چرا به مسافران، ارز کشور مقصد فروخته نمي شود

تاریخ انتشار : 1397/03/05

تهران- ايرنا- ارز مسافرتي يکي از مواردي است که بانک مرکزي خود را متعهد به تامين آن مي داند و بر اين اساس به ازاي هر سفر خارجي هموطنان در سال بين 500 تا هزار يورو يا معادل آن به ارزهاي ديگر پرداخت مي شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادي ايرنا، آمارها نشان مي دهد ساليانه حدود 9 ميليون ايراني به خارج از کشور سفر مي کنند که شامل بازرگانان، گردشگران، دانشجويان و زائران عتبات عاليات است و همه آنها در صورت داشتن بيش از 12 سال سن امکان استفاده از ارز مسافرتي براي يکبار از سال را دارند.
ترکيه، عراق، امارات، جمهوري آذربايجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بيشترين مقصد سفر ايرانيان در سال هاي اخير بوده است.
تا پيش از اجراي سياست هاي جديد ارزي بويژه در ماه هاي پايان پارسال و فروردين امسال، بسياري از شهروندان به بهانه تهيه ارز مسافرتي در مقابل صرافي ها صف مي کشيدند و حتي وضع مقررات سختگيرانه نظير ارايه گذرنامه ممهور به ويزا، پرداخت عوارض خروج و بليت مسافرتي نيز مانع از آن نشد.
با اعلام سياست جديد ارزي دولت از شامگاه بيستم فروردين، روش پرداخت ارز مسافرتي نيز تغيير و به شعب بانکي مستقر در پشت باجه کنترل گذرنامه در مبادي خروجي کشور منتقل شد.
در روش جديد، بانک هاي ملي، ملت، تجارت، سامان و پارسيان در تامين ارز مسافرتي و زيارتي همکاري دارند ضمن آنکه بانک هاي تجارت و پارسيان مسئول پرداخت ارز مسافرتي به زائران عتبات عاليات آن هم به دينار هستند که به ميزان 250 هزار دينار عراق پرداخت مي شود.
براساس دستورالعمل بانک مرکزي تامين و پرداخت ارز مسافرتي به صورت اسکناس براي مسافران هوايي به مقصد کشورهاي ارمنستان، جمهوري آذربايجان، بلاروس، استوني، لتوني، ليتواني، گرجستان، قزاقستان، قرقيزستان، مولداوي، روسيه، تاجيکستان، ترکمنستان، اوکراين، ازبکستان، ترکيه، افغانستان، بحرين، قطر، کويت، پاکستان، عمان، امارات متحده عربي و قبرس به مبلغ 500 يورو يا معادل آن به ساير ارزهاست؛ سقف اين نوع ارز براي ساير کشورها بجز عراق به مبلغ هزار يورو يا معادل آن به ساير ارزهاست.
آنگونه که ولي اله سيف رئيس کل بانک مرکزي بارها اعلام کرده، يکي از مشکلات بازار ارز، تامين ارز به شکل نقد است زيرا اتصال نداشتن سيستم بانکي کشور به نظام پرداخت اعتباري در جهان که اغلب سهامداران آمريکايي دارند، سبب شده تا مسافران نياز به حمل پول نقد داشته باشند.
از سوي ديگر تحريم هاي اوليه آمريکا بويژه ممنوعيت استفاده از چرخه دلاري براي ايران سبب شده تا تهيه اسکناس دلار به سختي انجام شود؛ از اين رو پيشنهاد برخي اين است که، به مسافران براساس مقصد سفرشان، ارز رايج همان کشور پرداخت شود.
براي نمونه، مسافران ترکيه، لير و مسافران هند، از بانک روپيه دريافت کنند تا تقاضا براي دلار و فشار بر تامين آن کاسته شود.
«اصغر سميعي» رئيس اسبق کانون صرافان در اين باره مي گويد: اصولا اينکه بخواهند ارز را به شکل ارزان به مسافر دهند، روش غلطي است و فقط مردم را به انجام سفر خارجي تشويق مي کند.
وي افزود: هزينه يک سفر به ترکيه حدود يک ميليون و 800 هزار تومان است که فرد مي تواند با تهيه ارز مسافرتي 500 يورويي از اختلاف قيمت آن با بازار سياه ارز استفاده کرده و بخشي از هزينه هاي سفر خود را پوشش دهد در حالي که براي سفر به قشم، کيش و حتي مشهد چنين يارانه اي تخصيص نمي يابد.
وي اصل تخصيص ارز به مسافرت را روشي اشتباه توصيف کرد و گفت: اگر منابع ارزي کشور محدود است، بايد در هزينه کردن آن نيز وسواس داشت نه اينکه با تخصيص ارز مسافرتي، نوعي رانت براي قشر متوسط و مرفه در مقايسه با ديگر اقشار جامعه بوجود آوريم.
سميعي تاکيد کرد: هيچکس با تخصيص ارز مورد نياز صنعتگران و توليدکنندگان و حتي براي واردات کالاهاي اساسي و دارو مخالف نيست اما بايد ديد تخصيص ارز مسافرتي چه منفعتي براي کشور دارد که در فهرست بانک مرکزي قرار گرفته است.
يکي از صرافان پايتخت که خواست نامش ذکر نشود نيز به ايرنا توضيح داد: مردم ترجيح مي دهند در مسافرت از ارزهاي «جهانروا» استفاده کنند زيرا به راحتي به پول کشور ميزبان تبديل مي شود.
وي در عين حال گفت که بسياري از کشورهاي مقصد مسافران ايراني، تمايلي به دريافت پول رايج کشور خود از مسافران ندارند و ترجيح مي دهند دلار يا يورو بگيرند.
يکي از مسئولان بانک مرکزي نيز با توضيح اينکه مشکلي در تامين اسکناس براي مقاصد مسافرتي هموطنان وجود ندارد، به ايرنا گفت: اينگونه نيست که مسافر براي مثال بخواهد ارز مسافرتي خود را به کرون سوئد از بانک تحويل بگيرد زيرا بانک مرکزي براساس موجودي اسکناس خود، ارز مسافرتي را تامين مي کند.
وي که خواست نامش ذکر نشود درباره اينکه چرا براي مقصد هند روپيه به مسافر داده نمي شود، گفت: اين به نفع مسافر است که ارز جهانروا به همراه داشته باشد؛ ما در مراودات تجاري مشکلي با هند نداريم که بخواهيم درآمد ارزي خود را به روپيه دريافت کنيم و اسکناس آن را به مسافر بدهيم.
وي با يادآوري اينکه خريد و حمل اسکناس نقد در جهان توسط بانک هاي مرکزي تنها با بيمه نامه امکان پذير است، اظهار داشت: با توجه به هزينه هاي تامين اسکناس، اولويت با خريد و تامين ارزهاي جهانروايي چون يورو و دلار است.
اين کارشناس در بانک مرکزي در عين حال استفاده از ابزارهايي چون حواله و کارت را در تامين ارزهاي مسافرتي رد نکرد و گفت: طبق بخشنامه بانک مرکزي در مواردي که امکان استفاده از حواله وجود داشته باشد، با درخواست مسافر ارز مورد نظر حواله مي شود و مشکلي از اين بابت وجود ندارد.
به گزارش ايرنا، منابع ارزي در سه بخش شامل واردات کالاها و خدمات به کشور، سپرده‌گذاري و سرمايه‌گذاري در بازارهاي بين‌المللي و تامين نياز به اسکناس براي ارز مسافري و ساير نيازهاي مشابه در داخل کشور مصرف مي شود.
براي خريد هر اسکناس خارجي،‌ بايد بهاي آن به ارز خارجي و در کشورهاي ديگر بپردازيم و اسکناس خريداري شده در قبال پرداخت بهاي آن در بانک هاي خارجي،‌ به ايران حمل و تسليم مي‌شود.