راهکار بانک مرکزي براي درمان بيماري مزمن اقتصادي چيست؟
تاریخ انتشار : 1402/02/11
بانک مرکزي تمام قواي خود را براي ريشه‌کن کردن معضلات ارزي به خط کرده و به دنبال استفاده از ابزار‌هايي براي ثبات بلندمدت است.
به گزارش خبرنگار ايبِنا، نتيجه سياست‌هاي ارزي جديد بانک‌مرکزي بازگشت ثبات و آرامش به بازار ملتهب پيش از آن بوده است. سياست‌هايي که علاوه بر کوتاه شدن دست دلالان از بازار ارز، موجب شفافيت و قابل کنترل‌تر شدن بازاري شده که بخش‌هاي زيادي از اقتصاد کشور تحت تاثير آن قرار دارد. در زماني که دلالان ارز با سوءاستفاده از شرايط به وجود آمده موجب برافروختن آتش ناآرامي در بازار ارز مي‌شدند، تصميم جديد بانک مرکزي مانند آبي بر روي آتش، ثبات و آرامش را به اين بازار بازگردانده و صف مقابل صرافي‌ها را جمع کرده است.
بانک‌مرکزي با الزام دريافت‌کنندگان ارز به افتتاح حساب ارزي مسيري را آغاز کرده که پايان آن جلوگيري از سوءاستفاده دلالان ارزي و ايجاد شفافيت در تبادلات ارزي است.
به گفته احمد اشتياقي؛ کارشناس اقتصادي، با اين شيوه مصرف‌کنندگان واقعي ارز مراجعه مي‌کنند و دلالي از اين بازار به طور کلي برچيده مي‌شود. تا پيش از اين اکثر افرادي که براي دريافت ارز مراجعه مي‌کردند، مصرف‌کننده نهايي نبودند و تنها کد ملي خود را در ازاي مبلغي ناچيز در اختيار دلالان ارز قرار داده بودند. دلالان براي سودجويي در اين بازار قيمت ارز را دستکاري مي‌کردند و اين موجب التهاب و ناآرامي اين بازار مي‌شد.
درمان يک بيماري مزمن!
تقاضاي کاذب بازار ارز، در سال‌هاي اخير به يک بيماري مزمن با امکان سرايت به ديگر بازار‌ها تبديل شده است. براي اين بيماري دارو‌هاي مختلفي تجويز شد، اما هيچکدام علاج کار نشد. بانک مرکزي در يک ابتکار جديد، برنامه ايجاد حساب ارزي در شبکه بانکي را در پيش گرفت. اين اقدام در قدم اول موجب دور شدن دست دلالان از بازار ارز و ايجاد ثبات و آرامش در اين بازار شده است.
بهزاد رحيمي؛ عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس شوراي اسلامي نيز در گفتگو با خبرنگار ايبِنا به اين مسئله اشاره کرده است. به گفته اين نماينده مجلس؛ با تقاضاي کاذبي در بازار مواجه بوديم، به طوريکه خريداران، نيازمندان واقعي ارز نبودند. با تصميم جديد بانک مرکزي و پيچيده شدن فرآيند دريافت ارز، تقاضاي کاذب اين بازار برطرف شده است.
مشوق‌هايي براي استقبال از حساب‌هاي ارزي در نظر گرفته شده است؟
برنامه‌هاي بعدي اين طرح، ايجاد مشوق‌هايي براي استقبال مردم و فعالان اقتصادي از سپرده‌گذاري اسکناس‌هاي ارزي خود در شبکه بانکي است. افزايش سپرده‌هاي ارزي علاوه بر اينکه موجب حفظ ارزش دارايي افراد مي‌شود، تامين‌مالي بخش مولد اقتصادي را نيز به همراه دارد که به تحقق شعار مهار تورم و رشد توليد کمک شاياني مي‌کند.
مهدي عسکري؛ عضو کميسيون صنايع و معادن مجلس تاکيد کرده است که حساب ارزي در قدم اول برنامه خوبي است و بايد به سمتي برود که تمام تبادلات در حساب‌هاي ارزي انجام شود. بايد بسته کاملي را در نظر بگيريم که اثرگذاري آن را بيشتر کند.
محمدرضا فرزين؛ رئيس کل بانک مرکزي، در آخرين صحبت‌هاي خود از برنامه‌هاي بانک مرکزي براي ايجاد مشوق‌هايي براي افزايش سپرده‌هاي ارزي گفته است.
به گفته رئيس کل بانک مرکزي؛ شاهد آرامش نسبي در بازار ارز هستيم و اميدواريم با ظرفيت بوجود آمده و برنامه‌هاي در دست اقدام بانک‌ها به منظور افزايش استقبال مردم و فعالان اقتصادي براي سپرده‌گذاري اسکناس‌هاي در دست خود نزد شبکه بانکي، زمينه براي افزايش سپرده‌هاي ارزي و اعتماد متقابل ايجاد شود. در نظر داريم نرخ سود مشخص و با جذابيت منطقي براي سپرده‌هاي ارزي تعيين کنيم.
بازار ارز با مديريت بانک مرکزي؛ در مسير تثبيت
بانک‌مرکزي در سال گذشته براي مديريت بازار ارز ۶۵ ميليارد دلار تامين ارز کرده است و در سال جديد نيز برنامه‌هاي مشخصي را براي بسط و تعميق مرکز مبادله ارز و طلا در نظر گرفته است تا از اين طريق نياز ارزي کشور را برطرف کرده و با ايجاد ثبات ارزي در کاهش تورم و رونق توليد اثرگذار باشد.
يکي از برنامه‌هاي مهم بانک مرکزي در مرکز مبادله ارز و طلاي ايران، استفاده از ابزار‌هاي مناسب در جهت تسهيل خدمات و تنظيم و ايجاد ثبات در بازار است. صندوق تثبيت ارزي، اوراق مبادله سلف ارزي و سوآپ از دسته ابزار‌هايي هستند که بانک مرکزي برنامه فعال سازي آن‌ها در مرکز مبادله را دارد.
صندوق تثبيت ارز ابزاري است که بانک‌مرکزي از طريق آن مي‌تواند عرضه و تقاضاي ارز را کنترل کرده و از ايجاد التهاب و هيجانات کاذب در اين بازار جلوگيري کند. مشابه چنين ابزاري در بازار سرمايه نيز وجود دارد که با نام صندوق تثبيت بازار سرمايه شناخته مي‌شود.
به گفته رئيس کل بانک مرکزي در اولين اقدام صندوق تثبيت ارز راه‌اندازي مي‌شود و بانک‌مرکزي از منابع صندوق تثبيت ارز در مواردي که لازم است در بازار دخالت مي‌کند تا شاهد ثبات نرخ ارز باشيم.
پيش‌بيني پذيري بازار با سلف ارزي
با استفاده از ابزار سلف ارزي، خريدار ارز مي‌تواند ارز خود را به ازاي يک نرخ مشخص و طبق قرارداد سلف در زماني معين شده دريافت کند. اين ابزار به ويژه براي فعالان اقتصادي و بخش‌هاي مولد اقتصاد کارايي بسياري دارد. زيرا با استفاده از اين ابزار مي‌توانند منابع مالي خود را آسان‌تر مديريت کرده و از ريسک‌هاي بازار به دور باشند.
علاوه بر اين، چنين ابزاري مي‌تواند به بانک‌مرکزي در جهت سياست‌گذاري براي برقراري ثبات در بازار ارز کمک کند. براي مثال بانک مرکزي مي‌تواند با فروش ارز از طريق قرارداد سلف ارزي در زماني که انتظارات تورمي در حال افزايش است، انتظارات را کاهش داده و قيمت‌ها را کنترل کند.
رئيس‌کل بانک مرکزي در اين باره گفته است: در بازار ايران سلف ارزي نداريم و در حال حاضر نرخ ارز فردايي داريم که يک نوع سلف ارزي است، ولي ما قصد داريم سلف ارزي با مدت طولاني‌تري تهيه کنيم تا نرخ ارز را قابل پيش‌بيني کنيم و يک نفر حداقل در يک ماه آينده ارز مورد نيازش را با يک قيمتي مشخص خريداري کند.
سوآپ ارزي؛ تسهيل کننده تجارت
يکي ديگر از ابرار‌هايي که بانک مرکزي قصد استفاده از آن را دارد، سوآپ ارزي است. اين ابزار نوعي قرارداد براي معاوضه جريان نقدي است و در روابط تجاري بين کشور‌ها بسيار کاربرد دارد. سوآپ ارزي مي‌تواند در ايجاد توازن ارزي با کشور‌هاي طرفين تجارت موثر باشد و مي‌توان از اين ابزار براي دلارزدايي و استفاده از ارز‌هاي محلي نيز استفاده کرد.
بانک مرکزي تمام قواي خود را براي ريشه‌کن کردن معضلات ارزي کشور به خط کرده است و آن طور که شواهد نشان مي‌دهد، در اين راستا به جاي استفاده از سياست‌هاي کوتاه مدت، به دنبال استفاده از ابزار‌ها و روش‌هايي است که کاربرد خود را در بلند مدت نيز حفظ مي‌کنند. چنين اقداماتي علاوه حل مشکلات اقتصادي کشور، مي‌تواند ذخيره‌اي زيرساختي براي قرار گرفتن کنار ديگر سياست‌ها در راستاي رشد اقتصادي و حرکت رو به جلو نيز باشد.
نويسنده: علي بردبار
