رشد اقتصادي ۶ درصدي در ۱۴۰۲
تاریخ انتشار : 1403/03/07
رئيس سازمان برنامه و بودجه گفت: در دولت شهيد آيت الله رييسي تقريباً سالي ۱۵ ميليارد دلار، به درآمد صادرات نفت نسبت به سال‌هاي آخر دولت قبل اضافه شد.
به گزارش خبرگزاري مهر، داود منظور با ابراز اينکه «تلاش کرديم دولت را با درآمدهاي پايدار اداره کنيم»، اظهار کرد: در سال‌هاي گذشته مهمترين سازوکاري که دولت دنبال کرد اين بود که ماليات را به‌عنوان منبع اصلي درآمد دولت، يعني ماليات و حقوق گمرکي را به‌عنوان منابع پايدار و قابل اعتماد دولت و منابع درون‌زاي اقتصاد به‌عنوان رکن اصلي تأمين مالي دولت قرار دهيم، رشد درآمدهاي مالياتي در سه سال آخر دولت قبل اگر مقايسه کنيم با همين سه سال گذشته که دولت شهيد رئيسي بوده، کاملاً اين را نشان مي‌دهد.
نرخ رشد ماليات ۶۰ درصد شد
وي افزود: به‌طور متوسط نرخ رشد ماليات در سه سال آخر دولت قبل معمولاً حدود ۲۰ درصد بوده است، اين نرخ در دولت آقاي رئيسي رسيد به ۶۰ درصد، يعني سالي ۶۰ درصد ماليات افزايش پيدا کرد.
منظور گفت: چون مدتي مسؤوليت سازمان مالياتي را در اين دولت به‌عهده داشتم، عملاً ما با عادلانه کردن نظام مالياتي، جلوگيري از فرارهاي مالياتي، شناسايي مؤديان جديدي که ماليات پرداخت نمي‌کردند، با هوشمندسازي مالياتي و استفاده از نظام داده‌ها توانستيم ماليات را قدري به ماليات عادلانه نزديک کنيم، البته هنوز هم اعتقاد داريم که بين آن‌چه ماليات وصول مي‌شود و ظرفيت وصول ماليات، فاصله وجود دارد، ما هنوز تمام طرح‌هاي مالياتي را شناسايي نکرديم، هنوز تمام ماليات حقه را دريافت نمي‌کنيم و به همين جهت هم ما مي‌بينيم سهم ماليات در تأمين بودجه در دولت آقاي رئيسي نسبت به دولت قبل يک افزايش چشم‌گيري پيدا کرد.
کاهش وابستگي به درآمدهاي نفتي
رئيس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد: به همان ميزان هم ما توانستيم اتکاي دولت را به منابع ناپايدار کاهش دهيم که يکي از آنها درآمدهاي نفتي است و همچنين يکي از آنها انتشار اوراق مالي است. آن جايي که ما مجموع درآمدهاي مالياتي و گمرکي و فروش نفت‌مان پاسخگوي نيازهاي ما نيست لاجرم مي‌رويم به‌طرف انتشار اوراق بدهي.
وي اضافه کرد: در دولت آقاي رئيسي حدود ۳۲۰ هزار ميليارد تومان اصل و سود اوراق دولت قبل بازپرداخت شد و ميزان انتشار اوراق خالصي که در اين دولت در اين سه سال اتفاق افتاد، صرفاً ۴۲۰ هزار ميليارد تومان بوده است، يعني اگر ما نسبت بگيريم؛ نسبت خالص انتشار اوراق به کل بودجه دولت؛ در دولت قبل در سه سال آخر دولت؛ اين نسبت ۱۴ درصد بوده، در دولت آقاي رئيسي اين به ۵.۵ درصد کاهش پيدا کرده است، يعني دولت توانسته است با شناسايي منابع پايدار به‌جاي انتشار اوراق، به‌طرف منابع پايدارتر برود که عمده‌ترين آنها ماليات و حقوق گمرکي بوده است، البته کنار اين دولت از ظرفيت‌هاي خالي صادرات نفت هم استفاده کرده است.
منظور يادآور شد: در دولت قبل ما موارد زياد و اوقات زيادي بود که نفتي که مي‌خواستيم صادر کنيم، بازار صادراتي در اختيار نداشتيم، اين نفت روي کشتي‌ها باقي مي‌ماند تا براي آن مشتري پيدا کنيم، اما در اين دولت تمام نفتي که توليد شد که ظرفيت توليد هم افزايش چشم‌گيري پيدا کرد، ما ظرفيت توليدمان از حدود ۲.۲ ميليون بشکه در روز رسيده هم اکنون به ۳.۶ ميليون بشکه در روز و اين ظرفيت بخشي به مصرف داخل و بخشي به صادرات اختصاص پيدا مي‌کند.
وي افزود: درآمد صادرات نفت ما به همين نسبت افزايش پيدا کرده است؛ يعني در دولت آقاي رئيسي ما توانستيم در درآمد حاصل از صادرات نفت يک افزايش قابل‌توجهي ايجاد کنيم، بر اين اساس تقريباً سالي ۱۵ ميليارد دلار، به درآمد صادرات نفت نسبت به سال‌هاي آخر دولت قبل اضافه شد.
منظور تصريح کرد: همه اينها کنار هم باعث شد که ما بتوانيم پايداري بودجه‌اي را افزايش دهيم، کسري بودجه را کنترل کنيم و در سال گذشته ما توانستيم ۹۹ درصد هزينه‌هاي جاري را که در بودجه پيش‌بيني شده بود تخصيص دهيم و پرداخت کنيم و ۸۵ درصد هزينه‌هاي عمراني و اعتبار طرح‌هاي عمراني‌مان را تخصيص دهيم. مجموع اينها باعث شد ميزان افتتاح طرح‌ها در اين دولت به‌شدت افزايش پيدا کند. ما فقط در سال گذشته بالغ بر ۱۲۰۰ پروژه و طرح را افتتاح کرديم.
افزايش ۲۴ درصدي بودجه سال ۱۴۰۳ براي جلوگيري از کسري بودجه پنهان
رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور ادامه داد: هم اکنون کسري بودجه را به تدريج به طرف صفر شدن نزديک مي‌کنيم. کسري بودجه ما دو نوع است. يک نوع کسري بودجه پنهان است، يعني ما در بودجه درآمدهايي مي‌گذاريم که اين درآمدها قابل تحقق نيست؛ به طور مثال اگر ما ظرفيت فروش نفت‌مان ۵۰۰ هزار ميليارد تومان است، در بودجه مي‌نويسيم ۶۵۰ هزار ميليارد تومان. اين ۱۵۰ هزار ميليارد تومان؛ کسري بودجه پنهان است. ما در اين دولت سعي کرديم که کسري بودجه پنهان را حذف کنيم.
وي افزود: مخصوصاً در بودجه ۱۴۰۳ به اين موضوع، به جد پرداختيم. به همين جهت کل بودجه ما در سال ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲، فقط ۲۴ درصد رشد کرد. در صورتي که سال‌هاي قبل رشد بودجه در برخي از سال‌ها ۵۰ درصد بود.
منظور در خصوص چگونگي رشدهاي بعضاً ۵۰ درصدي بودجه در برخي سال‌ها گفت: به خاطر اين که منابع؛ واهي بود. وقتي منابع؛ واهي است، شما هزينه‌هاي زياد تعريف کنيد، از آن طرف هزينه‌ها تحقق پيدا مي‌کنند، منابع تحقق پيدا نمي‌کنند؛ اين تبديل مي‌شود به کسري بودجه پنهاني که خود را آشکار مي‌کند.
واقعي شدن درآمد و هزينه مهمترين اصلاح ساختار بودجه
منظور در خصوص اصلاحات ساختاري بودجه گفت: مهمترين اصلاح ساختار بودجه‌اي که انجام داديم؛ واقعي کردن درآمدها و منابع دولت، کاهش ميزان نسبت انتشار اوراق، حرکت به طرف منابع پايدار بودجه‌اي و البته استفاده حداکثري از ظرفيت صادرات نفت کشور بود. اين اقدامات در مجموع بودجه دولت را به يک بودجه پايدارتري تبديل کرد که کسري اين بودجه به بخش‌هاي ديگر انتقال پيدا نکنند. وقتي ما در عمل کسري پنهان بودجه داريم، هزينه‌ها اتفاق مي‌افتد، دولت چه کار مي‌کند؟ متوسل مي‌شود به روش‌هاي تأمين مالي تورمي که يکي از عمده‌ترين آنها اين است که به صورت غيرمستقيم از منابع و تسهيلات نظام بانکي استفاده مي‌کند.
وي گفت: ما در اين دوره تلاش کرديم که کسري دولت را به نظام بانکي منتقل نکنيم و اين مسأله باعث شد که در بخش پولي هم ما به يک انضباط برسيم. يعني انضباط بودجه‌اي مقدمه‌اي شد براي تحقق انضباط پولي در کشور. لذا يکي از مهمترين رويکردهاي ما در دولت شهيد رئيسي اين بود که بتوانيم خود دولت را به صورت پايدار با اتکا به منابع قابل اعتماد و پايدار؛ تأمين مالي کنيم. نتيجه تمام اين اقداماتي که ما انجام داديم در طرح‌هاي تملک خود دولت و حمايت از سرمايه‌گذاري‌هاي بخش دولتي چه در قالب تسهيلات بانکي و چه در قالب بازار سرمايه، اينها نتيجه‌اش اين شد که ما شاهد رشد اقتصادي نسبتاً قابل توجهي شديم.
بازگشت ايران به رشد اقتصادي بالاي ۵ درصد
رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور با اشاره به اينکه در سه سال آخر دولت قبل رشد اقتصادي دولت حدود منهاي سه درصد بوده است، گفت: يعني در سه سال آخر نه تنها ما سالانه رشد اقتصادي نداشتيم، به طور ميانگين سالي سه درصد اقتصاد ما کوچک‌تر شده است. در دولت آقاي رئيسي در اين سه سال گذشته، رشد اقتصادي کشور بالاي ۵ درصد بوده است. به طور ميانگين در هر سال، يعني ما در سال ۱۴۰۰، ۵ و نيم درصد رشد داريم، در ۱۴۰۱، ۵ درصد رشد داريم، در ۱۴۰۲ نزديک به ۶ درصد رشد داريم. اين رشد نشان دهنده يک جهش در اقتصاد است.
وي تاکيد کرد: يک اتفاق جديد است يعني ما از رشدهاي منفي آمديم به رشد بالاي مثبت که شما مي‌بينيد که سازمان‌هاي بين‌المللي اين رشد ايران را تحسين مي‌کنند، بانک جهاني و صندوق بين‌المللي پول، اين رشد اقتصادي ايران را در اين شرايط با همه فشارها و تحريم‌هاي بين‌المللي آنها تحسين مي‌کنند.
ضرورت رشد بيشتر سرمايه‌گذاري دولتي و غيردولتي براي بزرگ شدن کيک اقتصادي کشور
منظور با اشاره به اينکه بخش عمده اين رشد، مرهون افزايش تشکيل سرمايه در اقتصاد است، گفت: ما شاهد اين هستيم که در سه سال گذشته تشکيل سرمايه ناخالص در کشور افزايش قابل توجهي پيدا مي‌کند. در سه سال آخر دولت قبل رشد تشکيل سرمايه ناخالص يا همان سرمايه گذاري کل در اقتصاد، منهاي ۳ و نيم درصد بود. در سه سال گذشته در اين دولت، رشد سرمايه به بالاي ۴ درصد مثبت رسيده است، يعني ما از شرايطي که سرمايه کشور، حجم سرمايه‌هاي کل اقتصاد، کاهش پيدا مي‌کرد آمديم به شرايطي که حجم سرمايه‌هاي ناخالص کشور در حال افزايش پيدا است.
وي ادامه داد: براي اين که بتوانيم اقتصاد را بزرگ‌تر بکنيم، بايد بتوانيم سرمايه گذاري ناخالص را از ميزاني که الان به آن دست پيدا کرديم بيشتر شود. علت هم اين است که ما استهلاک سرمايه را بايد جبران کنيم اين سرمايه گذاري‌هايي که الان دارد انجام مي‌گيرد عملاً هنوز تمام استهلاک سرمايه را جبران نمي‌کند. بنابراين يکي از دلايل کم رشدي در اقتصاد عدم تشکيل سرمايه و عدم سرمايه گذاري کافي است، جهت‌گيري دولت اين بوده که ما فضا را به اين سمت ببريم که هم سرمايه گذاري دولتي در ماشين آلات و ساختمان، هم سرمايه گذاري‌هاي غيردولتي بيايد کمک کند تا بتوانيم موجودي سرمايه در اقتصاد را افزايش بدهيم که متناسب با آن رشد هم اتفاق مي‌افتد.
رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور با بيان اينکه البته در کنار اينها موضوع بهره‌وري هم کاملاً مورد توجه دولت بوده است، گفت: آماري که سازمان ملي بهره‌وري منتشر کرده و همين روزهاي اخير در مورد رشد بهره‌وري در سال گذشته به طور تفصيلي اين آمار و گزارش منتشر شد، نشان داد که ما در سال گذشته رشد بهره‌وري در اقتصاد چيزي حدود ۲ درصد بوده است. يعني ما از رشد حدود نزديک به ۶ درصد ۲ درصد اين رشد را از محل بهره‌وري حاصل کرديم.
