اروپايي‌ها نگران تبعات عملياتي شدن اينستکس هستند
تاریخ انتشار : 1398/04/12
اردشير سنايي در گفت‌وگو با خبرنگار ايبِنا درباره اولين تراکنش‌هاي در حال انجام ساز و کار تسهيل تجارت با ايران (اينستکس)، اظهار داشت: بعد از خروج آمريکا از برجام در ارديبهشت ماه سال ۹۷، تلاش اروپا اين بود که ايران را همچنان راضي به باقي ماندن در برجام براي حفظ اين توافق نگاه دارد. از سوي ديگر ايران نيز انتظار داشته تعهداتي که تمامي اعضاي باقي مانده در برجام به ويژه اروپايي‌ها برعهده گرفته اند، انجام شود.
وي، دو خواسته مهم و اصلي ايران از برجام را بهره مندي از مزاياي اقتصادي اين توافق و همچنين امکان فروش نفت و انجام مبادلات مالي رسمي عنوان کرد و افزود: فشار ايران بر اروپا براي پذيرش اين دو خواسته حداقلي است و به نظر مي‌رسد اروپا نيز تمام تلاش خود را براي برآورده کردن اين خواسته ها انجام داد. البته اين موضوع نه به اين دليل بود که منافع ايران براي آنها حائز اهميت است بلکه به اين دليل است که آنها برجام را بزرگترين دستاورد ديپلماتيک خود مي دانند.
اين استاد دانشگاه ادامه داد: اروپايي‌ها مي‌خواهند به هر شکل ممکن از برجام به عنوان دستاورد بزرگ ديپلماتيک خود محافظت کنند تا مقابل يکجانبه گرايي آمريکا در دوران ترامپ هم ايستادگي و مقاومت کنند.
سنايي با بيان اينکه ابتدا قرار بود سامانه اي به نام SPV تشکيل شود و سپس اين ساز و کار به «اينستکس» تغيير کرد، گفت: اروپايي‌ها وعده داده بودند تا در اسرع وقت اين ساز و کار را عملياتي کنند اما وقتي بعد از يکسال از خروج آمريکا از برجام، اقدامي عملي از سوي آنها انجام نشد، ايران سعي کرد با اقداماتي در چارچوب برجام از برخي محدوديت‌هاي مشخص شده از جمله درباره ميزان غني سازي اورانيوم و توليد آب سنگين، اروپا را وادار به سرعت بخشيدن به راه اندازي اين ساز و کار کند.
وي با بيان اينکه ضرب الاجل‌هاي تعيين شده از سوي ايران باعث شد تا سه کشور اروپايي براي حفظ برجام به شکل کنوني آن تلاش بيشتري کنند، اظهار داشت: با اين حال به نظر مي‌رسد همچنان در مسير عملياتي شدن اينستکس مشکلاتي وجود دارد. از جمله اين مشکلات اين است که ايران انتظار خريد نفت توسط طرف اروپايي و امکان مبادله پولي مستقيم را در چارچوب اينستکس دارد اما ظاهرا طرف اروپايي توانايي اجرايي کردن اين موارد را ندارد.
اين کارشناس مسائل بين المللي درباره اينکه چرا اروپا توانايي برطرف کردن اين مسائل را ندارد، گفت: اروپايي ها پيوندهاي عميق اقتصادي با آمريکا دارند و نگران تبعات اجرايي کردن اينستکس هستند. اين تبعات مي تواند از نظر اقتصادي کشورها و شرکت هاي اروپايي را به معناي واقعي دچار مشکل کند.
وي افزود: از سوي ديگر عمده شرکت ها و بانک هاي بزرگ اروپايي خصوصي بوده و سهامداران آمريکايي دارند و با دستور و خواسته دولت ها تصميم نمي گيرند. اين شرکت ها و بانک‌ها براساس منافع خود و به طور مستقل تصميم مي‌گيرند لذا وادار کردن آنها براي مبادلات اقتصادي و مالي با ايران که ممکن است تبعات تحريمي براي آنها داشته باشد، به طور عملي امکان پذير نيست.
سنايي خاطرنشان کرد: اينستکس حتي اگر عملياتي شده و تراکنش‌هايي هم در قالب آن انجام شود شايد در نهايت صندوقي براي خريد کالاهاي اساسي، غذا و دارو باشد و منابع مالي براي تامين آن نيز بايد از جاي ديگري به جز فروش نفت ايران تامين شود. به نظر نمي‌رسد که چنين شرايطي با خواسته هاي ايران تطابق داشته و تهران را قانع کند تا کماکان به تعهدات خود در قالب برجام ادامه دهد.
اين استاد دانشگاه در پاسخ به سوال ديگر خبرنگار ايبِنا مبني بر اينکه آيا تا قبل از انتخابات سال آينده رياست جمهوري آمريکا بايد با اين کشور وارد مذاکره مستقيم شد يا نه، گفت: تلاش آمريکا وادار کردن ايران به انجام مذاکره مستقيم با خود از طريق فشارهاي اقتصادي يا واسطه هايي است که به تهران مي‌فرستد.
وي با طرح اين سوال که چرا مذاکره مستقيم با ايران براي ترامپ مهم است؟، گفت: دونالد ترامپ همان طور که در زمان مبارزات انتخاباتي خود وعده داده بود، در تلاش است تا دستاورد مناسبي در عرصه سياست خارجي بدست بياورد تا از اين ابزار براي انتخابات دوره دوم خود بهره ببرد.
اين کارشناس مسائل بين المللي خاطرنشان کرد: از سوي ديگر ترامپ بدنبال آن است تا ژست و پرستيژ مد نظر خود را به دنيا نشان داده و بگويد اين قدر توانايي داشته که ايران را وادار به مذاکره مجدد با خود کرده و از آن مانند موضوع کره شمالي بهره برداري تبليغاتي کند.
وي ادامه داد: با اين حال رفتار مقامات و مسئولين ايراني و اظهارنظرهاي آنها نشان مي‌دهد که اعتقاد دارند در شرايط موجود مذاکره مجدد به طور عملي به معناي تسليم شدن و کوتاه آمدن است و مي‌خواهند دست کم تا زمان برگزاري انتخابات رياست جمهوري آمريکا صبر کنند.
اين استاد دانشگاه پيش بيني کرد: کش و قوس و تنش بين تهران و واشنگتن کماکان تا چند ماه قبل از انتخابات دوره آتي رياست جمهوري آمريکا ادامه خواهد يافت و همزمان فشارها و تحريم ها افزايش يافته و سفر واسطه هاي ترامپ نيز براي ورود ايران به فرايند مذاکراتي بيشتر خواهد شد.
سنايي با بيان اينکه شايد در اين بين راهکارهاي ميانه اي نيز ارائه شود، گفت: امانوئل مکرون رئيس جمهور فرانسه در روزهاي گذشته تلاش کرد تا همزمان با ترغيب ترامپ به تعليق برخي از محدوديت‌ها و تحريم‌ها عليه ايران، تهران را نيز متقاعد به ورود به مذاکره با آمريکا کند. به طور حتم تا زمان دور بعدي انتخابات آمريکا اين نوع از راهکارها بيشتر خواهد شد و تا آن زمان بايد صبر کرد.
