نقش حقوقي‌ها و رفتار نسجيده دولت در ريزش بازار
تاریخ انتشار : 1399/06/18
کارشناسان بازار سرمايه ريزش‌هاي اخير بورس را نتيجه اقدامات نسنجيده دولت که به سلب اعتماد مردم منجر شد و همچنين عدم حمايت جدي حقوقي‌ها از بازار مي‌دانند.
به گزارش خبرنگار مهر، بازار سهام بيش از يک ماه است که به چالشي براي دولت تبديل شده چرا که با اشتباهات متعدد خود، بذر بي اعتمادي را در سرمايه گذاران کاشتند و اجازه دادند تا زيان‌هاي متعدد، پرتفوي بسياري از فعالان بورس را به روزهاي منفي عادت دهد.
اعتماد از دست رفته، حتي با سياست‌هاي دستوري هم با بازنگشته و با آنکه قرار بود تا نتيجه نشست مديران صندوق‌ها و شرکت‌هاي بزرگ بورس در ۵ شنبه هفته گذشته با رئيس سازمان بورس و اوراق بهادار مبني بر ورود حقوقي‌هاي با اعتبارات قابل توجه از شنبه هفته جاري به صف‌هاي فروش سنگين و طولاني حقيقي‌ها، در همين هفته مشخص شده و بازار را از سرخ پوشي نجات دهد، اما اين اتفاق رخ نداد و در معاملات ديروز، بازار با رشد منفي ۴۰ هزار واحدي روبه رو شد؛ حتي در دو روز ابتدايي اين هفته نيز اگرچه روند کلي شاخص مثبت بود، اما اين رشد مثبت، برآيند کلي از يک حرکت سينوسي نمودار در روزهاي شنبه و يکشنبه اين هفته بود که در ابتداي معاملات، بازار با يک رشد مثبت مواجه شد اما در ادامه پيکان نمودار شاخص، سمت سقوط را در پيش گرفت ولي به مرز منفي وارد نشد.
اين در حالي است که در هر سه روز شنبه، يکشنبه و دوشنبه هفته جاري، حقوقي‌ها به خيال خود در صفوف فروش حقيقي‌ها ايستاده بودند و در اقدامي نمايشي، تلاش داشتند تا بخشي از نمادهايي که شايد در ۳ ماه و نيم نخست امسال، بي مهابا مسير رشد حبابي را طي کرده بودند و اينک در آستانه سقوط‌هاي سنگين ارزش سهام قرار دارند را خريداري کنند؛ اما بسياري از فعالان بازار مي‌دانند که با سياست‌هاي دستوري نمي‌توان نقش منجي را به حقوقي هايي داد که خود بعضاً در صف‌هاي فروش ايستاده‌اند تا اقدام به سبک سازي سبدهايشان کنند.
احسان همتي: همين که دولت مرتب اعلام مي‌کند قصد حمايت از بورس را دارد، نشان مي‌دهد که چنين عزمي واقعاً نيست!
احسان همتي کارشناس بازار سرمايه در اين خصوص به خبرنگار مهر گفت: علت اينکه حقوقي هايي که قرار بود در سه روز نخست هفته جاري، براي نجات بازار وارد شوند، ولي بازار همچنان روند منفي را طي مي‌کند، اين است که حقوقي‌ها چندان تمايلي به خريد سهام حقيقي‌ها ندارند؛ سازمان بورس، شرکت بورس تهران و فرابورس جلسات متعددي با برخي از حقوقي‌ها گذاشته‌اند ولي گزارش‌هايي که به صورت دوستانه از جلسات مي‌آيد، نشان مي‌دهد که حقوقي‌ها به حمايت جدي از بورس قانع نمي‌شوند.
وي ادامه داد: امروز هم تعدادي از نمادهاي پرمخاطب از جمله شستا و خودرو و تعدادي ديگر از نمادهاي خودرويي، افشاي اطلاعات با درجه اهميت الف را اعلام کردند و سپس نماد آنها متوقف شد تا در روزهاي آتي بتوانند بدون دامنه نوسان وارد بازار شوند که به نظر مي‌رسد ترفند سازمان بورس براي نجات نمادهاي بزرگ و مثبت شدن احتمالي آنها پس از بازگشايي اين نمادهاست.
همتي افزود: شايد پلن و طرح برنامه ريزي شده اين است که ارزش سهام نمادهاي پرمخاطب، پس از بازگشايي بدون دامنه نوسان، يک افت يک بار را در پي داشته باشد؛ اما پس از آن ديگر امکان افت بيشتر نداشته باشد و سپس روند مثبت را در پي بگيرد.
اگر بازار را رها مي‌کردند، هرگز اين ريزش‌ها رخ نمي‌داد
همتي تأکيد کرد: به نظر مي‌رسد اگر قرار بود بازار به حال خود رها شود، هرگز شاهد چنين ريزش سنگيني در ارزش سهام و بازار نبوديم؛ به نظر مي‌رسد اراده‌اي براي اين ريزش‌ها وجود دارد و حتي شايد عامدانه هم باشد.
وي تصريح کرد: مي‌بينيم که شرکت‌ها، صندوق‌ها و حقوقي‌هاي بزرگ مرتباً در رسانه اعلام مي‌کنند که قصد حمايت از بازار را داريم، در حالي که اگر صندوقي قصد حمايت داشته باشد، اساساً آن را از قبل اعلام نمي‌کند تا بتواند در قيمت کمتر، شروع به خريد کند. هر گاه اعلام مي‌شود که قصد حمايت داريم، اين سيگنال به بازار ارسال مي‌شود که عملاً حمايتي نخواهد شد و اين را اعلام مي‌کنند تا مردم در صف فروش نايستند، اين موضوع چند بار اتفاق افتاده و ماه گذشته نيز در يک برنامه تلويزيوني مديران شرکت‌هاي بورس تهران و فرابورس اعلام کردند که مي‌خواهيم ۱۰ روز متوالي از بازار حمايت کنيم ولي اتفاق خاصي رخ نداد.
نتايج انتخابات آمريکا و گزينه‌هاي پيش روي بورس
کارشناس بازار سرمايه تصريح کرد: حقوقي‌ها اساساً خريدار نيستند که به نظر مي‌رسد غير از آنکه وضعيت بازار مساعد نيست، انتخابات آمريکا هم پيش رو است و تعداد قابل توجهي از تحليلگران معتقدند ترامپ انتخاب نمي‌شود و اگر ترامپ رئيس جمهور نشود، اثر کاهشي بر قيمت دلار و به تبع آن، کاهش بورس را در پي دارد اما اگر ترامپ انتخاب شود، ممکن است تورم انتظاري به دليل تشديد تحريم‌ها را شاهد باشيم؛ به همين دليل فعلاً برخي فعالان بازار از ادامه روند خريد سهام، انصراف داده‌اند تا نتيجه انتخابات رياست جمهوري آمريکا در نيمه دوم آبان ماه امسال مشخص شود.
حقوقي‌ها در زمان رشد بازار درآمد خوبي داشتند اما حالا کنار کشيده‌اند
وي با بيان اينکه حقوقي‌ها در روند رشد بازار، درآمد خوبي داشتند، گفت: اما در حال حاضر آمار نشان مي‌دهد در شرايط فعلي بازار خريدار نيستند حتي در شرايط فعلي دستوري از سوي سازمان بورس هم به صورت واضح و شفاف وارد صف‌هاي خريد نشده‌اند.
محمد خبري زاد: جلب مجدد اعتماد سهامداران، از بازگشت رشد به بازار مهم‌تر است
محمد خبري زاد کارشناس بازار سرمايه نيز در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره اتفاقات رخ داده در روزهاي اخير بورس گفت: از اواخر معاملات روز يکشنبه مشخص بود که بازار در معاملات روز دوشنبه با سقوط سنگين مواجه است؛ چراکه بازار سرنوشت خود را با چند نماد مانند شستا و خودرويي‌ها و پالايشي‌ها گره زده بود. نماد پالايشي‌ها روزهاي قبل به اسم شفاف سازي درآمدها در پي تعديل قيمت خوراک متوقف شده بود؛ روز گذشته نيز نمادهاي شستا و خودرو براي شفاف سازي درجه اهميت الف متوقف شدند تا پس از بازگشايي بدون دامنه نوسان، شاهد يک افت يک باره باشيم و پس از افت يکجا، ديگر شاهد روند فرسايشي اصلاح منفي ۵ درصد ارزش سهام اين نمادها که در کل بازار اثرگذار هستند، نباشيم.
احتمال بازگشت روند مثبت بازار با انتشار سهام خزانه و اوراق تبعي
وي افزود: روندهاي نزولي فرسايشي در بورس، همواره به تشديد صف‌هاي فروش مي‌انجامد؛ اما افت ناگهاني و بدون محدوديت دامنه نوسان، اصلاح قيمت سهام را تنها در يک جلسه معاملاتي رقم مي‌زند.
کارشناس بازار سرمايه ادامه داد: اميدواريم با اين تمهيداتي که انديشيده شده به همراه نهايي شدن انتشار سهام خزانه با نماد کاما و همچنين اوراق تبعي که يکي از حقوقي‌هاي بزرگ، اعلام کرد آن را به زودي منتشر مي‌کند، شاهد بازگشت روند مثبت به بازار باشيم.
اوراق اختيار تبعي راهکار مناسبي براي تضمين سوده بودن سرمايه گذاري در بورس است
وي درباره اوراق تبعي گفت: اين اوراق همانطور که از نام آن پيداست، قرار است حداقل سود را براي سرمايه گذار تضمين کند؛ يعني سرمايه گذار، همزمان که سهامدار يک حقوقي بزرگ است، خريدار اوراق تبعي همان شرکت حقوقي هم مي‌شود که سود سهام آن صندوق را براي سهامدار طي يک سال آينده با نرخ سود ۱۸ درصد تضمين مي‌کند، اگر قيمت سهم در زمان خريد اوراق تبعي، کاهش يافت، دارنده اين اوراق مي‌تواند با مراجعه به آن شرکت، سهام خود را با همان قيمتي که در زمان خريد اوراق تهيه کرده، به فروش برساند اگر ارزش سهام رشد يافت، دارنده اوراق اختيار تبعي، اين اختيار را دارد که سهام خود را نفروشد و آن را حفظ کند. اين ابزار در ديگر بورس‌ها هم رايج است و شبهات فقهي و ربوي آن در کميته فقهي بورس رفع شده است.
خبري زاد يادآور شد: اوراق اختيار تبعي با اين هدف منتشر شده تا سهامداران حقيقي و خُرد از ورود به صف‌هاي فروش براي نقد کردن سرمايه شأن خودداري کنند؛ از آنجايي که سرنوشت بيشتر سرمايه‌هاي خُردي که از بازار خارج مي‌شوند، به سپرده‌هاي بانکي منتهي مي‌شود، لذا انتشار اين اوراق آن هم با همان نرخ سود ۱۸ درصد بانکي سبب مي‌شود تا سهامدار به سودده بودن سهام خود در زمان ريزشي بودن بازار مطمئن شود.
کارشناس بازار سرمايه ادامه داد: قرار نيست اين اقدامات به رشد بازار منجر شود؛ بلکه نهاد ناظر بازار به اين فکر است تا اعتماد از دست رفته سرمايه گذار و ترسي که در سهامداران وجود دارد را از بين برده و آن اعتماد را به بازار برگرداند. به عبارت ديگر اگرچه در حال حاضر تقاضا در بازار هست، اما به دليل آنکه سمت عرضه بسيار سنگين است، شاهد افت‌هاي متعدد بورس هستيم.
دولت در زمان رشد بازار شرکت‌هايش را وارد بورس و پس از کسب درآمد، آنها را رها کرد
وي مقصر اصلي افت فعلي بازار را دولت دانست و گفت: شرکت‌هاي زيرمجموعه دولت در دوره رشد بازار توانستند درآمد خوبي را با عرضه‌هاي متعدد کسب کنند و سپس بازار را به حال خود رها کردند؛ اما روند فعلي روزهاي اخير را نمي‌توان تقصير حقوقي‌ها دانست چون پولي در بازار ديگر وجود ندارد؛ شرکت‌هاي پالايشي را شرکت پالايش و پخش وارد بازار کرد و پول آن را به دست آورد اما وزارت نفت ديگر حاضر نيست براي حمايت از حقيقي‌ها، از شرکت‌هاي پالايشي بخواهد که اقدام به خريد سهام سهامداران خُرد کنند. يا مثلاً دولت سهام خود در فولادي‌ها واگذار کرد اما در حال حاضر از صندوق‌ها مي‌خواهد تا سهام اين شرکت‌ها را خريداري کنند که خواسته چندان صحيحي نيست.
خبري زاد پيشنهاد داد تا مانند دو سال قبل که شرکت‌هاي بورسي، ميزان سوددهي و حجم فروش محصولات خود را براي يک سال پيش بيني مي‌کردند، بار ديگر سازمان بورس اجازه انتشار اين اطلاعيه‌ها را به شرکت‌ها و صنايع بورسي بدهد تا بتوانند بخشي از اعتماد از دست رفته سهامداران را بار ديگر جلب کنند.
پيمان حدادي: سياست دستوريِ الزام به خريد سهم حقيقي‌ها نتوانست کاري از پيش ببرد
پيمان حدادي کارشناس بازار سرمايه هم در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره تأثير عدم حمايت حقوقي‌ها از حقيقي‌ها در منفي شدن بازار اظهار داشت: نمي‌توان در بازارهاي مالي چه در زماني که در حال رشد است و چه زماني که روند افت را در پيش گرفته‌اند با اقدامات دستوري مانع آن شد؛ بنابراين نمي‌توان از حقوقي‌ها انتظار داشت که در زماني که بازار روند منفي را در پيش گرفته، اقدام به خريد کنند.
وي افزود: به هر حال سهامدار و ذي نفع نمادهاي حقوقي بازار مانند صندوق‌هاي بازنشستگي هم افراد حقيقي هستند که با سرمايه‌هاي آنها وارد بازار شده‌اند و مديران اين صندوق‌ها بايد نسبت به سودده يا زيان ده بودن اقدامات و خريدهايشان به سهامداران خود پاسخگو باشند.
حدادي ادامه داد: بنابراين مديران صندوق‌ها يا شرکت‌هاي تأمين سرمايه يا صندوق‌هاي سرمايه گذاري نيز همواره برنامه ريزي و تحليل مي‌کنند که آيا سهام نمادهايي که قصد خريد آن را دارند، سودده هست يا خير؟ بنابراين نبايد انتظار داشت تا ادعاي حمايتي که از سوي حقوقي‌ها اعلام مي‌شود، چندان رنگ و بوي واقعيت به خود بگيرد.
اعلام حمايت‌ها حقوقي از حقيقي‌ها بيشتر نمايش بود تا واقعيت
وي خاطرنشان کرد: در اين چند روزه شاهد ورود حقوقي‌ها به بازار بوديم اما آنچه پيش از آن در رسانه‌ها اعلام مي‌شد که قرار است حقوقي‌ها از حقيقي‌ها و سهامداران خرد حمايت کنند هرگز رخ نداد و با آنچه ادعا شده بود، فاصله زيادي داشت. ضمن اينکه روند حمايتي هم کارآمد نبود چون تنها سهم‌هاي خاصي مورد حمايت قرار گرفتند آن هم در حد تنها يک جلسه معاملاتي بود که اثرگذاري خاصي در بازار نداشت.
کارشناس بازار سرمايه گفت: اتفاقاً اين نوع حمايت کور، بي هدف و بدون برنامه، سبب افزايش واکنش منفي بازار مي‌شود. تازه واردها نيز در زماني که بازار منفي است، رفتارهاي هيجاني بيشتري از خود نمايش مي‌دهند و تلاش مي‌کنند تا در هر بار که ريزش رخ مي‌دهد، هر چه سريع‌تر از بازار خارج شوند که اين اتفاق، منفي شدن بيشتر بازار را به دنبال دارد.
ترامپ يا بايدن؟
حدادي به انتخابات آمريکا اشاره و اظهار کرد: هرچه به انتخابات آمريکا نزديکتر مي‌شويم، ميل به ريسک گريزي افراد افزايش مي‌يابد که درنتيجه آن، تمايل به خريد کاهش يافته و روند عرضه و فروش تشديد مي‌شود.
دولت بدون برنامه مردم را به سرمايه گذاري در بورس دعوت کرد
وي زمان اتمام روند اصلاح فعلي بازار را چندان قابل پيش بيني ندانست و گفت: زماني که مسئولان دولتي مردم را ترغيب به حضور در بازار سرمايه مي‌کردند، بايد چنين روزهايي را هم به سهامداران گوشزد مي‌کردند که ممکن است چنين اتفاقاتي هم رخ دهد؛ اما دولت اين هشدارها را به مردم نداد.
