيني مي‌شود تا ۱۰۰۰ ميليارد تومان ديگر به صندوق حمايت از تحقيقات و توسعه صنايع پيشرفته اختصاص پيدا کند. بخشي از منابع مهم مربوط به ساير مجاري تامين مالي صندوق است که تا ۱۰۰۰ ميليارد تومان ديده شده است. به طور کلي در سال ۱۴۰۱ تا سقف ۵۰۰۰ ميليارد تومان افزايش سرمايه صندوق به لحاظ قانوني ديده شده است.
با توجه به رقم کل سرمايه پيش بيني شده براي صندوق، امسال سقف تسهيلات ۱۵ ميليارد تومان و سقف ضمانت‌نامه‌ها ۸۰ ميليارد تومان ديده شده است.
برنامه ريزي شما براي مصارف سرمايه‌هاي جديد صندوق چيست؟
بخشي از اين افزايش سرمايه براي ارائه تسهيلات و ضمانت نامه به صنايع جديدي که تعريف شده صرف خواهد شد، فعاليت صندوق در حوزه قبلي توسعه پيدا مي‌کند و بخشي هم وارد تامين سرمايه به صورت سرمايه گذاري خطرپذير غيرمستقيم خواهد شد. مورد آخر از طريق تامين سرمايه در صندوق‌هاي فرابورسي جسورانه، صندوق‌هاي پي/ اي و صندوق پروژه‌ها در اختيار فعالان حوزه صنايع پيشرفته قرار مي‌گيرد. در اصل صندوق‌هاي خطر پذير واسطه تامين سرمايه هستند که آيين نامه‌هايي در بورس دارند و با همکاري صندوق نوآوري و شکوفايي در حال انجام است. راه اندازي صندوق‌هاي تخصصي براي مثال در حوزه الکترونيک و آي‌تي و صندوق هوشمندسازي معادن با همکاري ايميدرو و فعالان بخش خصوصي از برنامه‌هاي ديگر صندوق است. براي سال بعد هم در حوزه زيست فناوري، هوافضا و انرژي‌هاي نو برنامه‌ريزي‌هايي انجام شده است.
مهم‌ترين مشکلات صنايع پيشرفته در شرايط کنوني چيست؟ چه راهکارهايي داريد؟
اساس صنايع پيشرفته، فناوري و تکنولوژي است، اما ايران به دليل شرايط تحريم، دسترسي راحتي به منابع فناوري و تکنولوژي ندارد. بحث دوم ورود به بازار و فروش است؛ چراکه خيلي از صنايع ديگر که مي‌توانند مشتري صنايع پيشرفته و فناوري‌هاي جديد و نو باشند، براي تغيير تکنولوژي بايد ريسک کنند و به همين دليل براي خريد از صنايع پيشرفته محتاط هستند. همچنين با توجه به اينکه صنايع پيشرفته عموما صاحب ملک نيستند و تراکنش‌هاي بالا ندارند، براي ارائه وثايق به بانک‌ها براي دريافت تسهيلات هم دچار مشکل هستند. به همين دليل در همه جاي دنيا صندوق‌ها تخصصي براي حمايت از صنايع پيشرفته ايجاد مي‌شود. اما با توجه به اينکه در ايران به واسطه تحريم‌ها، صنايع پيشرفته با مشکلات بيشتري مواجه هستند، براي رسيدن به رشد اقتصاد پايدار و اقتصاد دانش بنيان بايد حمايت‌هاي بيشتري از صنايع پيشرفته صورت بگيرد. يکي از کارهاي تامين سرمايه از طريق سرمايه‌گذاري خطرپذير و جسورانه همين تامين مالي شرکت‌هايي است که با مشکلات ياد شده مواجه هستند. براي ارائه تسهيلات نيز از مدل‌هاي جديد مثل ليزينگ و ال سي داخلي استفاده مي‌کنيم. در ال سي داخلي به مشتريان خط اعتباري داده مي‌شود. همچنين برنامه‌هاي جديدي براي بيمه ورود تکنولوژي در صنايع معمول طراحي شده، اما هنوز عملياتي نشده است. بر اين اساس براي کاهش ريسک صنايعي که مي‌خواهند از فناوري‌هاي جديد استفاده کنند، بيمه خواهند شد تا راحت‌تر به صنايع نو ورود کنند.
آيا براي تامين منابع فناوري و تکنولوژي از چين و روسيه که ارتباط سياسي نزديکي با جمهوري اسلامي ايران دارد، برنامه‌اي داريد؟ آيا اين موضوع در برنامه ۲۵ ساله با چين ديده شده است؟
امکان ارتباط با اين کشورها وجود دارد اما بايد سازوکارهاي مناسب طراحي شود. البته فناوري هسته رقابتي اکثر شرکت‌هاست و به سختي حاضرند آن را در اختيار بقيه قرار دهند. البته به واسطه حضور فارغ التحصيلان در کشور اين امکان وجود دارد که بتوان اين تکنولوژي‌ها را در داخل ساخت و گسترش داد. اما قاعدتا اين وضعيت مدت زمان بيشتري خواهد برد و نياز به حمايت‌هاي خاص دارد.
به طور کلي برنامه‌هاي ارتباطي و تعاملي از سوي وزارت صمت در حال انجام است و صندوق از فعاليت‌هايي که منجر به انتقال يا توليد تکنولوژي و خريد دانش شود، حمايت مالي مي‌کند. تاکنون هم مواردي براي انتقال تکنولوژي از طريق منابع خارجي تسهيلات دريافت کرده‌اند.
صنايع پيشرفته در کليت قرارداد ۲۵ ساله ايران و چين ديده شده، اما نياز داريم ذيل اين کليات برنامه‌هاي عملياتي و اجرايي ديده شود. اين از موضوعات مهمي است که حتماً بايد در سند همکاري ايران و چين ديده شود. علاوه بر اين در مذاکره با کشورهاي ديگر هم بايد صنايع پيشرفته يکي از موضوعات جدي براي همکاري باشد. علاوه بر چين، روسيه، هند و برخي کشورهاي اروپايي هم قابل پيگيري هستند.
آيا صنايع پيشرفته صادرات هم دارند؟ به کدام کشورها؟
صنايع پيشرفته از طريق داخلي‌سازي و صادرات به کاهش ارزبري کمک مي‌کنند. صادرات در حوزه ۵G و باتري‌هاي آن‌ها به روسيه، تجهيزات پزشکي به اروپا و محصولات مختلفي به کشورهاي همسايه انجام مي‌شود. اما رقم اين صادرات در اختيار صندوق نيست، بلکه بايد از شرکت‌ها جمع‌آوري شود.
در حوزه توليد موبايل هوشمند چه اقداماتي انجام داديد؟ با توجه به اقبال مردم به برندهاي مطرح جهان، آيا اصلا بازاري براي اين موبايل‌ها وجود خواهد داشت؟
وظيفه حمايت از توليد گوشي‌هاي هوشمند و اکوسيستم اين موبايل‌ها از سال گذشته بر عهده صندوق حمايت از صنايع پيشرفته گذاشته شده است. در اين راستا مقرر شد آيين نامه‌اي از سوي دولت با حضور وزارت ارتباطات و فن آوري و وزارت صمت نوشته شود. اين آيين نامه نوشته شده و پيرو آن يک کارگروه شامل وزارت صمت، ارتباطات، دفاع و معاونت علمي و فناوري تشکيل شد.
دستورالعمل‌هاي حمايتي در اين کارگروه در حال نوشته شدن است که اميدواريم تا پايان ماه نهايي شود. در اين قالب شيوه‌هاي حمايتي از توليدکنندگان موبايل هوشمند و حوزه ميکروالکترونيک نهايي خواهد شد. بنابراين تاکنون اقدام عملياتي تامين مالي صورت نگرفته و به محض ابلاغ اين آيين نامه عمليات اجرايي شروع مي‌شود.
ايجاد بازار به بنگاه توليدي برمي‌گردد. اما واحدهاي توليدي بايد روي بازار کار کنند و دلايل توجيهي کافي اقتصادي داشته باشند. صندوق از بنگاه‌هايي حمايت مي‌کند که براي برندينگ، فروش، بازاريابي، خدمات پس از فروش و غيره برنامه داشته باشد. اگر واحدي به اين مولفه‌ها نرسد حمايت صندوق شامل حالش نخواهد شد.
براي جلوگيري از تمرکز حمايت صنايع پيشرفته در تهران چه اقداماتي انجام داديد؟
بخش زيادي از خدمات صندوق در استان تهران ارائه مي‌شود. چرا که صنايع پيشرفته تمرکز بيشتري در تهران دارند. اما سهم استان‌هاي ديگر کمتر از ظرفيت و پتانسيل آنهاست. در همين راستا در استان‌هايي که ظرفيت‌هاي بالاتري داشتند، دفاتر کارگزاري صنايع پيشرفته در سازمان‌هاي صمت ۱۱ استان راه اندازي شده است. يازدهمين دفتر در هفته گذشته در استان زنجان افتتاح شد و راه‌اندازي دفاتر براي ساير استان‌ها که ظرفيت دارند، مثل اصفهان، کرمان و گيلان هم در دستور کار است. ظرفيت‌ها بر اساس سند آمايشي استان و ميزان تقاضاي ورودي از اين استان‌ها تعيين شده است. در حال حاضر در استان‌هاي فارس، يزد، خراسان رضوي، آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، قزوين، هرمزگان، بوشهر و بندرعباس دفاتر کارگزاري صندوق فعال هستند.
