زير پوست رشد صنعتي
تاریخ انتشار : 1402/08/21
دنياي‌اقتصاد : پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران در مهرماه سال ۱۴۰۲، اگرچه نشان مي‌دهد شاخص توليد و فروش شرکت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل و ماه قبل افزايش داشته، اما زير پوست اين آمار بيانگر آن است که توليد و به ويژه فروش صنايع بورسي در دو سال اخير روندي کاهشي داشته است. همچنين افت شاخص ماهانه و نقطه‌به‌نقطه «رشته فعاليت خودرو و قطعات»، مي‌تواند به عنوان سرعت‌گير رشد صنايع در مهرماه شناخته شود.
پايش بخش حقيقي اقتصاد ايران در مهرماه سال۱۴۰۲ در بخش صنعت و معدن اگرچه حاکي از رشد توليد و فروش شرکت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال قبل و ماه قبل است، اما بررسي روند بلندمدت اين شاخص طي بازه زماني طولاني‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر نشان مي‌دهد رشد ميانگين متحرک سه‌ماهه شاخص‌هاي توليد و فروش فعاليت‌هاي صنعتي نسبت به دوره مشابه سال‌قبل کاهش داشته‌است. اين روند کاهشي به‌ويژه در بخش فروش حاکي از بحران تقاضا در صنعت است که طي گزارش‌هاي تحليلي به آن پرداخته خواهد شد.
شاخص توليد شرکت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل در مهرماه سال١٤٠٢، با افزايش ۲.۲درصدي و نسبت به ماه قبل با افزايش ۵.۳درصدي مواجه شده‌است. در اين ماه نسبت به ماه مشابه سال‌قبل، از بين ١٥رشته فعاليت صنعتي بورسي ١١رشته فعاليت افزايش در شاخص توليد و ٤ رشته فعاليت کاهش در شاخص توليد را تجربه کرده‌اند. رشته‌فعاليت‌هاي «تجهيزات برقي»، «دارو» و «لاستيک و پلاستيک» بيشترين سهم را در افزايش شاخص توليد و رشته‌فعاليت‌هاي «خودرو و قطعات»، « کاشي و سراميک» و «چوب و کاغذ» بيشترين سهم را در کاهش شاخص توليد داشته‌اند. همچنين در مهر ماه سال١٤٠٢ نسبت به ماه قبل، رشته‌فعاليت‌هاي « فلزات پايه» «ساير کاني غيرفلزي» و «دارو» بيشترين سهم را در افزايش شاخص توليد و رشته‌فعاليت‌هاي «کاشي و سراميک»، «خودرو و قطعات» و «تجهيزات برقي» بيشترين سهم را در کاهش شاخص توليد داشته‌اند. بررسي‌ها همچنين حاکي از آن است که شاخص توليد شرکت‌هاي معدني بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزايش ۲۲.۵درصدي و نسبت به ماه قبل با کاهش ۰.۷درصدي مواجه شده‌است.
طي مهرماه سال١٤٠٢، شاخص فروش شرکت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزايش ۲.۸درصدي و نسبت به ماه قبل با افزايش ۱.۳درصدي مواجه شده‌است. در اين ماه نسبت به ماه مشابه سال‌قبل ١١رشته‌فعاليت افزايش در شاخص فروش و ٤رشته‌فعاليت کاهش در شاخص فروش داشته‌اند. رشته فعاليت‌هاي «ساير کاني غيرفلزي»، «تجهيزات برقي» و«کاشي و سراميک» بيشترين سهم را در افزايش شاخص فروش نسبت به ماه مشابه سال‌قبل و رشته‌فعاليت‌هاي «خودرو و قطعات»، «محصولات فلزي به‌جز ماشين‌آلات و تجهيزات» و «چوب و کاغذ» بيشترين سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند.
همچنين در اين ماه نسبت به ماه قبل، رشته‌فعاليت‌هاي «لاستيک و پلاستيک»، «محصولات فلزي به‌جز ماشين‌آلات و تجهيزات» و «ساير کاني غيرفلزي» بيشترين سهم را در افزايش شاخص فروش و رشته‌فعاليت‌هاي «کاشي و سراميک»، «تجهيزات برقي» و «خودرو و قطعات» بيشترين سهم را در کاهش شاخص فروش ثبت کرده‌اند.شاخص فروش شرکت‌هاي معدني بورسي هم نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزايش ۹.۶درصدي و نسبت به ماه قبل با کاهش ۱۰.۵درصدي مواجه شده‌است. در مهرماه سال١٤٠٢ نرخ رشد ماهيانه قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي رشد مثبت يکدرصدي را ثبت کرده‌است، همچنين رشد نقطه‌به‌نقطه با کاهش ۰.۹واحد‌درصدي نسبت به ماه قبل، به ٢٤درصد رسيده‌است. گفتني است ميانگين سالانه شاخص قيمت نيز در مهرماه سال١٤٠٢ روند نزولي يک سال‌اخير خود را ادامه داد و با ۱.۳واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، ميزان ۲۶.۴درصد افزايش را نشان مي‌دهد.
شاخص توليد و فروش شرکت‌هاي صنعتي بورسي
در مهرماه سال۱۴۰۲، توليد و فروش شرکت‌هاي صنعتي بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۲.۲ و ۲.۸درصدي را تجربه‌کرده است. همچنين نسبت به ماه قبل شاخص توليد و فروش به ترتيب افزايش ۵.۳ و ۱.۳درصدي داشته‌اند. طي سه‌ماهه منتهي به مهرماه سال۱۴۰۲، رشد ميانگين متحرک سه‌ماهه شاخص توليد افزايش ۰.۳درصدي و شاخص فروش آن کاهش ۴.۷درصدي را نشان مي‌دهند.
شاخص توليد و فروش فعاليت شيميايي‌جز دارو
در مهرماه سال١٤٠٢ شاخص توليد رشته فعاليت شيميايي به‌جز دارو برمبناي شرکت‌هاي بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۲.۹درصدي و نسبت به ماه قبل کاهش ۱.۸درصدي داشته‌است. همچنين شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۱۳.۵درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۸.۲درصدي داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص فروش زيربخش‌هاي «خوراک پالايشگاه‌ها» و «کودها و ترکيبات نيتروژندار»باعث افزايش شاخص فروش شده‌است، اما شاخص توليد زيربخش‌هاي اصلي کاهش يافته‌است. ازطرفي، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل شاخص فروش زيربخش‌هاي «کودها و ترکيبات نيتروژن دار»، «خوراک پالايشگاه‌ها» و «پلاستيک و لاستيک مصنوعي» و همچنين شاخص توليد زيربخش‌هاي «کودها و ترکيبات نيتروژندار» و «پلاستيک و لاستيک مصنوعي» افزايش يافته‌است.
شاخص‌هاي توليد و فروش فعاليت فلزات پايه
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص توليد رشته‌فعاليت فلزات پايه برمبناي شرکت‌هاي بورسي، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۹.۵درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۲۱.۴درصدي داشته‌است، در مقابل شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۷.۴درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۵.۳درصدي داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص توليد و فروش تمام زيربخش‌ها افزايش داشته‌است، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل تنها شاخص توليد زيربخش «پروفيل» و شاخص فروش زيربخش«شمش» کاهش يافته‌است.
شاخص‌توليد و فروش فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شکر
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص توليد رشته‌فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شکر برمبناي شرکت‌هاي بورسي، نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۱۲.۹درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۴.۲درصدي داشته‌است. همچنين شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۱۳.۳درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۵.۸درصدي داشته‌است. نسبت به ماه قبل و همچنين ماه مشابه سال‌قبل تنها شاخص فروش زيربخش «لبنيات»کاهش يافته‌است.
شاخص‌هاي توليد و فروش رشته فعاليت دارو
در مهرماه سال١٤٠٢ شاخص توليد رشته‌فعاليت دارو برمبناي شرکت‌هاي بورسي نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۲۴.۴درصدي و نسبت به ماه قبل افزايش ۹.۷درصدي داشته‌است. همچنين شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال‌قبل افزايش ۹.۶درصدي و نسبت به ماه قبل کاهش ٣درصدي داشته‌است. نسبت به ماه قبل شاخص توليد تمام زيربخش‌ها افزايش‌يافته اما تنها شاخص فروش «شربت و سوسپانسيون» و «ساير» افزايش يافته‌است. نسبت به ماه مشابه سال‌قبل شاخص توليد تمام زيرشاخص‌ها افزايش‌يافته اما کاهش شاخص فروش زيربخش‌هاي «فرآورده‌هاي تزريقي» و «قرص و کپسول» به کاهش شاخص فروش منجر شده‌است.
شاخص قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورس
در مهرماه سال١٤٠٢ نرخ رشد ماهيانه قيمت فعاليت‌هاي صنعتي بورسي رشد مثبت يکدرصدي را ثبت کرده‌است، همچنين رشد نقطه‌به‌نقطه با کاهش ۰.۹واحد‌درصدي نسبت به ماه قبل، به ٢٤درصد رسيده‌است. گفتني است ميانگين‌سالانه شاخص قيمت نيز در مهرماه سال١٤٠٢ روند نزولي يک سال‌اخير خود را ادامه داد و با ۱.۳واحد‌درصد کاهش نسبت به ماه قبل، ميزان ۲۶.۴درصد افزايش را نشان مي‌دهد.بررسي شاخص قيمت رشته‌فعاليت‌هاي بورسي نشان مي‌دهد در مهرماه سال١٤٠٢، رشته‌فعاليت‌هاي «شيميايي به‌جز دارو» و «ساير کاني غيرفلزي» بالاترين نرخ رشد ماهيانه و رشته‌فعاليت‌هاي «فلزات پايه» و «سيمان» بالاترين نرخ رشد نقطه‌به‌نقطه را تجربه کرده‌اند.رشته فعاليت دارو در مهرماه، نرخ رشد ماهيانه منفي ۰.۴درصدي داشته‌است. همچنين رشد نقطه‌به‌نقطه رشته فعاليت دارو نسبت به ماه پيش افزايش‌يافته و به ۳۳درصد رسيده و ميانگين سالانه قيمت نيز ۶۰درصد افزايش داشته‌است.يکي از رشته‌فعاليت‌هاي ديگري که در ماه‌هاي ابتدايي سال١٤٠١ مشمول حذف ارز ترجيحي شد، رشته‌فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شکر بود. بررسي روند قيمت‌ها در اين رشته‌فعاليت هم بعد از گذشت چند ماه از اعمال اين سياست جالب‌توجه است. براين اساس با حذف ارز ترجيحي مواد اوليه رشته‌فعاليت غذايي و آشاميدني به‌جز قند و شکر، رشد ماهيانه شاخص قيمت اين رشته‌فعاليت در ارديبهشت و خرداد سال١٤٠١ به حدود ٤٥ و ٥٠درصد رسيد، اما در ماه‌هاي بعد و پس از تخليه اثر اين شوک به‌شدت کاهش يافت، اما پس از افزايش در ماه‌هاي اخير، در مهرماه رشد ماهيانه مثبت ۰.۲درصدي داشته‌است. به‌طور مشابه رشد نقطه‌به‌نقطه شاخص قيمت در اين رشته‌فعاليت هم کاهشي شده و در مهر ماه به ١٠درصد رسيده‌است؛ گفتني است ميانگين سالانه قيمت در اين رشته‌فعاليت از فروردين نزولي بوده و به ٥٠درصد رسيده‌است.
شاخص شرکت‌هاي معدني بورسي
در مهرماه سال١٤٠٢، شاخص توليد شرکت‌هاي معدني بورس نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزايش ۲۲.۵درصدي و نسبت به ماه قبل با کاهش ۰.۷درصدي مواجه‌شده و همچنين، شاخص فروش شرکت‌هاي معدني بورسي هم نسبت به ماه مشابه سال‌قبل با افزايش ۹.۶درصدي و نسبت به ماه قبل با کاهش ۱۰.۵درصدي مواجه شده‌است. نسبت به ماه قبل تنها شاخص توليد زيربخش «کنسانتره» افزايش يافته‌است. تنها شاخص فروش زيربخش «کنسانتره» کاهش يافته‌است.تحليل روند رشد بخش صنعت از جنبه‌هاي مختلف، عاملي کليدي در تحليل‌هاي خرد و کلان اقتصادي و يکي از ارکان تصميم‌گيري در حوزه اقتصاد است. شاخص توليد بخش صنعت به‌دليل تاثير نوسانات سطح فعاليت صنعت بر بخش‌هاي ديگر اقتصاد، به‌عنوان يک شاخص مهم اقتصادي کوتاه‌مدت مورد‌استفاده قرار مي‌گيرد. مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي‌اسلامي به‌صورت ماهيانه شاخص توليد، فروش و قيمت شرکت‌هاي بورسي را محاسبه مي‌کند.
گفتني است شاخص توليد، فروش و قيمت صنايع بورسي با استفاده از داده‌هاي ماهيانه شرکت‌هاي صنعتي بورسي پذيرفته‌شده در بورس محاسبه مي‌شود. در تهيه اين شاخص‌ها از اطلاعات ماهيانه ٣١٦ شرکت بورسي استفاده مي‌شود و علاوه‌بر اندازه‌گيري تغييرات ميزان توليد، فروش و قيمت در بخش صنعت، در محاسبات ملي نيز نقش مهمي ايفا مي‌کنند و برآوردي از تغييرات ماهيانه ارزش‌افزوده ايجادشده را در صنايع مختلف و به‌دنبال آن در کل اقتصاد منعکس مي‌کنند.ازطرفي، اين آمار چندين ضعف اساسي دارد که مهم‌ترين آن وقفه سه‌ماهه در انتشار داده‌ها و بعضا متوقف‌‌شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهيانه است.شاخص‌هاي ماهيانه توليد، فروش و قيمت استخراج‌شده از اطلاعات عملکرد شرکت‌هاي پذيرفته‌شده در بورس اوراق‌بهادار تهران تا حد زيادي مي‌توانند با دقت مناسب و به‌صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن کشور را توضيح دهند و با توجه به بررسي‌هاي انجام‌شده و تطبيق‌‌دادن اين شاخص با شاخص توليد صنعتي بانک‌مرکزي و مرکز آمار ايران که به‌صورت فصلي منتشر مي‌شود، مشخص‌شده اين شاخص به‌خوبي مي‌تواند در وقفه انتشار اين شاخص‌هاي رسمي، شاخص جايگزين مناسبي براي آن باشد. در اين مطالعه تغييرات شاخص‌هاي توليد، فروش و قيمت شر کت‌هاي صنعتي و معدني پذيرفته‌شده در بورس و همچنين مهم‌ترين رشته‌فعاليت‌هاي آن در مهرماه سال١٤٠٢ مورد بررسي قرار گرفته‌است.
