توصيه‌هاي کليدي براي سرمايه‌گذار ايراني
تاریخ انتشار : 1403/08/08
حسين سلاح‌ورزي/فعال بازرگاني توصيه شماره ۱: تنوع‌سازي در سبد سرمايه‌گذاري: تنوع‌سازي در سبد سرمايه‌گذاري، از اصول حياتي و بنيادي مديريت ريسک است که توسط سرمايه‌گذاران حرفه‌اي براي کاهش نوسانات و افزايش پايداري بازدهي به کار گرفته مي‌شود. اين استراتژي به سرمايه‌گذاران کمک مي‌کند تا با توزيع سرمايه‌هاي خود در دارايي‌هاي مختلف، از متمرکز کردن ريسک در يک دارايي خاص جلوگيري کنند و احتمال زيان‌هاي سنگين را کاهش دهند. همان‌طور که وارن بافت مي‌گويد: «خطر از ندانستن ناشي مي‌شود، نه از تنوع‌سازي.»
نظريه‌هاي مرتبط با تنوع‌سازي: يکي از مهم‌ترين تئوري‌هاي پشت اين استراتژي، نظريه پورتفوليوي مدرن است که توسط هري مارکويتز در سال ۱۹۵۲مطرح شد. اين نظريه بيان مي‌کند که ترکيب دارايي‌هاي مختلف با بازدهي‌هاي متفاوت و همبستگي‌هاي پايين مي‌تواند ريسک کلي را کاهش دهد. به عبارتي، اگر ارزش يک دارايي کاهش يابد، دارايي‌هاي ديگر مي‌توانند عملکرد بهتري داشته باشند و از زيان کلي سرمايه جلوگيري کنند. نظريه کارايي بازار نيز اهميت ويژه‌اي در اين بحث دارد. اين نظريه معتقد است که تمام اطلاعات موجود در بازار در قيمت دارايي‌ها منعکس شده‌اند و هيچ‌کس نمي‌تواند به‌راحتي بازدهي بالاتر از کل بازار کسب کند. از اين رو، تنوع‌سازي راهکاري موثر براي کاهش ريسک‌هاي غيرضروري و دستيابي به بازدهي معقول است.
مطالعه موردي، بورس تهران: در بازار ايران، اهميت تنوع‌سازي به‌وضوح قابل مشاهده است. به‌عنوان مثال، در سال‌هاي اخير نوسانات شديد نرخ ارز، تغييرات سياسي و تحريم‌ها موجب نوسانات شديد در بورس و ساير بازارهاي مالي شدند. سرمايه‌گذاراني که سرمايه‌هاي خود را تنها در يک بخش خاص متمرکز کرده بودند، به‌ويژه در سال‌هاي ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، زيان‌هاي سنگيني ديدند. اما سرمايه‌گذاراني که سبد متنوعي از سهام شرکت‌هاي صادرات‌محور، طلا و املاک داشتند، نه‌تنها زيان کمتري ديدند، بلکه از افزايش ارزش در ساير دارايي‌ها بهره‌مند شدند. داده‌هاي منتشرشده از بورس ايران نشان مي‌دهد که در دوره‌هاي افزايش نرخ ارز، سهام شرکت‌هاي پتروشيمي و فلزات اساسي رشد چشمگيري داشته‌اند. اين نمونه‌اي بارز از موفقيت تنوع‌بخشي در سبد سهام است.
اهميت همبستگي پايين ميان دارايي‌ها: يکي از عوامل کليدي در موفقيت تنوع‌سازي، توجه به همبستگي ميان دارايي‌هاست. اگر دارايي‌هاي موجود در سبد با هم همبستگي بالايي داشته باشند (يعني همه با هم در يک جهت حرکت کنند)، تنوع‌بخشي بي‌فايده خواهد بود. در ايران، همبستگي پايين بين طلا و بازار سهام نشان مي‌دهد که ترکيب اين دو دارايي مي‌تواند به کاهش نوسانات سبد سرمايه‌گذاري کمک کند.
توزيع سرمايه در دارايي‌هاي مختلف: سرمايه‌گذاران ايراني بايد سرمايه خود را در بازارهاي مختلفي مانند بازار سهام، املاک، طلا و ارز توزيع کنند. اين توزيع، به کاهش ريسک کلي کمک مي‌کند و در صورت کاهش ارزش يک دارايي، از ساير دارايي‌ها سود خواهيد برد.
انتخاب سهام از صنايع مختلف در بورس: به‌جاي تمرکز روي يک صنعت خاص، بهتر است سهام شرکت‌هايي از صنايع مختلف مانند پتروشيمي، فلزات اساسي، بانکي و خودروسازي را در نظر بگيريد. اين کار به شما کمک مي‌کند تا در برابر نوسانات يک صنعت خاص مقاوم‌تر باشيد.
توجه به همبستگي پايين ميان دارايي‌ها: يکي از اصول کليدي تنوع‌سازي، انتخاب دارايي‌هايي با همبستگي پايين است. ترکيب دارايي‌هايي که رفتار متفاوتي دارند، به کاهش ريسک سبد سرمايه‌گذاري کمک مي‌کند.
استفاده از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترک: براي سرمايه‌گذاراني که دانش کافي براي انتخاب مستقيم دارايي‌ها ندارند، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترک گزينه‌اي مناسب است. اين صندوق‌ها به‌طور خودکار سبدي متنوع از دارايي‌ها را مديريت مي‌کنند و ريسک را کاهش مي‌دهند.
مطالعه موردي، بازارهاي بين‌المللي: در سطح جهاني نيز تنوع‌سازي يکي از کليدهاي موفقيت است. براي مثال، سرمايه‌گذاراني که دارايي‌هاي خود را در بازار املاک کشورهاي مختلف (مانند آمريکا، انگلستان و امارات) توزيع کرده‌اند، توانسته‌اند از نوسانات محلي جلوگيري کنند. ايلان ماسک، يکي از موفق‌ترين کارآفرينان جهان، معتقد است «تنوع‌بخشي يکي از بهترين راه‌ها براي محافظت از سرمايه در برابر نوسانات است.»
حکايت بوذرجمهر و اهميت تنوع: يکي از مثال‌هاي تاريخي که به اهميت تنوع اشاره دارد، حکايت بوذرجمهر، وزير خردمند انوشيروان ساساني، است. گفته مي‌شود که بوذرجمهر به انوشيروان توصيه کرد تا براي اداره کشور، منابع درآمدي را از بخش‌هاي مختلف توسعه دهد و تنها به يک منبع خاص تکيه نکند. اين استراتژي باعث شد دولت ساساني به‌جاي وابستگي به يک منبع مانند کشاورزي، منابع متنوعي چون تجارت، صنعت و صنايع دستي را توسعه دهد. اين توصيه نشان‌دهنده اهميت تنوع در مديريت منابع، چه در اقتصاد گذشته و چه در سرمايه‌گذاري‌هاي امروزي است. در نهايت، تنوع‌سازي در سبد سرمايه‌گذاري به دليل شرايط ناپايدار اقتصادي و سياسي ايران، اهميت دوچنداني دارد. سرمايه‌گذاران بايد از استراتژي‌هاي تنوع‌بخشي استفاده کنند تا بتوانند با کاهش ريسک‌هاي خاص و افزايش پايداري سرمايه‌گذاري‌ها، به بازدهي معقول دست يابند. همان‌طور که وارن بافت به‌خوبي مي‌گويد: «هيچ‌گاه همه تخم‌مرغ‌هاي خود را در يک سبد نگذاريد.» اين جمله به‌خوبي اهميت تنوع‌سازي را نشان مي‌دهد و سرمايه‌گذاران ايراني مي‌توانند با پيروي از اين استراتژي، از نوسانات بازارهاي ايران در امان بمانند.
