سايه‌روشن تشکيل بازار متشکل ارزي
تاریخ انتشار : 1398/09/04
بازار متشکل ارزي چيست و براي اقتصاد کشور چه کارايي دارد؟ گفته شده اين بازار مکاني براي عرضه و تقاضاي بي‌واسطه ارز است که بر معاملات آني و نقدي اسکناس متمرکز خواهد شد.
به گزارش ايبِنا، مدتي است بازار متشکل ارزي دغدغه فعالان بازار ارز و حتي برخي از دولتمردان شده است. اما، بازار متشکل ارزي چيست و براي اقتصاد کشور چه کارايي دارد؟ گفته شده است اين بازار مکاني براي عرضه و تقاضاي بي‌واسطه ارز است که بر معاملات آني و نقدي اسکناس متمرکز خواهد شد. با ايجاد اين بازار و مشخص‌شدن نرخ در داخل کشور، عناويني مانند دلار سليمانيه يا دلار هرات به حاشيه خواهد رفت و فشارهاي بيروني براي تعيين نرخ ارز به حداقل مي‌رسد.
کانون صرافان، کانون بانک‌هاي خصوصي، و شوراي هماهنگي بانک‌هاي دولتي بازيگران اصلي اين بازارند و بانک مرکزي به‌عنوان بازيگردان اصلي، نرخ ارز را مديريت مي‌کند و نظارت بانک مرکزي بر اين بازار به صورت نظام‌مند و غيرمستقيم خواهد بود. براي بررسي بهتر اين بازار، گفتگويي توسط نشريه تازه هاي اقتصاد با محمدرضا جمشيدي، دبيرکل کانون بانک‌ها و موسسات اعتباري خصوصي، به عنوان يکي از اعضاي اين بازار انجام شده که در زير مي‌خوانيد:
درباره چيستي بازار متشکل ارزي و روند فعاليت اين بازار توضيح دهيد.
معاملات بازار متشکل ارز ناشي از معاملاتي است که تاکنون مجموعه بانک‌ها و موسسات اعتباري مجاز و يا همه صرافي‌هاي مجاز (داراي مجوز فعاليت از سوي بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران) انجام داده‌اند و از اينرو با شروع فعاليت شرکت بازار متشکل معاملات ارزي، تمام اين معاملات از سوي شرکت مزبور انجام مي‌شود و بانک‌ها و موسسات اعتباري و صرافي‌هاي مجاز در نقش کارگزار اين شرکت ظاهر خواهند شد.
به تازگي اين شرکت به منظور پذيرش عضويت بانک‌ها و موسسات اعتباري و صرافي‌هاي مجاز، وکالت‌نامه‌ها و تعهدنامه‌هايي را در اختيار آنان قرار داده است تا در مورد حدود و ثغور اختيارات و توانمندي خود تعيين تکليف کنند. در اين وکالت‌نامه‌ها و تعهدنامه‌هاي مکمل، اختيار هرگونه برداشت از حساب آنها که نزد چند بانک افتتاح خواهد شد، انسداد و يا رفع انسداد حساب‌هاي مزبور، انتقال وجوه ارزي يا ريالي از آنها از طريق وکالت بلاعزل با مدت نامحدود، و بيشتر از آن همراه با سلب اختيار از عزل وکيل و يا ضم وکيل و امين ديگر براي خود در نظر گرفته و بر اساس اين وکالت‌نامه داراي اختيارات تامه‌اي براي هرگونه برداشت وجوه، تعيين کارمزد، برداشت هزينه يا اخذ جريمه بدون امکان هيچگونه اعتراض و حتي مراجعه به تمام اشخاص حقيقي و حقوقي و امضاي هرگونه سند، فرم، ايجاد هرگونه تعهد، و… براي خود شده است.
در واقع، اختياراتي که حتي هيات مديره بانک‌ها نيز فاقد آن هستند و از اينرو بعيد به نظر مي‌رسد مجامع عمومي بانک‌ها نيز موافقتي با واگذاري چنين اختياراتي داشته باشند و بدين‌ترتيب است که شروع فعاليت اين شرکت با ايجاد ترمزي است که خود براي آن تعبيه کرده است.
به نظر شما، نقش بازار متشکل ارزي در بازار ارز چيست؟
بازار متشکل معاملات ارزي ايران اصولاً به منظور انجام کليه معاملات ارزهاي خارجي اعم از اسکناس، اسناد بهادار يا اعتباري تشکيل شده است و قصد آن دارد که مديريت بازار ارز را به‌صورت يکپارچه تحت کنترل ۱۰۰ درصدي مقررات بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران بر عهده گيرد.
درباره فرصت‌سازي اين بازار در مقابل تهديدهاي ارزي بفرماييد.
با فرض بر اينکه وکالت‌نامه‌هاي موصوف و تعهدنامه‌هاي مزبور به امضا درآيند، چون اختيار موجودي ارزي همه بانک‌ها و صرافي‌هاي مجاز در يد شرکت مزبور قرار خواهد گرفت، اين فرصت فراهم خواهد شد که با هدايت شرکت مزبور از سوي بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران سياست واحدي در بازار ارز به اجرا درآيد و چنانچه مديريت متخصص و دورانديشي به صورت مستقل و به‌دور از مصلحت‌انديشي‌ها اين سياست‌هاي ارزي را تدبير کند، زمينه‌اي براي تک‌نرخي‌شدن نرخ ارز و منبعث از آن تثبيت سياست‌هاي بازرگاني و تعيين تکليف بازرگانان کشور خواهد شد.
از ديد شما، بازار متشکل ارزي تا چه حد بر ظرفيت‌سازي براي توليد موثر است؟
توليد عمدتاً حاصل برآيند سياست‌هاي ارزي کشور، نيازها، امکانات و منابع، و امنيت در کشور است. بنابراين با توضيحاتي که در پاسخ به پرسش قبل بيان شد، قبول خواهيد داشت بازار مزبور مي‌تواند تاثير بسيار زيادي در توليد داشته باشد.
چشم‌انداز اين بازار پس از آغاز به کار چيست؟
اگر شرکت بازار متشکل معاملات ارزي تعديلي در مفاد شرايط عضويت براي اعضاي خود قائل نشود، پيش‌بيني درست براي زمان شروع به فعاليت اين شرکت کار مشکلي خواهد بود. از سوي ديگر درحال حاضر، وضعيت ارزي کشور تحت‌تاثير مسائل سياسي است. بنابراين، اين دو مشخصه نمي‌تواند براي بنده پيش‌بيني مقرون به صحتي را امکان‌پذير سازد.
نقطه قوت و ضعف تشکيل بازار متشکل ارزي چيست؟
اغلب تصميماتي که در امور اجتماعي و اقتصادي اتخاذ مي‌شود و ما شاهد آن هستيم، تابع سياست چهل‌ستون‌سازي يا بي‌ستون‌سازي است. به‌نظر مي‌رسد انديشه تاسيس چنين شرکتي هم در پي تصميم‌سازي‌هاي مراجع مختلف ذي‌نفوذ در مسائل ارزي در دوران اخير بوده و بنابراين تمرکز و تجميع تمام تصميمات، سياست مداري، هدايت، کنترل، اختيار، و شايد هم نظارت در اين شرکت نقطه ضعف آن است؛ اما نکته مثبت در تشکيل اين شرکت سلب اختيارکردن مراجع مختلف اثرگذار در بازار ارز خواهد بود.
اگر نکته‌اي درباره اين بازار داريد بفرماييد
حصارهاي آهني که شرکت در جلوگيري از ضربه‌پذيري و يا تجميع قدرت با هدف استقلال فعاليت خود با تدوين وکالت‌نامه‌هاي موصوف و تعهدنامه‌ها به منظور سلب اختيار اعضا براي خود تدارک ديده است، مي‌تواند با توجه به ساختار بانک‌ها و بعضاً صرافي‌ها در چهارچوب بهتري بنا شود و هرگز خود را با اختياراتي فراتر از اختيارات بانک‌ها و ساير اعضا واکسينه نکند. در اينصورت خواهد بود که با استقبال بيشتري از سوي اعضا روبرو شود.
به هر حال، تصميم به تشکيل چنين بازاري تصميمي است فراسازماني و به همين روي نيز تصميم ديگري شايد بتواند حرکت و فعاليت آن را روان‌تر کند.
