پيدايش ابربانک بر اثر ادغام بانک‌ها
تاریخ انتشار : 1398/05/22
عوامل مختلفي در توضيح علل ادغام بانک‌ها دخيل هستند و تاکنون نظريه‌هاي بسياري در اين خصوص ارائه شده است. هر يک از اين نظريه‌ها به توضيح دلايل ادغام و اکتساب در بانکداري مي‌پردازند و در واقع محرک‌هاي ادغام در بانکداري را شناسايي مي‌کنند که شايد بتوان اين عوامل را مزايا يا هم‌افزايي‌هاي ناشي از ادغام به حساب آورد.
مدتي است که طرح ادغام شش بانک در بانک سپه مطرح شده و در راستاي اين ادغام تاکنون اقداماتي از جانب بانک ادغام‌پذير- بانک سپه- انجام شده است. در حال حاضر مشکلات پيش روي بانک سپه به عنوان بانک ادغام‌پذير مواردي مانند تعدد شعب، تعدد نيروي کار مازاد و تعيين تکليف نوع قراردادهاي کاري اين حجم وسيع نيروي کار، مطالبات وصول نشده، تسهيلات تکليفي و کفايت سرمايه است. از طرفي دارايي‌هاي مازاد و منجمد فراوان در بخش مستغلات و مشارکت در ساخت املاک در شبکه بانکي و از جمله بانک‌هاي موضوع ادغام و مضاف بر اين اوضاع نابسامان بازار املاک و مستغلات در فرآيند ادغام، منجر به قفل بخش زيادي از نقدينگي در فرآيند ادغام شده است.
اما آنچه در اين برهه از زمان در خصوص اين ادغام بزرگ در شبکه بانکي ايران حائز اهميت است، پيروي از يک الگوي همه‌جانبه در ادغام توسط بانک ادغام‌پذير است. به منظور حصول موفقيت در ادغام و بهره‌برداري از مزاياي ناشي از ادغام، بانک ادغام‌پذير بايد از طريق تعامل مؤثر با ساير بانک‌هاي ادغام‌شونده، تمام جزئيات مالي، فني و حقوقي ادغام را مدنظر قرار داده و اين جزئيات را در قالب يک برنامه اجرايي مشخص مورد تأييد طرفين، اجرايي کند. ساير مواردي که در اين برنامه اجرايي مي‌بايست مدنظر قرار گيرد فرهنگسازي و اتخاذ راهبردهاي مناسب فرهنگي در ميان کارکنان بانک‌هاي موضوع ادغام است. اين امر با برگزاري سمينارها و دوره‌هاي آموزشي سازماني و ارتقاي سطح فرهنگ و دانش سازماني با هدف ايجاد سازگاري بين فرهنگ بانک‌ها و کاهش تضاد منافع بين کارکنان بانک‌هاي موضوع ادغام انجام مي‌شود. علاوه بر اين، بانک ادغام‌پذير مي‌بايست ريسک‌هاي مترتب بر ادغام را ارزيابي کرده و مديريت و کاهش اين ريسک‌ها را در برنامه اجرايي تنظيمي مدنظر قرار دهد. مهم‌ترين ريسک‌هاي فرايند ادغام عبارتند از: ريسک اعتماد از جانب ذينفعان، ريسک اعتماد مشتريان و ريسک سيستماتيک بازار.
نکته مهمي که پس از تحقق اين حجم وسيع از ادغام در شبکه بانکي نمود پيدا مي‌کند و اثرات کلان اقتصادي زيادي دارد، شکل‌گيري يک ابر بانک در شبکه بانکي کشور است که منجر به دانه‌بندي در شبکه بانکي شده و در نتيجه تمرکز را در شبکه بانکي افزايش خواهد داد. دانه‌بندي در خصوص شرکت‌ها مدت زيادي است که در ادبيات اقتصادي مطرح شده است اما تسري آن به بانکداري به تازگي از سوي محققين بانکداري مطرح شده و در مطالعات تجربي زيادي به اثبات عواقب کلان اقتصادي دانه‌بندي در شبکه بانکي بر اقتصاد کلان در کشورهاي مختلف پرداخته شده است. عواقب کلان اقتصادي دانه‌بندي در شبکه بانکي مي‌تواند اثر غالب مثبت داشته باشد يا منفي. اين امر بستگي به عملکرد ابربانک در شبکه بانکي بستگي دارد. لذا توجه به اين امر نيز براي سياستگذاران ضروري است که با تشکيل ابربانک سپه، عملکرد اين بانک، چه مثبت چه منفي، به سبب وجود اثر سيستماتيک در بانکداري کل شبکه بانکي و به تبع اقتصاد کلان را متأثر خواهد کرد.
در پايان لازم به ذکر است تصميم به ادغام نيازمند وجود برخي پيش شرط‌ها براي بانک‌هاي موضوع ادغام است. ليکن پس از اتخاذ تصميم به ادغام با بررسي تمامي جوانب، اقداماتي مي‌بايست از جانب بانک ادغام‌پذير در جهت به حداقل رساندن ريسک‌هاي ناشي از ادغام و امکان بهره‌برداري از هم‌افزايي‌هاي ادغام صورت گيرد در غيراين‌صورت ابربانک بزرگي در شبکه بانکي کشور شکل خواهد گرفت که مضاف بر اين‌که دستيابي به اهداف ادغام را براي سياستگذاران دشوار مي‌سازد، تبعاتي را نيز از حيث اقتصاد کلان دربرخواهد داشت.
سيمين‌السادات ميرهاشمي نائيني (کارشناس بانکي)
